2. EĞİTİM PROGRAMI
2.1 EĞİTİM PROGRAMI MODELİ VE ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
T.S. Tıp fakülteleri eğitim programı modeli (Eğitici / Öğrenci merkezli, Disiplin / Sistem / Yaşam Döngüsü Temelli, Topluma Dayalı / Yönelik Eğitim) ve öğretim yöntemlerini (Probleme dayalı öğrenim, sunum, özel çalışma modülü, göreve–taska-dayalı öğrenim, hasta başı eğitim) mutlaka tanımlanmalıdır.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi altı yıllık eğitim programının sonunda birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışacak ve ileri akademik gelişime hazır hekimleri mezun eder. Uyguladığı eğitim programının sonunda bu hekimlerde;
-
Toplumun sağlık gereksinimlerine yanıt verebilecek profesyonel bilgi ve beceriye sahip olmak,
-
Öğrenme gereksinimini saptayarak giderebilmek,
-
Ülkenin sağlık örgütlenmesini bilmek,
-
Çağdaş iletişim ve bilgi kaynaklarını etkin kullanabilmek,
-
Okuduğunu anlar ve düşündüğünü yazar düzeyde mesleksel İngilizce düzeyine sahip olmak,
-
Bilimsel bir yöntemi benimseyebilmek ve bilimsel yayını değerlendirebilmek
şeklinde özetlenebilecek hedefler amaçlanmaktadır. Bu hedeflere ulaşmak amacıyla seçilen model “öğrenci merkezli/aktif eğitim” modelidir (EK-6). Mezunda ulaşılması amaçlanan hedefler ifade edilirken değinilen “öğrenme gereksinimini saptayarak giderebilme” hedefine ulaşılabilmesi, “öğrenme sorumluluğunun” bireyin kendisi tarafından taşınması ve bunun “sürekli bir etkinlik olarak görülmesi” yeteneklerinin geliştirilmesi ile mümkün olabileceğinden bunu destekleyecek şekilde, bu model ile örtüşen öğretim yöntemlerinden yararlanılır. Bu yöntemler:
-
Küçük grup çalışması
-
Sunumlar
-
Uygulamalar
-
Alan gezileri
-
Probleme Dayalı Öğrenim (PDÖ) oturumu
-
Bağımsız öğrenme süreçleri
-
Mesleksel Beceri Eğitimi (MBE)
-
Klinik Beceri Eğitimi (KBE)
-
Özel Çalışma Programı (ÖÇP)
-
TASK’dır
Yukarıda sayılan bu yöntemlerden küçük grup çalışması, sunumlar, uygulamalar, alan gezileri, probleme dayalı öğrenim (PDÖ) oturumları, bağımsız öğrenme süreçleri, MBE, KBE ve ÖÇP uygulamaları ağırlıklı olarak ilk üç yılda; TASK uygulamaları ise IV ve V. yıllarda gerçekleştirilmektedir. IV. ve V. yıllarda saha gezisi, sunumlar, uygulamalar, akılcı ilaç uygulamaları ve kanıta dayalı tıp uygulamalarından (VI sınıf Aile hekimliği stajı) yararlanılmaktadır. Sayılan bu yöntemlerin yıllara göre oransal dağılımı Ek 7’de verilmiştir.
Bu yöntemler içerisinde, ilk üç yılda ve dört haftalık bir blokta en az 2 senaryo 4 oturum olarak planlanan PDÖ oturumları öğretim yöntemleri içerisinde merkezi bir noktada konumlandırılır. Bir yöntem olarak PDÖ öğrencilere kendi öğrenme gereksinimini belirleme/karşılama ve öğrenme sorumluluğunu taşıma/öğrenmeyi öğrenme/kendi kendine öğrenme gibi konularda beceri kazandırırken, problem tanımlama ve çözme yeteneklerini geliştirme konularında deneysel ortamlar sağlar. PDÖ oturumlarını takip eden saatlerde programlanan “bağımsız öğrenme süreçleri” öğrencilerin güvenilir bilgiye etkin biçimde ulaşması, çağdaş iletişim kaynaklarını kullanmayı öğrenmesi, bilimsel bir yayını değerlendirebilmesi ve bilgiye ulaşması amaçlarına hizmet eder. Öğrenciler birinci PDÖ oturumunun sonunda, senaryolarında belirledikleri öğrenme hedefleri ile çıktıkları bağımsız öğrenme süreçlerini kütüphane, öğrenme kaynakları merkezi (ÖKM) ve bilgi danışmanı öğretim üyelerine başvurarak geçirir ve birlikte öğrenme/irdeleme/sentez-analiz etme olanağını buldukları ikinci PDÖ oturumlarında belirledikleri sorunlara/problemlere yanıt bularak bunları genelleme olanağı bulurlar.
