Mała encyklopedia kultury antycznej

Rha (dziś Wołga) rzeka w Sarmacji, wypły­wająca z dwu źródeł w Górach Rypejskich (zob. Ripaja): zmienia kilkakrotnie kierunek, wpada do Morza Kaspijskiego.

Rhacotes zob. Rakotis.

Rhadamanthys zob. Radamantys.

Rhaetia zob. Recja.

Rhagae (gr. Rhagdj, Rhdga, Rhageja) pierwo­tna nazwa miasta zw. później Arsakia (zob.).

Rhamnus miasto greckie na północnym wy­brzeżu Attyki, na drodze z Maratonu do Oropos. Wykopaliska niemieckie w r. 1891 odkryły ruiny dwu świątyń bogini Nemezis, stosunkowo dobrze zachowaną Akropole, teatr i agorę. Starsza, mniejsza świątynia z końca VI w. p.n.e. była distylosem in antis w stylu doryckim, młod­sza, z poł. V w. p.n.e., stanowiła dorycki pery-pter.

Rhamnusia (R. dea lub virgo) używany przez poetów łacińskich przydomek Nemesis, od miej­scowości Rhamnus, gdzie znajdowała się świą­tynia bogini. Posąg Nemesis-/?. do świątyni w Rhamnus miał wyrzeźbić z marmuru paryj-skiego Fidiasz.-

Rhampsinitos mityczny król Egiptu, syn Pro teusa (zob.). Posiadał wielkie bogactwa zabez­pieczone w skarbcu przyległym do pałacu. Budowniczy skarbca pozostawił w ścianie ru­chomy kamień, kryjący tajemne wejście. Z oso­bą R. i jego skarbcem wiąże się romantyczna opowieść o złodziejach skarbu, stanowiąca pra­wdopodobnie źródło opowieści o Trofoniosie (zob.). i Agamedesie.

Rhea zob. Rea.

Rhea Silvia mniej poprawna forma imienia Rea Silvia, zob. Ilia.

Rhegion, Rhegiiim zob. Regium.

Rhenus zob. Ren.

rhesis angelike (gr. rhesis angelike) mowa zwiastuna, posłańca, ważna partia w tragedii greckiej, w jej początkowych fazach rozwoju, kiedy przy jednym lub dwóch aktorach akcja na scenie mogła się rozwijać bardzo słabo, więc o ważniejszych epizodach dowiadywała się pu­bliczność z długich opowiadań (mów) zwiastuna, posłańca (angelos).

Rhesos

643

ritus

Rhesos zob. Rezos.

rhetraj zob. retry.

Rhianos zob. Rianos.

Rhinokolura (dziś el-Arisz) miasto w Egipcie na granicy Palestyny, ważne miejsce handlowe i strategiczne. W pierwszych wiekach n.e. znane pod nazwą Laris.

Rhinton zob. Rinton.

Rhipaei montes zob. Ripaja.

Rhodanus (dziś Rodan, franc. Rhóne) główna rzeka w Gallia .Narbonensis, wypływająca z je­ziora Lemańskiego (lacus Lemanus). U dawnego ujścia R. leżała Massalia (dzisiejsza Marsylia). R. był odcinkiem ważnego szlaku handlowo-kul-turowego w starożytności (Mozela — Saona — Rodan), zwanego szlakiem bursztynowym.

Rhode (gr. Rhóde, łac. Rhoda) 1. (dziś Rosas) greckie miasto w Hispania Tarraconensis. 2. mia­sto w Gallia Narbonensis.

Rhodios rzeka w Troadzie, wypływająca z góry Idą, wpadająca do Hellespontu pomiędzy Aby-dos i Dardanos. Dopływem R. jest Selleis.

Rhodope zob. Rodope.

Rhodos zob. Rodos.

Rhojkos zob. Rojkos.

Rhoxolani zob. Roksolanie.

