Eğer bir teori yanlışlanmışsa, onun doğru olması durumunda, doğruyu elemiş olma riskine rağmen o teori tasfiye edilmelidir. Bu metodolojinin alternatif maliyeti de budur.
Metodolojik yanlışlamacılığa göre bu, bilimin gelişme ihtimali için ödenmesi gereken bir bedeldir. Çünkü bazı teorilerin elenmesini mümkün kılacak bir yol bulunamaması durumunda bilimsel gelişmeden değil, kaostan bahsedilecektir.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
2) Metodolojik Yanlışlamacılık…
Metodolojik yanlışlamacılıkta, bir teoriyi reddetmek ile onun yanlışlığını ispat etmek birbirinden ayrılmaktadır. Bilimsel olanla olmayana ilişkin yeni bir ayrıştırıcı ölçüt öne sürülmektedir.
Ancak belirli gözlemlenebilir durumları yasaklayan ve bu yüzden yanlışlanabilen ve reddedilebilen teoriler bilimseldir veya bir teori eğer deneysel temel taşıyorsa bilimseldir.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
3) Sofistike Yanlışlamacılık
Sofistike yanlışlamacılığa göre, bir teori eğer öncekinden veya rakibinden farklı olarak artan ampirik (deneysel) içerikle destekleniyorsa yani, eğer yeni olguların keşfine götürüyorsa ancak o zaman ‘bilimsel’ veya ‘kabul edilebilir’ bir teoridir.
Yani sofistike yanlışlamacılık, sorunu bir teorinin değerlendirilmesinden bir dizi teorinin değerlendirilmesine kaydırmaktadır. Çünkü diğerlerinden yalıtılmış bir teorinin bilimselliğinden veya bilimsel olmamasından bahsedilemez.
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
A) Bilim Felsefesinde Lakatos Sentezi
3) Sofistike Yanlışlamacılık…
Hiçbir deney, gözlem ifadesi veya hipotez tek başına yanlışlamaya neden olmaz. Çünkü daha iyi bir teori olmadan yanlışlama olmaz. Deneylerimiz mevcut teori ile çelişse de yeni bir teori ortaya çıkana kadar eldeki teoriyi savunmaya devam ederiz.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
BAP, aynı bakış açısına sahip kuramlardan oluşan tarihi süreci ifade etmektedir.
Lakatos, kuramların tek başına ele alınmalarını reddetmiştir.
Bir bilimsel kuram, kesin bir biçimde doğrulanamaz veya yanlışlanamaz.
Önermeleri yardımcı önermelerle birlikte sınarız. Sonuç olarak onları doğruladığımız veya yanlışladığımızı bilmek konusunda emin olamayız.
Bu durumda, tekil kuramlar yerine bağlı kuramlar (BAP) söz konusudur.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
Yani Lakatos’un BAP dediği, tek tek kuramlar değil, birbirine bağlı kuramlardan oluşan bir bütündür.
Bu bağlamda Lakatos, Kuhn’daki “paradigma” kavramına yaklaşmaktadır. Yani Lakatos’un BAP metodolojisi, sofistike yanlışlamacılığın Kuhn’un yaklaşımına uyarlanışıdır.
BAP, ampirik olarak çürütülemeyen, olması gereken hakkında saf metafizik inançlar topluluğu oluşturan bilimsel araştırma kuralları disiplinidir.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
Sert çekirdek, bilim adamları topluluğunun bağlı olduğu geleneklerce belirlenmiş ve yönteme ilişkin kararlar yoluyla reddedilemeyecek unsurları içermektedir.
Metafizik unsurdur, inançlardan oluşur. Kısacası, sert çekirdek aksiyomlar setidir.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
Sert Çekirdek…
İktisattaki sert çekirdeğin içerdiği temel unsur, rasyonel ekonomik birey varsayımıdır.
Sert çekirdeği değiştirmeyi amaçlayan bilim adamları, araştırma programının içinde kalarak bunu başaramazlar. Çünkü sert çekirdek değişirse araştırma programı da değişmiş demektir. Dolayısıyla bütün etkinlik bu sert çekirdeğe dayalı olarak yapılacağı için onun yanlışlanmamasına çalışılır.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
Sert Çekirdek…
Gözlem veya deney sonucunda ortaya çıkan durumla, program arasında bir uyumsuzluk ortaya çıkınca, bunun öncelikle sert çekirdekten değil, başka nedenlerden kaynaklandığı düşünülür ve yardımcı varsayım ve hipotezlerle çelişki giderilmeye çalışılır. Yardımcı hipotezlerin geliştirildiği alan ise koruyucu kuşaktır.
Koruyucu Kuşak:
Sert çekirdeği koruyan hipotezlerdir.
Lakatos’da sert çekirdek kolay kolay değişmez ancak koruyucu kuşak daha esnektir, değişebilir.
B) Bilimsel Araştırma Programları (BAP) Metodolojisi
