Nəqliyyatda yükəmə-boşaltma işlərinin təşkili – 2” fənni ybm, onların təsnifatı. Ybm-nin məhsuldarlığı və ona təsir edən amillər

Səpələnən yüklər üçün bunker və siloslar

Özü boşalan tutumlar bunkerlər adlanır. Bunkerlər səpələnən yüklərin uzun müddət saxlanması və neqliyyat vasitələrinin, nəqledici maşınlarm yükJənməsinə xidmət edir. Tə'yinatına görə bunkerlərin aşağıdakı növləri fərqləndirilir: a) yükiin yığılıb saxlanması üçün akkumulyasiya edən bunkerlər; b) yükün fasiləsiz doldurulub - boşaldılmasım tənzimləygn tarazlaşdıncı buııkerlər; v) səpələnən yüklərin müvəqqəti saxlanması üçün texnoloji bunkerlər. Plandakı formalanna göro bunkerler düzbucaqlı, çoxbucaqh və dairavi (silindrik), materialına görə isə poladdan, dəmir - betondan, bə'zən isa taxtadan olurlar. Ölçülərinə, hündürlüyü ilə cninin nisbətino göre bunkerlər aşağıdakı kimi tosnif olunur: 1) hündürlüyü çox olmayan bunkerlər; 2) hündürlüyü enindən çox böyük olan siloslar. Diametrləri böyük olan (18 – 20mm) siloslar rezervuar adlanır.

Bunkerin forması və ölçüləri, dibinin divarlarının maillik bucağı, boşaltma kosiyinin ölçüləri və yeri materiallann bunkerdən düzgün boşaldılması üçün yükün növündən asılı olaraq seçilir. Səpələnən yükləri xarakterizə edən asas göstəricilər - hissəciklərin ölçüləri, həcmi kütləsi, səpələıımo dorəcəsi vo rütubətliliyidir. Hissocikloria ölçülori arasındakı nisbətə görə səpəlonən yüklcr sıravi və çeşidlənmiş yüklərə bölünür. Hissəcildorin maksimum ölçüsünün minimum ölçüsünə nisbəti 2,5 -don çox olan yüklər sıravi, 2,5 və az olan yükiər çeşidlonmiş yük adlanır. Hissəciklarin ölçülərinə göro sopəkmon yüklor aşağıdaki növiorə bölüniir; 1) çox iri hissəcikli (a>400mm); 2) iri hissəcikli (160
Həcmi kütləsinə görə yüklər yüngül, orta, ağır və çox ağır olurlar.

Səpələnmə dərəcəsibə görə yüklər yaxşı və pis səpələnən yüklərə bölünür. Pis səpələən yüklərdə hissəciklər arasında daxili əlaqələr mövcuddur və bu yüklər məhdud hündürlüyə malik şaquli maillik yaradırlar. Yaxşı səpələnən yüklər şaquli maillik yaratmırlar.

Uzun müddət saxlanma zamanı hissəciklərinin hərəkətliliyini itirən yüklər yapıxan yüklər adlanır, məs. gil. Soda, sement. Yüksək rütubətlilikdə mineral gübrələr, daş duz, şəkər tozu çox yapıxır. Mənfi temperaturlarda rütubətli yüklərin saxlanması onların donması ilə müşayiət olunur. Yüklərin yapıxması və donması onların yüklənməsini və boşaldılmasını çətinləşdiri. Səpələnən yüklərin boşaldılması üzrə bunkerin buraxma qabiliyyəti aşağıdakı düsturla hesablanır.

, t/saat

Burada F – daşınan yükün en kəsiyinin sahəsidir, m²;

v – yükün hərəkət sürətidir, m/san;

– yükün həcmi kütləsidir, t/m³