Rhyndakos (gr. Rhyndakos) dziś Adranos, rze­ka w Azji Mn. na granicy Bitynii i Miżji, wypły-wyjąca z góry Ołympos we Frygii, wpadająca do Hellespontu. Nad brzegami R. w r. 73 p.n.e. Lukullus odniósł zwycięstwo nad Mitrydatesem.

Rhypes prastare miasto w Achai, nad Zatoką Koryncką, wchodzące w skład 12 miast Związku Achajskiego. Zburzył je August, a mieszkańców przesiedlił do pobliskich Patraj.

Rhytion miasto na Krecie; położenie jego nie da się dziś bliżej ustalić.

rhyton zob. ryton.

Rianos (Rhianos) z Krety, poeta epicki i gra­matyk (276- 195 p.n.e.), wg Księgi Suda z po­chodzenia niewolnik i dozorca w palestrze, autor eposów historycznych:' Messeniakd (Wojna mes-seńska) w 6 księgach, Achaikd (epos o Achai) w 4 księgach, Thessalikd (epos o Tesalii)-w 16 księgach, Eliakd (epos. o Elei) w 3 księgach (prawdopodobnie) i Herdkleja (żyde Heraklesa) w 14 księgach. Messeniaka, opisujące II wojnę messeńską, było jednym ze źródeł Pauzaniasza, stąd znamy treść tego eposu; ze wszystkich innych wymienionych posiadamy jedynie dro­bne fragmenty. R. opracował krytycznie nowe wydanie Iliady i Odysei, z którego scholiaści

cytują 45 lekcji. Zachowało się ponadto dziesięć epigramów, przeważnie o treści erotycznej i o du­żych zaletach formy i stylu.

Ricfaner (Flavius R.) wszechwładny i żądny władzy dowódca wojskowy i minister u schyłku cesarstwa; pochodził z plemienia Swebów. Przez kilkanaście lat wywierał zdecydowany i ujemny wpływ na losy Cesarstwa Zachodniego, mianu­jąc i usuwając cesarzy. Karierę rozpoczął za rządów Walentyniana III. W r. 456 pokonał Wandalów dowodząc flotą cesarza Awitusa. W tym też roku usunął Awitusa i w następnym roku wysunął na tron Majoriana. W r. 461 usunął z kolei Majoriana i mianował cesarzem Libiusza Sewera, po którego śmierci przez kilka miesięcy sprawował władzę samodzielnie do cza­su, gdy cesarz Wschodu Leon mianował Proko-piusza Antemiusza cesarzem Zachodu. Nowy cesarz zlecił R. prowadzenie wojny z Wandalami i oddał mu własną córkę za żonę. Jednakże po kilku latach R. nie zadowolony z jego zbyt samodzielnych rządów, korzystając z osłabienia cesarza po klęsce zadanej jego. wojskom przez Wizygotów, podniósł bunt w r. 472 przeciw Antemiuszowi i proklamował cesarzem Olib-riusza. W tym też r. umarł.

ridendo dicere Terom łac. śmiejąc się, mówić prawdę. Zmienione nieco zdanie Horacego (Sa­tyry I, l, 24): qiiamquam ridentem dicere vcrum quis vetat chociaż któż zabroni na wesoło (dosł.:

śmiejąc się) mówić prawdę?

Rinton (Rhinton) z Syrakuz (według innych źródeł — z Tarentu), poeta grecki z czasów Ptolemeusza I (IV - III w. p.n.e.), twórca tzw. hilarotragedii (zob.); autor trzydziestu ośmiu utworów scenicznych o charakterze tragiczno--komicznym. Tematy czerpał z tragedii greckich (mity) i najprawdopodobniej łączył je z potnymi realizmu scenkami z życia, co dawało mu okazję do wprowadzenia elementu komicznego. Być może, że jego Amfitrion był wzorem dla komedii PIauta. Z utworów R. zachowały się tylko dro­bne fragmenty oraz 8 tytułów, które wskazują na tematykę mitologiczną.