Öğrenme Kaynakları Merkezi blok hedefleri ile uyumlu olarak erişime açılan linkler, sunumlar ve teorik bilgi metinlerine elektronik olarak ulaşabildikleri ve yararlandıkları bir öğrenme alanı ve etkinliğidir (www.okm.omu.edu.tr).
Mesleksel Beceri Eğitimi ve Klinik Beceri Eğitimi ile programın klinik öncesi dönemlerinde (I, II, ve III. sınıflar) mesleki uygulama ve klinik becerilerin geliştirilmesi süregelen eğitim programına paralel olacak ve olabildiğince örtüşecek şekilde düzenlenen program çerçevesinde yürütülür (EK- 7).
Özel Çalışma Programı (ÖÇP) ile “bilimsel çalışma yöntemlerini benimseyen ve bilimsel yayını değerlendirebilen” mezunlar oluşturabilme hedefine odaklanılmaktadır. 2002 yılından beri uygulanan bu program ile bilimsel düşünce, modelleme, hipotez oluşturma, veri toplama ve işleme, literatür değerlendirmesi gibi konularda gelişim sağlanmaya çalışılması amaçlanmıştır. Ancak uygulamada biyoistatistik hedefleri ile sınırlı bir program olarak kaldığı görüldüğünden revizyon ihtiyacı doğmuş program hedefleri revize edilerek 2010-2011 öğrenim yılı ile birlikte yeniden yapılandırılmış ve dönem I den itibaren uygulamaya konmuştur. Dönem I ve II müfredatı belirlenmiş olup, Dönem III müfradatı için çalışmalar sürdürülmektedir.
Mezunlarımızda sadece mesleksel bilgi-beceri-tutum hedefleri değil, mesleksel değerler ve etik, adli tıp ve sağlık mevzuatının öğrenilmesine dayanan toplum sağlığı hedefleri; hem ilk üç yıldaki program içerisinde yürütülen temel ve klinik tıp eğitimi programına paralel olacak şekilde hem de Dönem IV, V’teki TASK uygulamaları ve VI. sınıf intörnlük ve aile hekimliği uygulamaları içerisinde yürütülür. Topluma dayalı tıp uygulamaları kapsamında alan gezileri, Aile Sağlığı ve Toplum Sağlığı Merkezi ziyaretleri ve bölgemize özel sağlık sorunları için güncel eğitim programları (MBE içerisinde verilen “kene çıkarma becerisi eğitimi” gibi) uygulanır. İlk üç yılda kullanılan senaryolarda seçilen klinik durum ve hastalıkların toplumda/bölgemizde sık görülenler arasından seçilmesine özen gösterilir (senaryo konu örnekleri veya senaryolardan örnekler ek verilebilir)
Mezunda olması amaçlanan “Çağdaş iletişim ve bilgi kaynaklarını etkin kullanabilmek ve okuduğunu anlar ve düşündüğünü yazar düzeyde mesleksel İngilizce düzeyine sahip olmak” amaçlarına ulaşabilmek amacıyla bilgisayar ve mesleki İngilizce dersleri programın ilk üç yılı içerisinde yer almaktadır.
Eğitim programı yapılandırılırken yatay ve dikey entegrasyona olanak verecek şekilde “sarmal yapılanma” amaçlanmıştır. Çeşitli öğrenme etkinlikleri ile edinilen bilginin anımsanması/anımsatılması/geri çağrılmasına olanak verecek planlamalar sayesinde var olan eski bilginin üzerine yeni bilginin inşası ve böylelikle eski bilgilerin de kullanılır bilgi haline getirilmesi sarmal yapılanmanın hedefidir. Böylelikle kaliteli ve uzun erimli öğrenmenin sağlanması amaçlanır (2.5 başlığı altında ayrıntılandırılmıştır).
