Mezolit (o’rta tosh) davri

1258740

1.O’zbekiston tarixi fanining yoshlarni har tomonlama yetuk, ma’naviy barkamol, vatanparvarlik…. O’zbekiston tarixi yoshlarga xalqimizning o’tmishi, tarixi haqida bilim berish bilan bilan chegaralanib qolmaydi, u yoshlarni vatanparvar, ma’naviy jihatdan komil fuqaro etib shakllantirishga xizmat qiladi. Vatanimiz tarixi «Har bir fuqaroni, jumladan, yoshlarimizni boy madaniy merosimizni qadrlashga, uni ko’z qorachig’iday avaylab-asrashga, yurak-yurakdan iftixor qilishga o’rgatadi. O’zimizning boy o’tmish merosimizdan madad va ibrat olishga imkon beradi. Odamlar qalbida ezgulik tuyg’ularini uyg’otib, bugungi avlod kimlarning avlodi, kimlarning zoti va vorislari ekanini anglashga undaydi».Mustaqillik qo’lga kiritilgach, Vatanimiz tarixida burilish pallasi, ma’muriy-buyruqbozlik boshqaruviga asoslangan totalitar tuzumdan erkin, demokratik tuzumga o’tish davri boshlandi. O’tish davrida eski ideallar, g’oyalar, odatdagi tafakkur va axloq me’yorlari buziladi, milliy qadriyatlar qayta baholanadi, alternativ nuqtai nazarlar paydo bo’ladi, allaqachon unutilgan qarashlar qayta uyg’onadi, ziddiyatlar keskinlashadi.

2. Chig’atoy ulusida madaniy hayot. XIII asr ikkirchi yarm iva XIV asr birinchi yarmida xujalik iktisodiy xayotdagi siljishlar savdosotikning rivojlanishi, kolaversa, Chigatoy mugullarining tobora utrok xayotga moslasha borishi boskinchilik vaktida tanazzulga yuz tutgan madaniy xayotni i g nisbattan jonlanishiga sabab buldi.Avvalo shaxarsozlik Bilan boglik binokorlik va me’morchilik yulga kuyila boshlandi.Maxalliy diniy ullamolar va dunyoviy zodagonlar goxida m^gul zodagonlarining ba’zilari kurilish ishlariga xomiylik kila boshlashdi.Me’morchiikda aloxida urin tutib turgan ganchkorl i q gisht uymakorligi, koshinpazliq me’moriy xatto tli k kayta tiklandi.Movarounnaxr Xorazmda maxalliy binokorlar ishtirokida xonako, makbara, mayejid, Madrasa, Saroy, minoralar, kad kutara boshladi.Shu davrlarda barpo etilgan kupgina me’moriy obidalar u yoki bu kuriniыtda xozirgi kunlargacha yetib kelgan.Shubxasiz ChingizxonUrdalarining boskiki, Movarounnaxr va Xuroson ilm Fan adabiyot uchoklariga kata zarba bulib tushadi. XSh asr, XIV asr oxirlariga kadar mugullar kadami yetmagan yoxud ularning ta’siri kam bulgan. Dexli sultonligi Janubiy Eron, Kichik Osiyo kisman Suriya va Misrda ilm-fan ma’rifat, adabiyot tarakkiy eta boshlagan edi.Fakatgina XIV asr oxiri XV asr boshlariga kelibgina ma’rifat madaniyat o’choqlari yana Movarounnaxr va Xurosonga kuchadi.
3. Turkiston general-gubcrnatorliginingtashkil etilishi. Turkistonni boshkaruv tartibi 1886 yili kabul kilingan "Turkiston ulkasini boshkarish tugrisidagi Nizom"da koiiuniy jixatdan rejalashtirildi.Gubernatorlikning xukuk va vazifalari "Oltin yorlik" deb aytilgan. Xujjatda podshoning 1867 y. general-gubemator fon Kaufman nomiga bulgan farmonida belgilangan. CHor Rossiyasi Turkistonda markazlashgan kuchli xarbiy xokimiyat zarur deb xisoblab, gencral-gubernatorlikka cheklanmagan vakolatlar berdi, bu xokimiyat rasman "Xarbiy xalk boshkaruvi" deyilgan. Aslida bu xokimiyat tula xarbiylar kulida edi. 1873-yilda general-gubemator Kaufman "Turkistonni boshkarish tugrisidagi Nizom'ning yangi loyixasini takdim etdi. Bu loyixa xokimiyatni kuchaytirish goyasi bilan sutorilgan edi, Xarbiy gubematorlar koshida viloyat boshkarmalari bulib, ular gubernator boshkarmasi xukuklariga ega bulishgan. Viloyat xayotining barcha masalalari shu boshkannada kuribchikilgan.