Ripaja (gr. Rhipdja óre, łac. Rhipaei montes) Góry Rypejskie; starożytni lokalizowali je w róż­nych miejscach: u źródeł Strymonu, Danubiusa (Dunaj), niektórzy utożsamiali je z Alpami, z Pi­renejami. Od I w. tak nazywano łańcuch górski w Sannacji u źródeł rzeki Rha (Wołga).

ritus łac. uświęcone zwyczajem czynności, przepisy i formułki ściśle przestrzegane przez

Robigalia

644

Rojzjusz Piotr

Rzymian zarówno w obrzędach religijnych, przy składaniu ofiar, jak i we wszystkich dziedzinach życia politycznego i prywatnego, wiążących się

•w jakikolwiek sposób z wierzeniami religijnymi. R. byty spisywane przez kolegia kapłańskie Saliów, pontyfików, ilaminów, augurów i przez westalki w specjalnych księgach, libr! rituales. Nawet drobne uchybienia w rytuale niweczyły, według wierzeń,, pomyślny skutek zamierzonej czynności, modlitwy itp. Zob. wróżby.

• Robigalia łac. święta rolniczne obchodzone w Italii, podobno od czasów Numy, 25 kwietnia ku czci bóstwa Robigo (Robigus). W Rzymie udawała się procesja do gaju poświęconego temu bóstwu na Collis hortuloriim, gdzie flamen Qutrl-nalis składał ofiary.

Robigo zob. Robigus.

Robigus bóstwo rolniczne chroniące zboże przed rdzą (łac. robigo). Występuje także pod postacią bogini Robigo.

Robur (lać; dosł. dąb) część więzienia w Rzy­mie, zwanego Carcer Mamertinus, nazwana tak od dębowych belek, którymi ściany były umoc­nione.

Rodan zob. Rhodanus.

• Rodope (gr. Rhodópe) wysoki łańcuch górski w południowo-zachodniej Tracji, ciągnie się z pół-noco-zachodu na południo-wschód, od źródeł rzek Oescus, Nestus i Hebrus do dolnego biegu Hebrusa.

Rodos (gr. Rhódos) wyspa na Morzu Śród­ziemnym, na południo-zachód od Azji Mn., nie­daleko jej wybrzeża, górzysta; najwyższy szczyt

•w łańcuchu górskim to Atabyrion, ze świątynią Zeusa Atabyrtos. Linia brzegowa rozwinięta. Wyspę cechuje zdrowy, łagodny klimat, obfituje ona w bogactwa naturalne, jak marmur, kreda. Miasta: Jałysos, Lindos, Kamyros. Mity zwią­zane z R. przytacza już Homer. Wyspa była poświęcona Heliosowi. Osiedlić się miał tutaj Tlepolemos. Wiadomo, że R. zamieszkiwali Fe­nicjanie, później zdobyli ją Dorowie. W czasie wojen perskich R. przyłączyło się do Związku Ateńskiego. W r. 411 p.n.e. wybuchło na R. powstanie ludu, stłumione przez arystokrację

•przy pomocy floty spartańskiej. W wyniku dal­szych walk wewnętrznych do władzy doszło stronnictwo demokratyczne. W okresie walk .prowadzonych przez Ateny z. członkami Zwią­zku, w. latach 358-356 p.n.e., Rodyjczycy wy­stąpili ze Związku. W tym czasie, do władzy .doszła oligarchia i wyspa dostała się pod władzę

