Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

TNM təsnifat sistemi:

T - Birincili şiş:

T₁ - 2 sm-dən az

T₂ - 2-4 sm arası

T₃ – 4 sm-dən böyük

N - Nahiyəvi limfa düyünü metastazı:

N₀ - Yoxdur

N₁ – İpsilateral

N₂ – Bilateral və ya kontralateral

N₃ – Fiksasiya olunmuş

M - Uzaq metastaz

M₀ – Yoxdur

M₁ – Mövcuddur

Mərhələ 1: T₁N₀

Mərhələ 2: T₂N₀

Mərhələ 3: T₃N₀ və T₁ , T₂ və ya T₃N₁ ilə birlikdə

Mərhələ 4: T₁, T₂ və ya T₃N₂ ; N₃ ilə birlikdə və ya M₁ olan hallar

Bu təsnifat sadəcə kodlaşdırma və statistika üçün deyil, eyni zamanda fərqli klinikalarda şiş müalicəsində əldə edilən nəticələrin qiymətləndirilməsində bir ümumilik yaratmaq məqsədilə istifadə edilir.

Mərhələyə görə müalicə sxemi aşağıda göstərilmişdir.

TNM təsnifatı	Birincili müalicə	Nahiyəvi limfa düyünü müalicəsi
Mərhələ 1	Şüa və ya cərrahi terapiya	Xəstə nəzarətdə olur
Mərhələ 2	Şüa + cərrahi terapiya, buna xemoterapiya da əlavə edilə bilər	Cərrahi + radioterapiya və ya sadəcə biri
Mərhələ 3	Şüa + Cərrahi terapiya + Xemoterapiya	Şüa + Cərrahi terapiya
Mərhələ 4	----------	----------

Göründüyü kimi mərhələ 1 istisna olmaqla bütün xəstələrdə radikal boyun disseksiyası edilməsinə göstəriş vardır. Kəllə əsasına invaziya, dəri limfa düyünlərində blokada və ya dərin strukturlara keçən bir fiksasiya varsa bunlar əməliyyat edilə bilməyən meyarlar kimi qiymətləndirilir.

Radikal boyun disseksiyası ediləcək xəstələrdə bir qayda olaraq traxeotomiya tətbiq olunmur. Lakin, çənə rezeksiyası edildikdə nazal və ya oral intubasiya şişi travmaya məruz qoyarsa, traxeotomiya tətbiq olunur. Traxeotomiya lokal anesteziya altında aparılır, sonra ümumi anesteziya edilir.

Əməliyyat təxminən 3 saat davam edir. Ağırlaşma inkişaf etməzsə qan köçürmə və traxeotomiyaya ehtiyac olmur. Xəstə 10 gün müddətində hospitalizasiya edilir. Əməliyyatdan sonrakı 1-ci gün ağızdan az-az maye verilməyə başlanır. 2-ci həftənin sonunda normal qidaya keçilir. Disseksiyadan sonra çökək bir boyun, boyun kələfi sahəsində sonradan geridönən bir hissiyat azalması, gözəçarpmayan bir çapıq, N.acceorius-un çıxarılması nəticəsində yaranan kürək sümüyünün aşağıda olması ilə əlaqədar olan oynaq deformasiyası yaranır.

Əməliyyatın başlanğıcında aparılan cərrahi kəsiklərin müxtəlif tipləri aşağıda göstərilmişdir.

Şəkil.... Boyunun cərrahi kəsikləri: (A) Mc Fee, (B) hockey-stick, (C) double opposing fleb.

Mc Fee kəsiyi ikiayaqcıqlı fleb olduğundan yaxşı qan təchizatı üstünlüyünə malikdir. Lakin görünüş sahəsinin məhdudluğuna görə disseksiyanı aparmaq olduqca çətindir.

Double-opposing flebdə disseksiya olduqca çətindir, üçbucaq fleb nekrozu inkişaf edə bilər. Xəstəyə əvvəllər şüa terapiyası tətbiq olunmuşsa, xüsusilə diqqət edilməli və ən azı 6-8 həftə sonra əməliyyat edilməlidir.

Hockey-stick kəsiyi yaxşı bir işləmə sahəsi yaratdığı kimi, flebin qidalanması nöqteyi-nəzərdən də problem yaratmır. Daha çox istifadə edilən kəsik formasıdır.

Radikal boyun disseksiyasının ən çox rast gəlinən ağırlaşmaları infeksiya, orofarinqokutanoz fistula, karotisin açılması (liqaturaya alınmasında 60% hallarda ölüm müşahidə olunur), limfodemdir. Lakin, aşağıda göstərilən bütün ağırlaşmalar müşahidə oluna bilər.

1. 
   Anatomik
   

1. 
   Sinir iflicləri
   

1. 
   Boyun kələfi
   
2. 
   N. frenicus
   
3. 
   N. vagus
   
4. 
   N. recurrens
   
5. 
   N. facialis (marginal mandibulyar şaxə)
   
6. 
   N. lingualis
   

2. 
   Ductus thoracis yaralanması
   

2.