2.2 TIP FAKÜLTELERİ EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİNİN TANIMLANMASI
T.S. Tıp Fakülteleri Eğitim programının temel özelliklerini aşamalara / yıllara göre mutlaka tanımlamalıdır (içerik, zorunlu, seçmeli dersler, alternatif uygulamalar).
Uygulanan program, eğitimin yürütülmesinde görev alan kurullardan “Program Kurulu” tarafından yapılandırılır. Bu Program eğitimin tüm paydaşları tarafından verilen geri bildirimler, ölçme değerlendirme sonuçları, yeni gereksinimler ya da yasal gerekliliklere göre güncellenir ya da yeniden yapılandırılır ve TEB’e sunulur. Burada son hali verilerek Dekanlığa arzedilir. Bu anlamda uygulanan program durağan olmaktan çok özellikle geri bildirimler çerçevesinde yenilenen/değişime tabi tutulan bir özelliğe sahiptir.
Tıp Fakültesi eğitim programı, kendi içerisinde tematik bütünlük oluşturan tıbbi bilgi-beceri-tutum hedeflerini içeren öğrenim fazları, dönemleri ve bloklarından oluşur. Bu anlamda “Bloklar” en küçük fonksiyonel tematik bütünü temsil eder. Bloklar dönemleri, dönemler de fazları oluşturur. Blokların süreleri 3-6 hafta arasında değişir. Bloklar blok temasına uygun olarak, program kurulunun gözetiminde, blok kurulları tarafından yapılandırılır. Blok kurulları temaya uygun disiplinlerin katılımı ile multidisipliner ve dikey entegrasyonu sağlayacak şekilde oluşturulur (EK-8). Program kurulu tarafından belirlenen, tematik bütüne uygun alan hedefleri, blok kurulları tarafından bilgi-beceri-tutum kazandırmaya dönük, detaylı nokta hedefler olarak tanımlanır ve bloğun öğrenme hedef listeleri (blok programı) olarak belirlenir. Hangi öğrenme hedefinin/alanının hangi yöntem ile en etkin biçimde gerçekleştirilebileceği sorusuna verilen yanıt üzerinden de eğitim yöntemine karar verilir. Programımızda bağımsız öğrenme süreçleri her aşamada yer alırken 2009-2010 müfredatında seçmeli stajların Dönem VI’da 15 günlük bir süre ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Ancak 2010-2011 programında yapılan değişiklikler ile seçmeli derslere ait seçenekler arttırılmıştır. 2010-2011 Akademik yılında Dönem II için Deney hayvanları ile çalışma, mesleki İngilizce, Tıp hukuku, tıp ve sanat, Tıp sosyolojisi, Dönem III için Deney hayvanları ile çalışma, Tıp hukuku, tıp ve sanat, Tıpta yönetim bilimi dersleri seçmeli olarak müfredata eklenmiştir.
Eğitim programının yıllara bölünmüş aşamaları aşağıdaki gibi planlanmıştır.
Faz I: Yaşam ve devamının sağlanması (Dönem I ve II)
Faz II: Hastalıkların nedenleri, oluşma şekilleri ve tedavinin temel prensipleri (Dönem II ve III)
Faz III: Semptom, hasta ve hastalık yönetimi, tanı ve tedavi algoritmaları (Dönem IV ve V)
İntörn hekimlik (aile hekimliği) dönemi (Dönem VI)
Faz I
Dönem I
Yaşam: Yaşama ait temel belirtiler ve kalp-akciğer aygıtının çalışma ilkeleri.
Beslenme: Besin öğeleri ve bunların sindirim sistemi ile organizmaya kazandırılması.
Enerji: Besin öğelerinin enerjiye dönüştürülmesi ve temel biyokimyasal mekanizmalar.
Mikroçevrede Denge: Homeostatik mekanizmalar ve bunların merkezindeki böbreğin fonksiyonları.
Üreme: Canlı organizmanın üreme fonksiyonları ve düzenlenmesi.
Hareket: Lokomotor sistem, hareketin oluşumu ve kontrolü.
Kontrol: Bir kontrol sistemi olarak nöroendokrin sistem.
Dönem II
Büyüme ve Gelişme: İnsan organizmasının embriyogenez/organogenez süreçlerinden itibaren erişkinliğe kadar olan dönemleri, bu süreçleri etkileyen faktörler.