Halikamasu. Aleksander W. osadził na R. swoją załogę, po jego śmierci wyspa odzyskała niepod­ległość. Od tego czasu datuje się jej rozkwit. Rodyjczycy prowadzili rozległy handel, mieli własne prawo handlowe, przyjęte przez inne państwa, założyli wiele kolonii. W r. 304 p.n.e. odparli Demetriusza Poliorketesa, który chciał opanować wyspę. Na początku n w. p.n.e. Ro­dyjczycy sprzymierzeni z Rzymem walczyli z An-tiochem Syryjskim i Prusjasem, królem Bitynii, po wojnie jednak Rzymianie ograniczyli znacze­nie polityczne i przywileje handlowe wyspy. W pierwszych latach rządów Oktawiana R. utraciło znaczenie polityczne i handlowe. Wespa-zjan ujarzmił całkowicie wyspę. Na R. znajdo­wała się szkoła wymowy, założona przez Ajschi-nesa (IV w. p.n.e.), przetrwała ona upadek po­lityczny wyspy. Istniała tu również słynna szkoła rzeźby.

Rodyjski Kolos zob. Kolos Rodyjski. Rojkos (Rhojkos) syn Pileasa z Samos, pierw­szy wielki grecki architekt działający w VI w. p.n.e., czynny również jako brązownik. Wspólnie z Teodorosem wybudował w poł. VI w. monu­mentalną świątynię Hery na Samos (w stylu jońskim) oraz cały okręg tej świątyni. Według Pliniusza Starszego i Pauzaniasza R. i Teodoros mieli wynaleźć metodę odlewu dużych posągów w brązie, prawdopodobnie wykorzystując osiąg­nięcia techniczne Egipcjan. Jako samodzielną pracę R. wymienia się tylko posąg bogini Nocy w Efezie. Wspólnie z Teodorosem wykonał brązowy krater dla okręgu Apollina w Patara w Liku. Krater ten Likijczycy uważali za dzieło Hefajstosa.

Rojzjusz Piotr (Petrus Roysius Myweus, właś­ciwe nazwisko Ruiz de Moros) zm. 1571; uczony prawnik humanista rodem z Aragonii, profesor prawa rzymskiego w Akademii Krakowskiej, doradca (iuris consultus) Zygmunta Augusta, sędzia sądu nadwornego w Wilnie, wreszcie kustosz katedry wileńskiej. Postać spopularyzo­wana przez młodzieńczą fraszkę Kochanowskie­go O doktorze Hiszpanie. Pisał również liczne łacińskie epigramaty i panegiryki, m.in. na za­ślubiny Zygmunta Augusta z Elżbietą (1543), a potem z Katarzyną (1553), na śmierć Zygmun­ta Starego (1548) i in. Wszystkie jego utwory wydał B. Kruczkiewicz (Petri Royzii Maurei Alcagmcensis Carmina, Kraków 1900); znajduje się tam jeden z pierwszych polskich wierszy makaronicznych, In Lithuaniam peregrinationem.

rok

645

rok grecki był księżycowy, składał się z 12 miesięcy, które odpowiadały obrotowi księżyca dokoła ziemi i liczyły (na zmianę) 29 lub 30 dni. Pierwszy dzień miesiąca przypadał na nów (numenta) i był poświęcony Apollinowi, piętnasty — na pełnię (panselenos). Przy tym układzie r. liczył 354 dni, nie był więc zgodny z r. słonecznym. Dla wyrównania dodawano co kilka lat jeden miesiąc; r. przestępny liczył wtedy 383 lub 384 dni. R. rzymski (amms) do czasów Cezara był — podobnie jak u Greków — księżycowy. Zaczynał się w marcu i składał się z 10 miesięcy, z których 6 miało po 30, a 4 po 31 dni, liczył 304 dni i nie był zgodny z r. słonecznym. Dla uzgodnienia dodano 2 nowe miesiące i długość miesięcy ustalono w ten sposób, że marzec, maj, lipiec i październik miały 31 dni, luty — 28, a pozostałe po 29. R. miał wówczas 355 dni. Od czasów decemwirów zaczęto co 2 lata doda­wać l miesiąc przestępny. Zamieszaniu położyła kres reforma Juliusza Cezara. Sosigenes na po­lecenie Cezara ustalił długość r. i ilość dni w po­szczególnych miesiącach. Zob. kalendarz, mie­siące, olimpiada, chronologia, nundinae, okta-eteris.

