O dönem için iç denetçi olarak atanan …………’ın, 5018 sayılı Kanun’un öngördüğü şartları taşımakta olduğu anlaşılmıştır. Daha önce eski vergi denetmeni olarak 5 yıldan fazla görev yapmış olduğu (toplam hizmet süresi 10 yıl 10 ay 3 gündür) ve İç Denetim Koordinasyon Kurulunca gerekli görülen diğer şartları da taşıdığı anlaşılmıştır (Örneğin KPDS notu 72’dir). İç denetçi, İç Denetim Koordinasyon Kurulu koordinatörlüğünde, Maliye Bakanlığı’nca iç denetim eğitimine tabi tutulmuş ve kendisine kamu iç denetçi sertifikası verilmiştir. İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in eki listesine göre, ………. Belediyesi’nde 3 iç denetçi çalıştırılması gerekmekte olup söz konusu hüküm yerine getirilmemiştir. Üst yönetici tarafından yıllık iç denetim programı onaylanmıştır. İç denetçilere asli görevleri dışında başka bir görev verilmemiştir. İç denetim raporları İç Denetim Koordinasyon Kurulu’na gönderilmektedir. İç denetçi sicil dosyasının incelenmesinden, İç denetçinin mesleğin gerektirdiği bilgi, ehliyet ve temsil yeteneğine büyük oranda sahip olduğu kanaatini edinmiş bulunmaktayız. Zira, kendisinin Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’nde 1 sene görev yaptığı, 2002 yılından 2007 yılına kadar çeşitli birimlerde Vergi Denetmenliği ve 2007 yılından 2011 yılının Mayıs ayına kadar da …….. Belediyesi’nde iç denetçi olarak görev yaptığı anlaşılmaktadır. Yine ayrıca kendisi, 2009 yılında 5 adet hizmet içi eğitimi vermiş, 2010 yılında belediye personeline 16,5 saat hizmet içi eğitim vermiş, Kamu İç Denetçileri Derneği’nin pek çok seminerine katılmış, hizmet içi eğitim kapsamında 2009 yılında belediyede 10 derse katılmıştır. Yine, Ankara’da Maliye Bakanlığı’nca verilen çeşitli derslere iştirak etmiş ve İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından zorunlu hizmet içi eğitim kapsamında 2010 yılında verilmeye başlanan hizmet içi eğitim kapsamında İç Kontrol ve İç Kontrol Modelleri dersi ve sınavı tamamlamıştır. Yalnız, kendisinin vergi denetmeni kökenli olmasının genelde gelir odaklı bir yaklaşım tarzı sergilemesine ve muhasebe denetimi olgusuna yabancı kalmış olmasına neden olduğu anlaşılmaktadır.
* İlgili rapor metinlerinden iç denetçinin, kurum yönetimine rehberlik fonksiyonunu etkin bir şekilde yerine getirme niyetini taşıdığının izlerini görmüş olsak da, belediye idaresinin söz konusu rehberlik hizmetinden kimi durumlarda yararlanmamış olduğunu müşahade etmiş bulunmaktayız. Özellikle, iç denetçinin çalışma kağıtlarında tavsiye niteliğinde belirttiği bir çok hususun yakın dönemlerde yerine getirildiği anlaşılmaktadır. İç denetçi raporları bu bağlamda rehberlik fonksiyonunu yansıtsa da, rehberlik kapsamında belirtilen pek çok husus pratik alanda kendisine karşılık bulmamaktadır. Kurumsal yapının ve yönetim süreçlerinin etkiliğini değerlendirmeye yönelik çalışmaların ise bahis konusu raporlar kapsamında yapıldığı anlaşılmaktadır. Fakat tekrarlayacak olursak yapılan önerilerin yerine getirilmediği de tanık olduğumuz ayrı bir gerçekliktir. Mali yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimi yapılmakta ve gerekli önerilerde de bulunulmaktadır. Daha önce de kısmen değindiğimiz üzere, kurumun hedeflerine ulaşmasını engelleyecek riskleri belirleme, analiz edip sınıflandırma ve alınması gereken önlemler ile ilgili yapılan kurum risk haritası çalışması yapılmış ve fakat alınması gereken önlemlerin uygulanması takip edilip değerlendirilmemektedir.
