KirkçEŞme tesisleri

Kont

Ostrorog

Yalısı

Nazım Timuroğlu

da yaşamış olan tarihçi Agathias, iki komşu Zeno ve Antemius'un kavgalarını anlatır. Geçimsizliklerinin baş nedeni, Zeno' nün yüksek bir cumbalı balkon inşa ederek Antemius'un manzarasını bozmuş olmasıdır. Ayrıca Antemius'un bir odası bu yeni bölümün altına geldiğinden, Zeno' nün gürültülü arkadaş davetleri onu rahatsız etmektedir. Komşusuna laf anlatamayan Antemius bir oyun düşünür. Birkaç çaydanlığı sıcak suyla doldurarak odanın zeminine serpiştirir. Kapak kısımlarına geçirdiği deri boruları tavana tutturur. Suyun altını yakıp deri boruları sıktığında, buharın tazyiği üst katta öyle büyük bir sarsıntı yaratır ki eşyalar yerinden oynar. Zeno deprem korkusuyla evden kaçar.

Eylül 465'te Konstantinopolis'te yaşanan büyük yangında çok sayıda ev harap olmuştur. Mahallelerin görünümünün korunması açısından, imparator I. Leon (hd 457-474) yeni evlerin eski planlara göre inşa edilmelerini şart koşmuş; evlerin manzarasının kesilmemesi için de inşaatların arasında 15 kademlik (4,42 m) asgari bir mesafe olması mecburiyeti koymuştur. Daha sonraki yıllarda, dar sokaklardaki inşaatların fazlalaşması yüzünden evlerin gü-mşığının azalmaması için VI. Leon (hd 886-912) karşılıklı evlerin cumbalarının arasında da 10 kademlik (2,96 m) bir mesafe bırakılmasını istemiştir. Ayrıca 12 kademden (3,5 m) dar bir sokağa cumbalı balkon inşa etmek yasaklanmıştır. Evlerde onarım çalışmaları, ancak orijinal planların değiştirilmemesi suretiyle mümkündür. Sokaktan balkona çıkan bir merdivenin bulunması da yangın tehlikesi yüzünden ve trafiğin aksamaması için yasaklanmıştır.

Halkın yaşadığı bu evler yanında, Kons-tantinopolis aristokrasisi muhteşem saraylarda yaşamaktaydı. Portikolarla çevrili orta avlular ve bahçeler üst bölümlerdeki kapalı balkonlarla bağlantılıydı. Antiohos ve Lausos sarayları görkemleriyle tanınırken Maksimianos'un sarayının etkileyici manzarası şiirlere geçmiştir.

Bunlar dışında taşrada yaşayan nüfuzlu ve zengin ailelerin de Konstantinopolis'te evleri vardır. 11. yy'da yaşamış olan Mihael Attaliates'in mal varlığında Kons-tantinopolis'teki evinden bahsedilir. Attali-ates ortak bir avlunun etrafında birkaç binayı birleştirmiştir. Tanımlamadan, zemin katın üzerinde cumbalı ikinci bir katın mevcut olduğu anlaşılıyor. Bu bina topluluğuna dahil olan küçük bir kilise ve alt katında değirmen bulunan üç katlı bir bina daha vardır.

Bizans döneminde, Konstantinopolis ahalisinin yerleşim alanları, konutlar, daha çok denize yakın mahallelerde, Meşe' nin etrafında ve şehrin doğusunda gelişmişti.

Bibi. Leş Nouvelles de Leon W le Sage, (yay. P. Noailles-A. Dain), Paris, 1944, no. 113, s. 373; Agathias, Historia, (yay. R. Keydell), Berlin, 1967, c. 5, bölüm 6-7; G. Dagron, Naissan-ce d'une capitale, Constantinople et ses insti-tutions de 330 â 451, Paris, 1974; P. Gautier, "La Diataxis de Michel Attaliate", Revue deş Etudes Byzantines 39, 1981, s. 27-29.

BRlGİtTE PÎTARAKlS

Bir

kartpostalda

Bizans

döneminden

kalma bir

konut

yıkıntısı.

A. Eken,

Kartpostallarda

istanbul