Мцндярижат

Ramiz MEHDİYEV

AFSEA-nın prezidenti,

Redaksiya Şurasının sədri, akademik


İbn Xəldun – 675

Orta əsrlərin ən görkəmli tarixçilərindən, alim və filosoflarından biri İbn Xəldun hələ indi də öz tədqiqatlarının orijinallığı və yeniliyi ilə diqqəti cəlb edir. Onu həm Şərq, həm də Qərb təfəkkürünün inkişafındakı misilsiz xidmətlərinə görə İslam dünyasında ancaq İbn Sina ilə müqayisə etmək mümkündür.

Təd­qi­qatçılar onun həyatını üç mərhələyə bölürlər:

Birinci mərhələ şagirdlik dövrüdür. 27 may 1332-ci ildə Tunisdə do­ğul­­­muş və əsli Yəmənin Həzrəmövt bölgəsindən olan İbn Xəldun təx­mi­­nən iyi­r­­mi il burada yaşamış, on beş il ərzində Quranı əzbərləmiş və dini bi­lik­lə­rə, eyni zamanda, ədəbiyat ve şeir sənətini də mə­nimsəmişdir.

Həyatının ikinci mərhələsi siyasət və dövlət idarəçiliyi ilə məşğul ol­duğu dövrdür. Bu dövrdə o, Əlcəzairə, Fəsə, Əndəlüsə səyahət etmiş, İs­pa­niyada və Afrikanın bəzi ölkələrində saray katibliyi vəzifəsini icra etmişdir.

Həyatının üçüncu mərhələsi elmi fəaliyyətə həsr olunmuşdur. Yeddi cild­lik “əl-Ibər” kitabı bu dövrün məhsuludur. Əsər həm ərəb və türk tari­xi­ni­n ən etibarlı və təfərrüatlı mənbələrindən biri kimi, həm də yeni tipli tarixi araş­dırma kimi diqqəti cəlb edir. Amma ən önəmli olan müəllifin bu tarix kitabına yazdığı 3 cildlik “Müqəddimə”dir.

1406-ci ildə Misirdə vəfat etmişdir.