Roksana (Roksane) córka księcia Baktrii, Oksyartesa, żona Aleksandra W. Po śmierci Aleksandra uwięziona (razem z nieletnim sy­nem, następcą tronu, Aleksandiem Ajgeusem) przez Kassandra; została zamordowana ok. r.310.

Roksolanie (łac. Roxolani, Rhoxolani) lud sar-macki nad Jeziorem Meockim (Maeotis palus), pomiędzy rzekami Borystenes (Dniepr) i Tanais (Don). Przeciwko Mitrydatesowi Eupatorowi wy­stawili armię 50-tysięczną, w czasach cesarstwa nękali napadami rzymskie prowincje naddunajskie; Hadrian płacił im roczne daniny dla za­pewnienia spokoju prowincjom.

Roma zob. Rzym.

Roma deliberante Sagnntum perit łac. gdy w Rzymie debatują, Sagunt ginie. Zdanie to dotyczy tego momentu przed II wojną punicką, gdy Hannibal oblegał sprzymierzony z Rzymem Sagunt. Rzymianie tak długo rozważali sprawę odsieczy, aż Sagunt został przez Hannibala zdobyty.

Romaia łac. w czasach Hadriana święto ob­chodzone dla uczczenia rocznicy założenia Rzy­mu. Zob. Parilia.

romans (nowela, powieść) dla nowożytnej na­zwy r., która w XII w. oznaczała fantastyczne

opowieści rycerskie, a w XV w. „historię zmy­śloną", nie znajdujemy odpowiednika w litera­turze antycznej ani w jej terminologii. Terminem r. obejmujemy w literaturze antycznej opowia­dania zmyślone, o tematyce erotycznej z do­mieszką elementu fantastycznego, zawierające opisy przyrody, przygód, podróży itp. Z połącze­nia dwóch elementów: fantastyki podróżniczej i elementu erotycznego miały powstać późniejsze r. Do rozwoju r., który czerpał motywy z różnych gatunków literackich, przyczyniły się w znacznym stopniu szkolne ćwiczenia retoryczne, opowia­dania na tematy fikcyjne albo na tematy znane z tragedii i komedii; przeszkody w miłości Oak np. trudności wywoływane przez sprzeciw suro­wych ojców, uprowadzenie przez piratów, roz­bicie okrętu i inne przygody stanowiły tło i mo­tywy tych opowieści. Najwcześniejsze nowele greckie znajdujemy wplecione w historyczne dzieło Herodota, który opiera się na logogra-fach Charonie i Ksantosie. Opowiadania nowelistyczne można także wyodrębnić w dziele Ksenofonta Kyrupafdeja (Wychowanie Cyrusa), da­lej w dziełach historyków IV w.: Charesa z Mi-tyleny i Timajosa (w latach 350 - 254). Na prze­łomie II • I w. powstały Milesiakd (Opowieści Milezyjskie) Arystydesa z Miletu, w których znaczną rolę odgrywał element erotyczny; opo­wieści te przyswoił literaturze rzymskiej Sisenna. Nie wiadomo, czy była to jednolita, ciągła po­wieść, czy zbiór krótkich opowiadań (nowel). Rozkwit noweli greckiej przypada na n w. i początek in w., na okres tzw. drugiej sofistyki. Nowele obejmuje twórczość Diona z Prusy (r. 50 -120), Flegona z Tralles w Karii, Klau­diusza Eliana, z Preneste (ok. r. 150; O pięknej Aspazji; Chariton i Melanippos; Rodopis, ze zna­nym motywem bajki o kopciuszku), Lukiana z Samosate w Syrii (r. 120 -190; O bogini Syryj­skiej; Lubiący zmyślać i in.). Opowiadaniami fantastycznymi posługiwali się w propago­waniu swej nauki, pełnej demonów i cudów, neopitagorejczycy w I w. Takimi opowiadaniami były Metamorfozy Lucjusza z Patraj (o przemia­nie w osła, opowieść naśladowana przez Apulejusza, zob.). Z tendencji neopitagorejskiej po­wstały Cudowne przygody poza Tulę (Ton hyper Thulen aptstón lógoj) Antoniusza Diogenesa;

treścią tego dzieła w 24 ks. były przygody Arka-dyjczyka Dejniasa, który wybrał się na księżyc, ale w drodze zatrzymał się na Tulę, gdzie zako­chał się w Tyryjce Derkyllis. W dzień martwa,