Üst düzeyde kontrol: SSS genel organizasyonu ve fonksiyonları
Duyu: Beş duyu ve çalışma prensipleri.
Kan: Kanın yapısı, sağlıklı dolaşımın sürdürülebilirliği ve kan ve dolaşıma ait seçilmiş klinik durumların fizyopatolojik ve farmakolojik temelleri .
Faz II
Dönem II
Zedelenme: Hücre zedelenmesi ve organel düzeyinde ortaya çıkan hasarların hastalıklara nasıl fizyopatolojik temel oluşturabileceğinin öğrenilmesi.
Savunma-Enflamasyon:
Bağışıklık sisteminin yapısı, organizasyonu, çalışma esasları ile bu sistemde ortaya çıkan aksaklıkların neden olabileceği klinik durumların fizyopatolojik temellerinin öğrenilmesi
Enfeksiyon: Biyolojik ajanlar ve organizmada hastalık oluşturma mekanizmaları
Dönem III
Gebelik: Normal gebelik ve takibi.
Travma: Travma ve travmaya organizmanın yanıtı.
Enfeksiyon Hastalıkları: Enfeksiyon hastalıklarının temel fizyopatolojik mekanizmaları.
Tümör: Tümör oluşumu ve organizmaya etkileri.
Solunum – Dolaşım: Solunum-dolaşım sistemi hastalıklarının temel fizyopatolojik mekanizmaları.
Yaşlanma: Yaşlılık dönemi ve bu döneme özel sağlık problemleri.
Ruhsal Hastalıklar: Ruhsal hastalıklarının temel fizyopatolojik mekanizmaları.
Sindirim: Sindirim sistemi hastalıklarının temel fizyopatolojik mekanizmaları.
Faz III
Dönem IV ve V
Bu faz öğrencilerin olgu/olgular üzerinden bir semptom veya konuyu küçük gruplar halinde hasta başında tartışarak hasta, hastalık, semptom yönetimi becerilerini kazandıkları, tanı ve tedavi algoritmalarını öğrendikleri dönemlerdir. Bu dönemlerde şu bloklar vardır:
Dönem IV
SOLUNUM DOLAŞIM BLOĞU :
-
Göğüs Ağrısı Taskı 1
-
Göğüs Ağrısı Taskı 2
-
Nefes Darlığı Taskı 1
-
Nefes Darlığı Taskı 2
-
Siyanoz Bacak Ağrısı Taskı
-
Çarpıntı Taskı
-
Ateş Taskı 1
-
Ateş Taskı 2
-
Öksürük - Balgam - Hemoptizi Taskı
ENDOKRİN-ÜROGENİTAL SİSTEM BLOĞU
-
Propedötik Taskı
-
Ağız Kuruluğu ve Obezite Taskı
-
Guatr Taskı
-
Hematüri Taskı
-
Cinsel işlev bozukluğu ve Üreme Taskı
-
Böbrek Yetmezliği ve Ödem Taskı
-
Hipertansiyon Taskı
-
Akılcı İlaç Taskı
GASTROİNTESTİNAL– HEMOPOETİK SİSTEM ve KİTLELER BLOĞU
-
Propedötik Taskı
-
Akut Karın ağrısı Taskı
-
Sarılıklar Taskı
-
Kronik Karın Ağrısı Taskı
-
İshal -Kabızlık Taskı
-
Hematemez-Melena-Hematokezya Taskı
-
Ekimoz KanamaTaskı
-
Solukluk Taskı
-
Karında-Kasıkta-Memede şişlik-kitle Taskı
PEDİATRİ BLOĞU
-
Propedötik Taskı
-
Solukluk - Kitle Taskı
-
Beslenme – İshal – Kusma - Karın Ağrısı Taskı
-
Üfürüm - Morarma Taskı
-
Ateş - Öksürük Taskı
-
Havale ve bilinç Taskı
-
Artralji-Hematüri Taskı
-
Büyüme ve Gelişme Taskı
-
Yenidoğan Dismorfolojisi Taskı
Dönem V: 7 bloktan oluşmaktadır.
