KiTÂBU't-tevhîD

İlgili Mes'eleler

1. Kadere imanın gerekliliğinin açıklanması.

2. Kadere iman keyfiyetinin beyanı.

3. Kadere iman etmeyenin amelinin boşa çıkacağı.

4. Kadere iman ermedikçe hiç kimsenin imanın tadını alamayacağının bildirilmesi.

5. Allah'ın ilk Önce yarattığı varlığın zikredilmesi.

6. O anda kıyamete kadar olacakların kadereinin yazıl­ması.

7. Kadere iman etmeyenlerden Peygamber sallaüâhu aleyhi ve seilem'in uzak olduğu.

8. Selefin zuhur eden şüpheyi âlimlere sorarak gidermeye çalı§ması.

9. Alimlerin şüpheyi giderecek yanıtlar vermesi ve sÖ2Ü yalnızca Rasûlullah'a nisbet etmeleri.

Açıklamalar

Kitab, sünnet ve ümmetin icamı İle sabit olduğuna göre kadere iman imanın rükünler İn dendir. Meydana gelen ve gelmeyen her şeyin Allah'ın dilemesine bağlı bulunduğuna inanmak gerekir. Buna böylece inanmayan hakikatte Allah'a da İnanmamıştır.

Kaderin tüm aşamalarına iman etmemiz gerekmektedir, Allah'ın her şeyi en İyi biçimde bildiğine inanırız. Allah'ın levh-i mahfuzda geçmişte olanları ve kıyamete dek olacak olanları yazdığına iman ederiz. Bütün her şeyin Allah'ın yarat­ması, kudreti ve tedbiri sayesinde meydana geldiğine inanırız. Kadere imanın mükemmellik gereklerinden biri de Allah'ın kullarını kendi isteklerinin aksine zorlamadığını; bilakis itaate de masiyete de serbest bıraktığını bilmektir.

Altmışbirinci Bâb

Suret Yapanlar Hakkında Bâb

Ebû Hurayra radıyallâhu anh'tan Peygamber sallaUâhu aleyhi ve sellem'İn şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: «Yüce Allah buyurdu ki; Benim yarattığım gibi yaratmaya kalkışandan daha zalim kim olabilir. Bir zerre yaratsınlar bakalım! Tek bir dam yaratsınlar bakalım! Ya da tek bir kıl yaratsınlar bakalım!» ¹⁶⁴ Buhârî ve Müslim tahric etmiştir.

Yine aynı kaynaklarda yer alan Aişe radiyailâhu anhâ tarafın­dan rivayet edilen bir hadis-i şerifte Rasûlullah sallaUâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmaktadır: «Kıyamet gününde insanlar içinde en şiddetli azaba çarptırılacak olanlar, Allah'ın yarattıklarına benzet­meye çalışanlardır.¹⁶⁵

Yine Buhârî ve Müslim'de yer alan bîr hadisi İbn Abbas radıyallâhu anh şöyle anlatmaktadır: "Peygamber sallallfihu aleyhi ve sellcm'İn şu şekilde söylediğini duymuştum: «Her bir musavvir (suret yapan) cehennemdedir. Yaptığı her surete can verilecek ve cehen­nemde ona onlarla azap olunacaktır.»¹⁶⁶

Buhârî ve Müslim'de merfu olarak nakledilen bir rivayet­te: «Dünyada İken bir suret yapan, bu yaptığı surete ruh vermekle mükellef tutulur. Ama bunu yapabilecek değildir.»¹⁶⁷

Müslim'in rivayetinde Ebu'l-Heyyâc şöyle anlatır: «Bana Ali dedi ki: 'Rasûlullah salkllâhu aîeyhi ve selîem'in bana tevdi ettiği bir görevle seni göndereyim mi? Hiçbir suret bırakmayacak hepsini yok edeceksin. Yükseltilmiş tüm kabirleri yerle aynı seviyeye getireceksin.»¹⁶⁸

İlgili Mes'eleler

1. Suret yapanlar hakkındaki şiddetli ifadeler.

2. Bu konudaki illet olan, Allah'a karşı edepsizliğin terk edilmesidir. Çünkü yukarıda geçen kudsî hadiste Allahu teâlâ, «Benim yarattıklarım gibisini yaratmaya kalkandan daha zalim kimdir?» buyuruyor.

3. Bİr zerre ya da bîr dam veyahut da bir kıl yaratsınlar ba­kalım!" sözünden anlaşıldığı gibi Allah'ın kudretine ve kulların acziyetine dikkat çekilmektedir.

4. Suret yapanların en şiddetli azaba uğratılacaklarının açıkça bildirilmesi.

5. Allah'ın yaptığı her suret sayısınca can yaratıp bunlarla cehennemde suret yapanlara azap edeceği.

6. Suret yapanların kıyamet gününde bu yaptıklarına ruh vermekle mükellef tutulmaları.

Yedinci Mes'ele:

Var olan suretlerin yok edilmesinin emredİlmesİ.

Açıklamalar

Bu bâb, daha önce geçmiş olan babın dallarından biridir. Nİyet, söz ve fiil planında Allah'a (nıdd) eş, ortak koşmak helal değildir. Nidd, uzak bir yönden de olsa Allah ile arasında ben­zerlik kurulmaya çalışılan varlıktır.

Canlı varlıkların suretlerinin yapılması, Allah'ın yaratık­larına benzetmeye çalışmak demektir. Aynı ilahî yaratmanın yalanlanması, sahtecilik ve muhalefet anlamına gelmektedir. Bu nedenle de Sâri tarafından kınanmıştır.

Altmışikinci Bâb

Sık Sık Yemin Etmek Hakkinda Bâb

«Yeminlerinizi muhafaza edin! » ¹⁶⁹ (Mâide, 89)

Ebû Hurayra radiyaltâhu anh şöyle anlatır: "Rasûlullah'ın şöyle söylediğini duymuştum: «Yalan yere yapılan yemin, mala rağbeti arttırır, bereketi ise yok eder.» Buhârî ve Müslim tahric etmiştir.

Selmân radıyallâhu anh'tan rivayete göre Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve seltem şöyle buyurmuştur: «Uç insan vardır ki, Allah on­larla ne konuşur, ne de temize çıkarır. Onlara acıklı bir azap vardır: ihtiyar zinakâr, kibirli fakir, malını yeminle alıp, yeminle satan kimse. » ¹⁷⁰ Taberânî sahih bir senedle rivayet etmiştir.

Sahîh'de 'İmrân b. Husayn radıyallâhu anh'tatı rivayet edildi­ğine göre Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

«Ümmetimin en hayırlısı benim çağımdır. Sonra onların ardından gelenler. Onlardan sonra daha sonra gelenlerdir. -'İmrân radıyallâhu anh, kendi çağından sonra iki nesil mi üç nesil mi zikretti bile­miyorum, der- Daha sonra istenmediği halde şahitlik yapan (yemin eden); hıyanet eden, fakat güvenilmeyen; adak adayan, ama yerine getirmeyen ve aralarında şişmanlık (yeme-igne düşkünlüğü) görülen bir toplum gelecektir,»¹⁷¹

İbn Mes'ûd radıyallâhu anh'tan gelen rivayete göre Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: «insanların en hayırlısı benim çağımdtr. Daha sonra onlardan sonra gelenler; onlardan sonra da daha sonra gelenlerdir. Sonra Öyle bir kavim gelecek kİ, araların­dan birinin s_ehadeti yeminini; yemini de şehadetini geçecek.» ¹⁷² ibrahim "Biz küçükken yaptığımız şahitlikten ve verdiği­miz sözden dolayı döverlerdi." der.¹⁷³