Romanus

646

Roscius

ożywała nocą i wtedy opowiadała Dejniasowi swoje niezwykle przygody. Dzieło Antoniusza Diogenesa znamy z wyciągu Focjusza i z zacho­wanych fragmentów. Na II i ni w. przypada rozkwit r. erotycznego, uprawianego przez sofistów; na opowiadania ich wydane w zbiorze Erotici Graect składają się: Charitona Historia Chajreasa i Kalliroe; Ksenofonta z Efezu Histo­ria efezyjska o Antei i Habrokomasie; Longusa r. pasterski Dafhis i Chloe; Achillesa Tatiusa Leukippe i Klejtofon; Heliodora z Emesy Histo­ria Etiopska o Teagenesie i Chariklei; należy tutaj także anonimowa Historia Apoloniusza króla Tym (r. historyczny nawiązujący do kazi­rodczej miłości króla Syrii Antiocha do córki) i Jamblicha Historia babilońska o Sinonidzie i Rodanesie w 16 księgach. Romansopisarze po­sługują -się często motywem fikcji znalezienia starych rękopisów, z których rzekomo czerpią swoje opowiadania. Sceny zazdrości, porwania, zabójstwa, sny, interwencje duchów — oto stałe motywy r. starożytnych. W literaturze rzym­skiej r. reprezentuje realistyczna powieść Petroniusza Satyrtcon (zob. Petroniusz) i Apulejusza Metamorfozy czyli Zloty Osiel.

Romanus przydomek rzymski, 1. Servius R., niewolnik obdarzony przez Rzymian wolnością i obywatelstwem w nagrodę za wydanie im etruskiego zamku Artena w r. 404 p.n.e. 2. Hi-spo R; znany donosiciel z czasów Tyberiusza i Nerona. Próbował szkodzić Senece, przedsta­wiając go przed Neronem jako przyjaciela Ga-jusza Kalpumiusza Pizona (zob. Calpurnii 12). Został oskarżony przez Senekę o oszczerstwo i ukarany sądownie. 3. namiestnik Afryki za Jowiana i Walentyniana L Znienawidzony przez mieszkańców tej prowincji za niesłychane re­presje, doprowadził wreszcie do wybuchu pow­stania. Oskarżony wyszedł podobno z procesu zwycięsko.

Romilius (Titus R. Roccus Yaticanus) konsul z r. 455 p.n.e.; pokonał Ekwów. Oskarżony wraz z kolegami o sprzedaż bogatych łupów z wojny z Elewami, skazany został na karę pieniężną. W r. 451 p.n.e. był jednym z decemwirów.

Romulea (Romula) miasto górskie w połud­niowej Italii, w Samnium, między Akwilonią t Aeclanum, zdobyte przez Rzymian w r. 296 p.n.e., w czasie 3 wojny samnickiej. Siedziba Hirpinów.

