Müsahibat uçotu

 
31 
 
ləri tam xarakterizə etmək üçün yalnız əsas vəsait və 
qeyri-maddi aktivlər hesabı kifayət deyil, bu hesablarla 
yanaşı, əsas vəsaitin və qeyri-maddi aktivlərin köhnəlməsi 
hesablarından da istifadə edilir. 

Uzunmüddətli maliyyə qoyuluşları hesabı.
Bu hesabda – paylar və səhmlər, istiqrazlar və verilmiş 
borclar uçota alınır. 

Azqiymətli və tezköhnələn əşyaları uçota alan 
hesablar.
Azqiymətli və tezköhnələn əşyalar iki: azqiymətli və 
tezköhnələn əşyalar və azqiymətli tez köhnələn əşyaların 
köhnəlməsi hesablarında uçota alınır. 

İstehsal ehtiyatlarını uçota alan hesablar: 
Bu hesablarda əmək əşyaları uçota alınır. Əmək əşyalarına 
xammal, material, yanacaq, ehtiyat hissələri və i.a. aiddir. 

Hazır məhsulları, malları və i.a. uçota alan 
hesablar.

Debitorlarla hesablaşmaları uçota alan hesablar.
Belə hesablara malalanlarla hesablaşmalar, təhtəl-
hesab şəxslərlə hesablaşmalar və i.a. hesablar aiddir.

Pul vəsaitlərini uçota alan hesablar.
Bu hesablarda müəssisənin kassasında və bankda olan 
hesablaşma hesabındakı, valyuta hesabındakı pul vəsaitləri 
əks etdirilir. Belə hesablara kassa, bankdakı hesablaşma 
hesabı, valyuta hesabı və bankda olan sair hesablar aiddir. 

Yayındırılmış vəsaitləri uçota alan hesablar. 
Belə hesablarda müəssisənin əsas fəaliyyətinin döv-
riyyəsindən yayındırılmış yaxud tamamilə götürülmüş 
vəsaitlər əks etdirilir. Onlara “Mənfəətin istifadəsi” hesabı 
aiddir. 

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
32 
 
Vəsaitin əmələgəlmə mənbələri hesabları aşağıdakı 
qruplara bölünür: 

Xüsusi vəsait mənbələrini uçota alan hesablar. Bu 
qrup hesablarda müəssisənin əsas fəaliyyəti üçün 
təyin edilmiş xüsusi vəsaitin əmələgəlmə mənbələri 
əks etdirilir. Belə hesablara nizamnamə kapitalı, 
əlavə kapital, ehtiyat kapitalı, xüsusi təyinatlı fond-
lar, bölüşdürülməmiş mənfəət, və s. aiddir. 

Xüsusi təyinat mənbəli hesablar. Bu hesablarda
xüsusi məqsəd üçün təyin edilmiş vəsait mən-
bələri uçota alınır. Bəzi hallarda həmin vəsait 
mənbələri müəssisənin əsas fəaliyyəti üçün də 
istifadə edilə bələr. Belə hesablara əsas vəsaitin 
köhnəlməsi, məqsədli maliyyələşmələr və daxil 
olmalar hesabları aid ola bilər.

Bank kreditləri hesabları. Həmin hesablarda bankın 
qısa və uzun müddətli ssudaları uçota alınır. 

Kreditorlarla hesablaşmaları uçota alan hesablar.
Burada müəssisənin başqa müəssisələrə, idarələrə 
və ayrı-ayrı şəxslərə olan kreditor borcları əks 
etdirilir. Bu qrup hesablara malsatan və podrat-
çılarla hesablaşmalar, sosial sığorta və təminat üzrə 
hesablaşmalar, əməyin ödənişi üzrə hesablaşmalar,
uzun və qısamüddətli borclar, təsisçilərlə hesahlaş-
malar, gələcək dövr gəlirləri, qarşıdakı xərclər və 
ödəmələr üçün ehtiyatlar, şübhəli borclar üzrə 
ehtiyatlar aiddir. 
 
 
 

---