SİNİR SİSTEMİ BLOĞU
-
Baş ağrısı Taskı
-
Nöbet Taskı
-
Güçsüzlük –Duyu Kaybı Taskı
-
Hareket - Denge – Unutkanlık Taskı
-
Bilinç Değişiklikleri Taskı
DUYU BLOĞU
-
Boyun Şişlikleri Taskı
-
Burun Tıkanklığı Taskı
-
İşitme Kayıpları Taskı
-
Kırmızı Göz Taskı
-
Görme Kayıpları Taskı
-
Travma ve Şaşılık Taskı
HAREKET SİSTEMİ BLOĞU
-
Yürüyüş Bozuklukları Taskı
-
Ağrı Taskı
-
Kırık-Çıkık Taskı
-
Eklem Ağrı ve Şişlikleri
-
Kemik ve Yumuşak Doku Ağrıları Taskı
ACİL – ANESTEZİ-PLASTİK BLOĞU
-
Anesteziyoloji Taskı
-
Algoloji Taskı
-
Resüsitasyon Taskı
-
Zehirlenmeler Taskı
-
Plastik Taskı
-
Travma Taskı
DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLAR BLOĞU
-
Öykü Alma ve Dermatolojik Hastalıklar Taskı
-
Büllöz Hastalıklar Taskı
-
Papüloskuamöz Hastalıklar Taskı
RUH SAĞLIĞI BLOĞU
-
Gerçeği Değerlendirme Taskı
-
Zevk Alamama Taskı
-
İç Sıkıntısı Taskı
KADIN DOĞUM BLOĞU
-
Adet Görememe Taskı
-
Anormal Vajinal Kanama Taskı
-
Normal Doğum Taskı
-
Vajinal Akıntılar Taskı
-
Gebelikten Korunma Yöntemleri Taskı
Dönem VI
Dönem I-V arasındaki PDÖ ve TASK dönemlerinde kazanılan bilgi ve becerileri kullanma imkanı buldukları ve tutum haline getirdikleri oniki aylık dönemdir. Bu dönem aşağıda listelenen Anabilim dallarında ve belirtilen sürelerde yürütülür. Bu dönemde intörn hekimler hazırlanan bir karne ile değerlendirilirler. İntörn hekimlerin katıldıkları stajlar şunlardır.
-
Acil Tıp (2 ay)
-
Halk Sağlığı (1 ay)
-
Aile Hekimliği (1 ay)
-
İç Hastalıkları (2 ay)
-
Kadın Hastalıkları ve Doğum (1 ay)
-
Cerrahi (1 ay)
-
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (2 ay)
-
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (1 ay)
-
Adli Tıp (15 gün)
-
Seçmeli (15 gün)
2.3. EĞİTİM PROGRAMININ TOPLUMA YÖNELİK/TOPLUMA DAYALI ÖZELLİKLERİ
T.S. Tıp fakülteleri eğitim programını mutlaka toplumun öncelikli sağlık sorunlarını içerecek şekilde kurgulamalıdır.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi eğitim programı sonunda birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışacak ve ileri akademik gelişime hazır hekimleri mezun eder. Uyguladığı eğitim programıyla “Toplumun sağlık gereksinimlerine yanıt verebilecek profesyonel bilgi ve beceriye sahip “ mezun hedefleyen eğitim programı geliştirilirken ülkenin genel özellikleri ve öncelikli sağlık sorunları göz önünde bulundurulmuş, bölgesel özellikler ülke genelinden çok büyük farklılıklar göstermediğinden bu konuda çok farklı bir müfredat oluşturmaya gidilmemiştir. Yalnız programın ulusal ÇEP hedeflerine uyumlu olmasına dikkat edilmiş, müfredat içeriği buna göre tasarlanmıştır. Ancak yıllara göre hastalık spektrumunda ülke genelinde ve bölgeye özgü değişiklikler programa eklenmeye çalışılmıştır. Örnek vermek gerekirse bölgemizde görülen Kırım Kongo Kanamalı ateşi hem müfredata eklenmiş, hem de Mesleksel Beceri eğitimi içine “Kene Çıkarma” beceri dersi konmuş, bunun için kene maketi üretilmiştir.
PDÖ oturumlarında öğrenciye verilmek üzere seçilen klinik problemler toplumda sık görülen hastalıklar temelinde hazırlanmaktadır. Klinik eğitim programı (TASK) birinci ve ikinci basamakta sık görülen hastalıklar temel alınarak yapılandırılmıştır.
