Nəqliyyatda yükəmə-boşaltma işlərinin təşkili – 2” fənni ybm, onların təsnifatı. Ybm-nin məhsuldarlığı və ona təsir edən amillər

Paket daşınmaları zamanı yük əməliyyatlarının təşkili

Taralı - ədədi yüklərə yalnız tarada daşman yüklər addir. Yükün tarası onun xarici örtüyüdür və bu örtük lazımi qədər möhkom olmalı ve yükü zodəlonmədən və xarab olmaqdan qorumahdır. Hazırlandığı materiala və tə'yinatına görə taralar mö'ukom, yanmöhkəm və yumşaq olurlar. Taralann əsas ölçüləri standartlarla müayyən olunur, Ədədi yükləro ayn - ayn yerlərlə, paketlərlə tarasız daşmari yüklər aiddir. Taralı - ədədi yüklərin əksəriyyəti nəqliyyat vasitələrində ayn -ayn yerlərlə vo ya bağlamalarla daşınır. Daha səmərali üsul onların paketlerdə aəql olunmasjdır.

Paket - nisbətən kiçik yüklərdən nəqliyyat tarasında (yeşiklərdə, kisələrdə, kiplərdə) vo ya tarasız, altlıq üzərində və ya altlıqsız düzoldilmiş, böyüdülmüş yük yeridir. Taralı - ədadi yüklərin paketləşdirilməsi üçün hamar, yeşikli və ya dayaqh altlıqlar, altlıq - stelajlar tətbiq olunur. Plandakı ölçüləri 800x1200 (mmx.mm), yükgötürmə qabiliyyəti lt olan altlıqlar daha geniş yayılmışdır. Altüqlar maksimum yüklənmə şərti ilə dörd cərgədə ştabelloşdimıək üçün hesabianırlar. Yükləri hamar altlıqlar üzərində bağlamaq üçün paketlərin dayanıqlılığmı və yiiklərin qorunmasını tə'min edən polad, parça, plastmas lentlər, yıımşaq polad moftillor, setkalar, plyonkalar totbiq olunur (şəkil 6).



Şokü 6. Altlıqlar üzərində paketlar.

Altlıqlar üzərində paketləşdirilmiş yükJər altlığın sərhədlərindon 40 mm -dən çox kənara çıxmamalıdır. Domiryol nəqliyyatı ilə daşınan paketin maksimum hündürlüyü bir cərgə üçün 1800 ram, iki cargo üçün 1150mm, tutunıu 120 m3 olan vaqonlar üçün iso 1350 mm olmahdır. Paketli daşmmalann totbiqi yükləmə -boşalımä və anbar işlorində oməyin mohsuldarlığını 3-5 dofə artırmağa imkan verir. Yüklərin çoxcargəli ştabelləşdirilməsi hesabına anbarların tutumundan istifadə taqriban 1,5 dəfe artır; hərəkət tərkibinin yük aməlliyyatları altında dayanma rnüddəti 2-4 dəfə azalır. Yüklərin paketləşdirilməsi biləvasitə-müəssisələrdə, rnəhsulun hazirlanmasinın və ya bağlanmasının texnoloji prosesi qurtardıqdan sonra yerinə yetirilərsə, daha çox səmərə verər. Bu zarnan yiik paketləşnüş halda, əlavə omoiiyyatlara ehtiyac olmadan nəql olunur, yüklənir, boşaldıiır ve istehlakçıya çatdınhr.

Paketləşdirmə vasitələri çox dövr edən və birdəfəlik, universal və ixtisaslaşdmimış ola bilər. Altlıqlardan istifadə etmoklə yüklərin paketləşdirilməsi material sərfı və olavə kapital qoyuluşu tələb edir. 45 - 50 t yük üçün altlıqlann hazırlanmasına 0,5 - 0,75 ra3 ağac materialı sərf olunur. Yüklərin ştabelləşdirilməsinin faydalı hündürlüyü təqribən 8 - 10% azalır. Yüklərin altlıqlar üzərində daşınması zamam əks istiqamotdə daşımaq üçün yük olmadıqda, althqlan göndərildiyi məntəqəlerə boş şəkildə nəql etmək lazım goiir. Ona göro do paketlori təşkil etmok üçün althqlara ehtiyacı olmayan paket düzəldon vasitələrdən istifadə etməyə çahşıriar.

Üstü bağlı vaqonlara yüklənən paket və blok - pakctlərin maksimum uzunluğu 1770 rrını, hündürlüyü 1800 mm; avtomobillarə yüklənen paketlərin maksimum eni 2300 mm, hündüriüyü 2400 mm, iri tonnajlı konteynerlər üçün -erıi 2200 mm, hündürliiyü 2000 mm təşkil etmolidir. Paketlərin nominal brutto -kütlosi 5 ı -dan, blok – paketlərin kütləsi 10 t -dan çox olmamalıdır.

Yüklərin paketloşdinlmosi paket təşkil edən maşınlarla yerinə yetirilir. Paket təşkil edən maşmlann iki növü vardır: şaquli və üfüqi paketleşdiren. Şaquli paketləşdirən maşınlarla müqayisədə ütiiqi paketləşdirən maşınların məhsuldarlığı 2-3 dafə çoxdur. Yüklərin plyonkalı paketlərlə altlıqsız daşınması üçün paket təşkil edən xətlərin məhsuldarlığı 50 - 60 paket/saat təşkil edir.

Yüklərin altlıqlar üzərində paketləşdirilməsi zamanı altlıqlara olan ehtiyac hər qrup yük üçün onların paketləşdirilməsi şəraitindən və çatdırılmasımüddətindən asılı olaraq təyin olunur. Dəmiryol və avtomobil nəqliyyatı ilə daşımalar zamanı altlıqların tələb olunan parkı aşağıdkaı düsturla hesablanır:



, – daşımaların qeyri-bərabərlik əmsalıdır;

altlıqların təmirdə olan hissəsini nəzərə alan əmsaldır;

– daşınan yükün qruplarının sayıdır;

– hər i-ci qrup üçün altlıqlar üzərində daşınan yülün orta sutkalıq miqdarıdır;

– bir altlıq üzərində yerləşən i-ci qrup yükün miqdarıdır;

– altlıqların dövretmə müddətidir.