Microsoft Word 4-Kichik maktab yoshi docx dot

---

4-MAVZU: KICHIK MAKTAB YoSHI DAVRIDA 
pSIXIK RIVOJLANISH XUSUSIYaTLAR 
Reja: 
1.Kichik 
maktab 
Yoshidagi 
bolalarning 
xulq-atvor 
xususiyatlari. 
2.Kichik maktab Yoshidagi bolalarning aqliy rivojlanishi. 
3.Opquv faoliyatining xususiyatlari. 
4.Boshlangpich sinf opquvchilar shaxsining shakllanishi. 
5.Kichik maktab Yoshidagi opquvchilarning emotsional 
xususiyatlari. 
6 Kichik maktab davrida shaxslararo munosabat. 
7.Kichik maktab Yoshidagi bolalarning xulq-atvor 
xususiyatlari. 
Opquv maqsadlari
Tahlimiy: 
Talabalarga 
kichik 
maktab 
davridagi 
opquvchilarning psixik rivojlanish xususiyatlari, etakchi 
fvaoliyat, xulq-atvor xususiyatlari, aqliy rivojlanishi va
shaxsining shakllanishi bopyicha bilim berish. 
Tarbiyaviy: Boplgpusi pedagoglarda kichik maktab 
Yoshidagi bolalarni sevish, ular shaxsiga hurmat bilan qarash 
hislarini singdirish. Talabalarni kichik maktab Yoshidagi 
opquvchilarga samarali tahlim-tarbiya berish uchun opz 
shaxsiy fazilatlarini tahlil qilishga oprgatish.  
Rivojlantiruvchi: Olingan nazariy bilimlarni 
mustahkamlab, amaliyotga yopnaltirish yopllari bopyicha 
kopnikma-malakalarni rivojlantirish.  
5.1.Kichik maktab Yoshidagi bolalarning xulq-atvor 
xususiyatlari 
Kichik maktab davri 6-7 Yoshdan 9-10 Yoshgacha davom 
etadi. Uning psixikasi bilim olishga etadigan darajada

---

rivojlanadi. Kichik maktab Yoshidagi bolaning muhim 
xususiyatlaridan biri, unda opziga xos ehtiyojlarning 
mavjudligidir. Bu ehtiyojlar opz mohiyatiga kopra faqat 
muayyan bilim, kopnikma va malakalarni egallashga 
qaratilmay, balki opquvchilik istagini aks ettirishdan ham 
iboratdir. SHu ehtiyojlar asosida bolaning opz portfeliga, 
shaxsiy opquv qurollariga, dars tayyorlash stoliga, kitob 
qopyish javoniga ega boplish, kattalardek har kuni 
maktabga borish istagi yotadi. Ana shu ehtiyoj bola 
shaxsining 
shakllanishida, 
SHuningdek 
uning 
ijtimoiylashuvida katta ahamiyatga ega hisoblanadi. 
Bu davrda bola, fan asoslarini oprganish uchun biologik va 
psixologik jihatdan tayyor bopladi. Fiziologlarning fikriga 
kopra, 7 Yoshga kelib bolaning katta miya yarim sharlari 
mahlum darajada rivojlangan bopladi. Lekin bu Yoshda inson 
miyasining psixik faoliyatni rejalashtirish, boshqarish, nazorat 
qilish kabi murakkab shakllariga javob beradigan maxsus 
boplimlari hali topliq shakllanib boplmagan bopladi.( miyaning 
bu qismlari 12 Yoshda rivojlanib bopladi.) Miyaning boshqaruv 
funksiyalarini topliq shakllanib boplmaganligi kichik maktab 
Yoshidagi bolalarning xulq-atvorida, faoliyatlarini tashkil 
etishlarida va emotsional sohalarida yaqqol namoyon bopladi. 
Ayrim 6 Yoshli bolalar ota-onasining xohishi bilan hali 
opqishga tayyor boplmay turib, maktab ostonasiga qadam 
qopyishadi. Afsuski, opqish davomida aqliy-ruhiy zopriqish 
oqibatida turli xil kasalliklarga chalinib, jismoniy va psixik 
rivojlanishda nuqsonlar paydo bopladi. Bunday bolalarda eng 
avvalo miya strukturasining va nerv psixik jarayonlarining 
maktabda opqish uchun topliq etishmaganligi, kopruv harakat 
koordinatsiyasi va kichik motorikaning rivojlanmaganligi, 
mantiqiy fikr mahsuldorligining pastligi kuzatiladi. Undan 
tashqari motivatsiya, irodaviy jihatlarining ayniqsa, ixtiyoriy 
diqqat va xotiraning shakllanmaganligi, xatti-harakatlarni 
ixtiyoriy boshqaruvdagi muammolar, bir sopz bilan aytganda 
hali “Opquvchi ichki pozitsiya”sining shakllanmaganligi 

---

maktabda 
opqishga 
tayyor 
boplmagan 
bolalarning 
muqaffaqiyatli opzlashtirib ketishlariga salbiy tahsir koprsatadi.
pedagoglar, ota-onalar, bolalarni erta maktabga berishning 
foyda yoki zarari topgprisida opylaganlarida inson miyasi 
rivojlanishining neyrofiziologik qonuniyatlarini ham alohida 
ehtiborga olishlari lozim. Bolani erta opqish, yozish, sanashga 
oprgatib uning bilish jarayonlari zopriqtirilsa, bolaning 
emotsional hissiy rivojlanishi uchun zarur boplgan miya 
quvvatining tanqislashuviga sabab bopladi. Bundan bolalarning 
emotsional hissiy jarayonlarining kechishida yoki jismoniy 
rivojlanishida kamchiliklar sodir bopladi. Bunday 
xolatda
energiya taqsimlanishining majburan buzilishi sodir boplib, u 
7-8 Yoshli bolalarni qoprquv, agressivlik yoki giperaktivlik 
holatlariga olib keladi. Bu bolani maktabda opqishga tayyorlash 
kerak emas degan fikr emas, lekin bolaning aqliy rivojlanishiga 
erta opqishni, sanashni, yozishni oprgatish bilangina erishib 
boplmaydi. Mahlumki, rivojlanish qonuniyatiga kopra, har 
qanday 
taraqqiyot 
koprgazmali 
obrazlilikdan 
abstrakt 
mantiqiylikka qarab boradi. Agar bola xali opqishga aqliy, 
mahnaviy-ruhiy jihatdan tayyor boplmay turib, unga harf va 
raqamlarni yozish, opqish oprgatilsa psixik rivojlanishning
teskari tomonga ketishiga sabab bopladi. psixolog olimlarning 
fikricha, psixik va evolyusiya taraqqiyot qonunlari ham fizik 
qonunlardek buzilmas, hamda universaldir. Yuqoridagi fikrlarni 
umumlashtirib aytish mumkinki, neyrofiziologik jihatdan 
ixtiyoriy diqqat va opqish uchun zarur boplgan kopplab miyada 
kechadigan jarayonlar asosan 7-8 Yoshda (aqliy Yoshi opzib 
ketgan bolalarda olti Yoshda ham) shakllanadi. Yahni shu 
Yoshda bola 45 minutlik aqliy mehnatga tayyor bopladi.
Maktabda opqishning boshlanishi 7 Yoshda bopladigan 
uchinchi fiziologik krizis bilan mos keladi( bola organizmida 
jadal bopyning opsishi, ichki organlarning kattalashuvi, 
vegetativ opzgarishlar bilan bogpliq boplgan keskin endokrin 
opzgarishlar ropy beradi).

---

 6-7 Yoshli maktabga tayyor bolada "Men shuni