Fakültemiz eğitim programı içinde birinci basamak sağlık kurumlarında ve sahada gerçekleştirilen eğitim etkinlikleri de yer almaktadır. Bu etkinlikler daha çok altıncı yıl içinde gerçekleştirilmektedir: Altıncı sınıfta yer alan zorunlu stajlardan Aile Hekimliği ve Halk Sağlığı stajlarında öğrenciler birinci basamak sağlık hizmetlerini yerinde görme fırsatını yakalamaktadır. İl Sağlık Müdürlüğü ile yapılan anlaşma kapsamında, Aile Hekimliği stajında öğrenciler, eğitim becerileri eğitimi almış aile hekimlerinin yanında, bir ay süreyle haftanın iki günü Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) birinci basamak yaklaşımı içinde yer alan temel prensipler doğrultusunda, klinik bilgi, beceri, tutum ve davranışlarının geliştirilmesi adına gözlem ve uygulama yapmaktadırlar. ASM’ler hizmet sundukları nüfusun demografik özelliklerine göre seçilerek, farklı özelliklere sahip merkezlerin belirlenmesi ve her hafta öğrencilerin, ASM’ler arasında rotasyon yapmasıyla farklı spektrumdaki birinci basamak hastaları ile karşılaşmaları sağlanmaktadır. Bu stajda öğrencinin birinci basamak ortamında bulunarak, birinci basamakta en sık karşılaşılan tıbbi problemlerle çağdaş, kanıta dayalı, etkin ve kaliteli sağlık hizmeti verme konusunda deneyim kazanması amaçlanmaktadır. Ayrıca yine Aile Hekimliği stajı kapsamında kırsal alandaki bir Aile Sağlığı Merkezine götürülerek öğrencilerin hem kırsal alanı, hem de mobil sağlık uygulamalarını gözlemlemeleri sağlanmaya çalışılmaktadır. Staj programında birinci basamakta öneme sahip olan “Aşılar”, “Sağlıklı yaşam tarzı önerileri”, “Sağlam Çocuk Takibi” ve “Reçete yazma” konularında saha eğiticilerinin öğrencilerle bilgi paylaşımında bulunmaları planlanmıştır. Yine ulusal hastalık yükü gözetilerek, birinci basamakta en sık karşılaşılan yakınmalar belirlenerek, “dizüri-basit sistit, öksürük, hazımsızlık kabızlık- fonksiyonel barsak rahatsızlıkları, başağrısı-tansiyon hiperlipidemi, çok yeme çok su içme-DM, halsizlik solukluk-anemi konuları eğiticiler arasında paylaştırılmış, her ASM‘deki eğiticinin öğrencilere aktarımda bulunmaları sağlanmıştır.
Yine dönem VI içinde bir aylık olan Halk Sağlığı stajı içinde intörn hekimler çalışacakları Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM)’nde karnelerinde belirlenmiş olan konularda uygulama becerisi kazanırlarken, kendilerine problem olarak sunulan konularda (DEMOGRAFİ, DİSİPLİN SUÇU, ÖDÜL, CEZA, BULAŞICI HASTALIKLAR ve BAĞIŞIKLAMA, OLAĞAN ÜSTÜ DURUMLAR, DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE SAĞLIK YÖNETİMİ VE PLANLAMA), seminer hazırlamaları istenir ve sunum sırasında ilgili konularda dönem VI öğrencilerinin tartışması ve adı geçen konularda fikir sahibi olmaları sağlanır.
2.4. EĞİTİM PROGRAMLARINDA BİLİMSEL YÖNTEM VE İLKELER İLE KANITA DAYALI TIBBA YER VERİLMESİ
T.S. Tıp fakülteleri eğitim programları analitik, eleştirel düşünmeyi geliştirecek, bilimsel yöntemlerini içerecek şekilde planlanmalıdır.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi mezununda amaçladığı hedeflere ulaşmak için “öğrenci merkezli/aktif eğitim” modeli uygulamaktadır. Mezunda ulaşılması amaçlanan hedefler arasında olan “öğrenme gereksinimini saptayarak giderebilme” hedefine ulaşılabilmesi “öğrenme sorumluluğunun” bireyin kendisi tarafından taşınması ve bunun “sürekli bir etkinlik olarak görülmesi” yeteneklerinin geliştirilmesi ile mümkün olabileceğinden bunu destekleyecek şekilde, bu model ile örtüşen öğretim yöntemlerinden yararlanılır.