Romnius mit. syn Rei Sylwii (liii) i Marsa, wnuk Numitora, założyciel Rzymu. Amuliusz,

król Alba Longa, który odebrał władzę swemu. bratu, Numitorowi, z obawy przed zemstą ewentualnych potomków Rei Sylwii uczynił ją westalką. Jednakże za sprawą Marsa Rea Syl­wia powiła bliźnięta: R. i Remusa. Amuliusz, dowiedziawszy się o tym, kazał je wrzucić do Tybru. Niemowlęta wyrzucone przez rzekę na brzeg znalazła wilczyca; która karmiła je własnym mlekiem. Ostatecznie przygarnął je i wychował mieszkający w pobliżu pasterz. W czasie bójki z innymi pasterzami Remus został schwytany przez przeciwników i zaprowadzony do króla. Dotarł tam również R. z garstką towarzyszy. Wskutek szczęśliwego zbiegu okoliczności Numitor rozpoznał wnuków: Amuliusz został uka­rany, a władzę przywrócono Numitorowi. R. i Remus założyli nowe miasto; w czasie sprzeczki o jego nazwę R. zabił Remusa, miastu nadał nazwę Rama i został jego pierwszym królem.

topografia zob. ryparografia.

rorarii łac. lekkozbrojni żołnierze rzymscy;

wraz z accensi zajmowali w szyku bojowym miejsce' za szeregiem triariów. Początkowo mia­nem r. i accensi nazywano synonimicznie lekko-zbrojnych z V klasy majątkowej. Uzbrojeni byli tylko w proce i kamienie. Po wojnie z La-tynami, gdy zmieniono szyk bojowy, zaczęto odróżniać r. od accensi. R. przed rozpoczęciem właściwej walki wyrzucali pociski, po czym wy­cofywali się za trzeci szereg.

Roscius 1. Sextus R. z Amerii (w Umbrii), znany z jednej z mów sądowych Cycerona. Jego ojciec, również Sextus, został przez niezna­nych sprawców zamordowany, a następnie za sprawą krewnych, Magnusa i Kapitona Roscju-szów, którzy pragnęli zawładnąć jego majątkiem, dostał się na listę proskrypcyjną Sulli. Majątek jego uległ komfiskacie i został nabyty w drodze licytacji przez wspomnianych krewnych oraz za­usznika Sulli, Chrysogonosa. R. syn został przez krewnych wygnany z posiadłości ojca, a następ­nie oskarżony o ojcobójstwo. Obronił go, jak się zdaje, Cyceron. 2. Qidntus R. Gallus, jeden z najwybitniejszych aktorów rzymskich, żyjący ok. r. 134 - 62 p.n.e. Ulubieniec publiczności rzymskiej. Zajmował się również teorią sztuki aktorskiej i kształcił młodych aktorów. W r. 76 został oskarżony o przyjęcie odszkodowania za zamordowanego niewolnika, oddanego do szko­ły teatralnej przez Gajusza Fauniusza Chaereę. Oskarżonego bronił Cycero. Krótko przed śmier­cią R. ustąpił ze sceny.

Rostra

647

Rufus

Rostra zob. rostrum 2.

rostrum (łac., dosł. dziób, pysk) 1. nazwa stosowana do rozmaitych przedmiotów zakoń­czonych rodzajem dzioba lub pyskiem zwierzę­cym, jak np. poziomy uchwyt naczynia, dziobek lampy, głownia miota. 2. Rastra, mównica na Forum w Rzymie, ozdobiona u dołu dziobami okrętów zdobytych pod Antium w czasie wojny Rzymian z Latynami (r. 338 p.n.e.). 3. eolumna rostrata, kolumna na Forum w Rzymie, wznie­siona na pamiątkę zwycięstwa konsula C. Dui-liusa nad flotą kartagińską w bitwie pod Mylae (r. 260 p.n.e.), ozdobiona fragmentami dziobów rozbitych okrętów.

Rotomagus (dziś Rouen) miasto w Gallia Lugdunensis, na prawym brzegu Sekwany.

Roxana zob. Roksana.

Roxolani zob. Roksolanie.

rozciągnięcie epickie zastąpienie jednej zgłoski wyrazu dwoma zgłoskami, stosowane ze wzglę­dów metrycznych w greckim heksametrze epic­kim; wskutek r. e. imiesłowy typu horontes przechodziły czasem w horóontes. Próby objaś­nienia historycznojęzykowego rozciągniętych form zawodzą.