Oktay salayev, RÖVŞƏn quliyev, Şahmurad məMMƏdov, İsmayil səFİyev həyat fəALİYYƏTİNİN

Əmək mühafizəsi 
36 
peşə xəstəliyi olarsa, xəstəliyin səbəbinin iş yer olduğu mütləq 
göstərilməlidir. 
Xəstəlik nəticəsində şəxslər əmək qabiliyyətini qismən itirə 
bilərlər.
Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə əsasən, 
xəstə 3, 6 ay və ya 1 il müddətində əməkhaqqı olduğu kimi 
saxlanılmaqla 
peşəsindən 
uzaqlaşdırılır. 
Uzaqlaşdırılan 
müddətdə həmin şəxsin müalicə və profilaktika işləri aparılır. 
MüalicəSİ yaxşı effect verən xəstə uzaqlaşdırılma müddəti başa 
çatdıqdan sonra əvvəlki vəzifəsinə geri qaytarılır. Əks halda isə 
xəstənin əmək qabiliyyətini itirmə dərəcəsi müəyyən edilərək 
ona uyğun sosial yardım müəyyən edilir. 
İstehsalat zərərçəkmələri və peşə xəstəliklərinin əsas 
səbəblərini aşağıdakı altı qruppa ayırmaq olar:
1)
texniki səbəblər:
- texnoloji proseslərin qeyri mükəmməlliyi; 
- maşın və mexanizmlərin, avadanlığın, təchizat və alətlərin 
konstruktiv nöqsanları;
- çəpərlərin, qoruyucu qurğuların siqnal və bloklama 
vasitələrinin qeyri-mükəmməlliliyi, nasazlığı;
- ağır və təhlükəli işlərin lazımi qədər mexanikləşdirilməməsi; 
- 
material 
və 
konstruksiyaların qüsurları, maşınlarda 
gözlənilmədən alınan qüsurlar və s. 
2) təşkilati səbəblər: 
- istehsalat işlərinin düzgün təşkil edilməməsi;
- əmək intizamı qaydalarının pozulması;
- işçilərə əmək mühifizəsi qaydalarının və öyrətmələrinin 
düzgün aparılmaması;
- avadanlıq və alətlərin istismar qaydalaranın pozulması; 
- işçilərin fərdi mühafizə vasitələri ilə kifayət qədər təmin 
edilməməsi; iş yerinin təşkilində nöqsanlar və.s.
3) sanitar gigiyenik səbəblər: 

---

Əmək mühafizəsi 
37 
- iş zonasının havasında zərərli qarışıqların qatılığının 
buraxılabilən həddən artıq olması; əlverişsiz işıqlandırma, səs-
küy və titrəyişlər; qeyri normal meteroloji şərait;
- şəxsi gigiyena qaydalarının pozulması, ventilyasiya 
sistemində qüsurların olması. 
4) psixofizioloji səbəblər:
- yorğunluq, diqqətsizlik, yaddaşın zəifləməsi, gözlənilmədən 
keçirilən 
fizioloji 
hallar, 
orqanizmdəki 
qüsur 
və 
çatışmamazlıqlar və.s.
5) yanğın səbəbləri: 
- yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının pozulması; yanğından 
təhlükəli materialların saxlanılması qaydalarının pozulması; 
materialların öz-özünə alışması; texnoloji proseslərdə yanğın 
təhlükəsizliyi rejiminin pozulması.
6) maddi səbəblər: 
- təbii fəlakətlərin (məsələn, sel,zəlzələ, ildırım vurması, 
körpünün uçması və .s) İstehsalatda baş verən bədbəxt 
hadisələrin qarşısını almaq məqsədilə aşağıdakı tədbirlərin 
görülməsi və həyata keçirilməsi lazımdır: 
- İşçilərin müvafiq qaydada təlimatlandırılması
- Görüləcək işin xüsusiyyətlərinə görə işçilərə təhlükəsiz iş 
üsullarının öyrədilməsi. 
- Maşınlar üzərində yazıların və təhlükəli iş yerlərinin 
hasarlanmasının təşkili. 
- İş yerlərində fırlanan hissələrin olması ilə əlaqədar yerlərdə 
mühafizə örtüklərinin və çəpərləmənin qoyulması 
- Təhlükənin xəbərdarlığı məqsədi ilə əyani təbliğat 
vasitələrindən (plakatlardan, yazılardan) istifadə etmək. 
- Fərdi mühafizə vasitələrindən və qoruyucu ləvazimatlardan 
istifadə etmək. 
- Avtomatik açma qurğularından, siqnal sistemindən və 
uzaqdan işarə vasitələrindən istifadə etmək. 

---