Мяним йухуларымда мяня дедикляринин анламы нядир
Yüklə 1,96 Mb.
|
| Ey həyatımız! Sən kainat xorunda
Yalançı səssən! Sən nəsildən nəsilə Atalarımızın bizə vəsiyyət etdiyi bəlasan, Nəhəng ançarsan, meyvəsi zəhər!1 Bu, XIX əsrin inqilab ruhlu Rusiyası Puşkinin dilində: Yanırıq azadlıq anları üçün, Ürəyimiz qeyrət üçün döyünür. Dostum, qəlbimizin hər döyüntüsü, Xalqa həsr olunub deyə öyünür.2 Bu, XX əsrin əvvəllərində milli təfəkkürün, milli ruhun qalxdığı savaşın şahidi olan Azərbaycan cəmiyyəti Müşfiq qələmi ilə: Bir parça atəşim, bir parça yanğın, Qəlbim örnəyidir yanar bir dağın. Qarşımda duramaz nə sel, nə daşqın, Təbiətlə mənim zərafətim var.3 Bu da torpaqları işğal olunun, üzbəüz dayandığı xain düşmənlə deyil, onun arxasında dayanan hansı isə gözəgörünməyən qara bir qüvvə ilə mübarizə aparmalı olan XX əsrin sonlarının Azərbaycanı Ülvinin missralarında: Qarabağdı mənim dinim-imanım O torpağın nişanəsi, iziyəm. Məni belə aciz görmə qəbirdə, Qəbirdə də Qarabağın özüyəm.2 Gerçəkliklə, yaşadığı cəmiyyətlə uyuşmayan ruh özü də bilir ki, bu qeyri-bərabər bir mübarizədir. O, narahatdır, qorxur, lakin içindəki ilahi hiss daha güclüdür. Bu, əliyalın düşmənin üzərinə yeriyən qəhrəmanın qorxusudur. Belə müqəddəs bir duyğunu qorxu adlandırmaqla onun saflığına, ülviyyətinə xələl gətirmək fikrindən çox uzağıq. Əksinə, məqsədimiz qorxunun bir də ali bir tərəfinin olduğunu vurğulamaqdır. Dediklərimizin təsdiqinə bizim gənclərin hər birində dönə-dönə rast gəlmək mümkündür. Bayron:
Bayrağın küləklərə acıqla açılıb. …
Baltalar budayıb, gövdən çılpaq qalıb. Ancaq orda həyat şirəsi axır hələ. Toxumların ehtiyatı torpağın altda qalıb hələ Tək isti bahar gəlsin ki, meyvə cücərsin.1 Lermontov: İnan, rəzillik bu dünyada nemətdir Dərin idrak, şöhrət istəyi, İstedad, çılğın məhəbbət nəyə lazım? Əgər biz onlardan yararlana bilmiriksə? 2 Müşfiq: Ah, nə böyük şərəfdir sənətkar olmaq, Könüllər dünyasından xəbərdar olmaq! Nə xoşdur bir hiss kimi qəlblərə girmək səssiz-sorğusuz. Bütün fənalıqları yıxıb devirmək qara-qorxusuz.3 Ülvi: Açmadım gözümü, açmadım ki, mən – Gözümə görünən göz dağım olsun. Açdım ki, dünyada insanam deyən – Ağır çağlarımda dayağım olsun.4 Xüsusilə diqqəti bir şeyə yönəltmək istərdik ki, məhz bizim qələmə aldığımız qorxu yüksələn xətt boyunca davam edən bir inkişafın başlanğıc nöqtəsidir. Hüznün, kədərin yerini yavaş-yavaş daha təlatümlü, daha dinamik bir duyğu almağa başlayır: nifrət, üsyan. Bayron yazır: Əqlim tənhalıqla barışıb… İşığasa Bütün ruhumla nifrət edirəm.1 Ülvi isə deyir ki, Atama oğul deyiləm, Anama oğul deyiləm, Bu ocağın kor çırağı Yanmayacaq işığıyam.2 Lakin bu, insanlığa yönəli, acizlikdən doğan bir nifrət deyil. Bu, inkişafa, ucalığa qarşı duran quruluşa nifrətdir. Bu, geriliyə, müqəddəsliyə təhlükə yaradan hər şeyə üsyandır. Bu, içindəki bütün nuru, işığı heç cürə bütövlükdə insanlara çatdıra bilməyən özünə qarşı üsyandır. Bu üsyan gəncdə möhkəm bir iradə, mübarizə əzmi, cismani ölümün dik gözlərinə baxmaq cəsarəti yaradır, çəkic dəmiri döyəcləyib qılınca çevirdiyi kimi, qorxu da bu gənci cilalayıb bir cəngavərə çevirir. Cəmiyyətinin pislikləri ilə mübarizə apara-apara, pessimizmin ən dərin qatında otura-otura, ümidsizliyin ən sonuncu dərəcəsində belə Bayron yenə üsyanından əl çəkmir: Yüklə 1,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|