İç denetçinin, denetim ve inceleme konularını ve yıllık programlarını kısmen bağımsız olarak belirleyebildiğini söyleyebiliriz. Buna mukabil, çoğu inceleme konularının idareden talep edilen konular olduğu da anlaşılmaktadır. İç Denetim Birimi Yönergesinden iç denetçinin denetim ve incelemeleri ile ilgili her türlü bilgi ve belgeye kolaylıkla erişebildiği anlaşılmaktadır. Aksi bir iddiayı şifahen de olsa kimseden duymamış bulunmaktayız. Kuruma ait bir iç denetim yönergesi bulunmaktadır. İç denetim yönergesi detaylı bir şekilde incelenmiş olup, söz konusu yönergenin Kamu İç Denetim Birim Yönergesi’ne uygun olarak hazırlandığı tarafımızca teyit edilmiştir. İlgili yönergenin 31, 32, 33 ve 34 üncü maddelerinde danışmanlık ve benzeri görevlerin nitelik ve süreleri açıkça belirtilmiştir.
* Kurumda tek iç denetçinin çalıştırılması, söz konusu kişinin hem plan ve program yapıcı hem de uygulayıcı durumunda bırakmakta ve bu durum söz konusu denetçinin performansını olumsuz etkilemektedir. Bir diğer ifadeyle, iç denetçinin tek olması dolayısı ile hem plan ve program yapıcı hem aynı zamanda bu plan ve programı uygulayıcı, rapor tanzim edici ve raporu gözden geçirici durumda bulunması dolayısıyla görevler ayrılığı ilkesinin işletilememesi ve bu nedenle hata olasılığının artması ve hatayı düzeltici olarak iç denetçinin kendisinden başka denetim mekanizması içinde ayrı bir kontrol mekanizmasının bulunmaması iç denetçinin faaliyetlerinin kısmi de olsa işlevsiz bırakabilme tehlikesini bünyesinde barındırmaktadır. İç denetim kavramının yeni olması, belediye bünyesinde daha önce denetim birimlerinin bulunmaması ve halihazırda belediyede bir iç denetçinin bulunmaması gibi nedenlerle iç denetim kurumunun belediyede kurumsallaştığını söyleyebilmek zor görülmektedir. Ayrıca, iç denetçi tarafından yapılmış kapsamlı bir Kamu İç Denetim Risk Rehberine uygun şekilde hazırlanmış risk değerlendirmesi çalışması bulunmaktadır.
* Kurumda tek iç denetçinin çalıştırılması, söz konusu kişinin hem plan ve program yapıcı hem de uygulayıcı durumunda bırakmakta ve bu durum söz konusu denetçinin performansını olumsuz etkilemektedir. Bir diğer ifadeyle, iç denetçinin tek olması dolayısı ile hem plan ve program yapıcı hem aynı zamanda bu plan ve programı uygulayıcı, rapor tanzim edici ve raporu gözden geçirici durumda bulunması dolayısıyla görevler ayrılığı ilkesinin işletilememesi ve bu nedenle hata olasılığının artması ve hatayı düzeltici olarak iç denetçinin kendisinden başka denetim mekanizması içinde ayrı bir kontrol mekanizmasının bulunmaması iç denetçinin faaliyetlerinin kısmi de olsa işlevsiz bırakabilme tehlikesini bünyesinde barındırmaktadır. İç denetim kavramının yeni olması, belediye bünyesinde daha önce denetim birimlerinin bulunmaması ve halihazırda belediyede bir iç denetçinin bulunmaması gibi nedenlerle iç denetim kurumunun belediyede kurumsallaştığını söyleyebilmek zor görülmektedir. Ayrıca, iç denetçi tarafından yapılmış kapsamlı bir Kamu İç Denetim Risk Rehberine uygun şekilde hazırlanmış risk değerlendirmesi çalışması bulunmaktadır.