Bu bağlamda, ilk üç yılda PDÖ oturumları öğretim yöntemleri içerisinde merkezi bir noktada konumlandırılmıştır. Öğrenciler bu dönemde problem üzerinden bilimsel düşünme ve araştırma konusunda deneyim kazanır.
G.S. Tıp fakülteleri eğitim programlarında kanıta dayalı tıp uygulamalarına yer vermelidir.
Özel Çalışma Programı ile “bilimsel çalışma yöntemlerini benimseyen ve bilimsel yayını değerlendirebilen” mezunlar oluşturabilme hedefine odaklanılmaktadır. 2002 yılından beri uygulanan PDÖ eğitim sistemi ile bilimsel düşünce, modelleme, hipotez oluşturma, veri toplama ve işleme, literatür değerlendirmesi gibi konularda gelişim sağlanmaya çalışılması amaçlanmıştır.
Akılcı ilaç taskı Dönem IV’te 2009-2010 eğitim-öğretim döneminden itibaren uygulanmakta olup beş günlük program kapsamında öğrencilere; Akılcı İlaç Seçimi ve Kullanımında Temel İlkeler, Kanıta Dayalı Tıp, Çok Yönlü Optimizasyon Analizi, Reçete Yazma İlkeleri, Hasta Hekim İlişkisi konularında bilgi aktarımından sonra K-İlaç seçimi oturumları ile hipertansiyonda kişisel ilaç listesi oluşturmaları sağlanmaktadır.
Dönem IV ve V için her bloğa ait semptomlara yönelik öğretim üyesi bazında belirlenmiş bir grup 2010-2011 öğretim yılından önce eğitilerek akılcı ilaç kullanımının bu iki yıl için yaygınlaştırılması planlanmaktadır.
Yine dönem VI öğrencilerinin aile hekimliği stajı içinde yarım günlük akılcı ilaç uygulaması ile öğrencilere kanıta dayalı tıp tanım ve uygulaması ile ilgili bilgiler verilmekte ve kanıtları tarayarak en uygun ilaç listesini oluşturmaları sağlanmaya çalışılmaktadır.
Aile Hekimliği stajı içinde birinci basamağa yönelik bir sorunu soruya dönüştürüp uygun kanıta ulaşma ve onun raporlanıp sunumu [PICO (Patient/Intervention/Comparison/Outcome) ödevi] her öğrenci tarafından staj sonunda yapılmaktadır. Böylece Dönem VI öğrencilerinin birinci basamakta karşılaşabilecekleri, ASM’lerde gördükleri veya yakın çevrelerinde olan bir sorunu araştırılabilecek bir soruya çevirmeleri PICO uygun anahtar kelimeleri kullanmaları sağlanmaktadır. Belli başlı tıbbi arama motorları tanıtılarak, kanıt piramidi, kanıt düzeyleri, dergilerin tipleri, impact faktörlerinden bahsedilmekte, sonuçta her intörnün belirlediği konuda bir meta-analize ulaşıp bunu sunum haline getirmesi ve grupla paylaşması amaçlanmaktadır.
2.5. EĞİTİM PROGRAMININ ENTEGRASYONU
T.S. Tıp fakülteleri eğitim programlarında dikey ve yatay entegrasyonu mutlaka sağlamalıdır.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde sarmal yapılanma modeli uygulanarak yatay ve dikey entegrasyon sağlanmaktadır. Yatay entegrasyon her bir dönem içerisindeki bloklarda ilgili bloğun ana hedefi ile ilişkili disiplinlerin oluşturduğu program çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Dikey entegrasyon ise ilerleyen eğitim sürecinin ilk yıllarında öğrenilen temel işlevsel mekanizmalar üzerinden hastalıkların fizyopatolojisi ve takip eden yıllarda semptom-bulgu üzerinden hastalığın yönetilme becerisinin kazanılması şeklinde yapılandırılmıştır. Her blok hedefleri ile ilişkili disiplinlerden öğretim üyelerinin katılımı ile multidisipliner olarak yapılandırılmaktadır (EK- 9). Örneğin Dönem I birinci blokta temamız olan yaşam ve yaşamın devamlılığının sağlanması çerçevesinde, ilk olarak hücre, solunum ve dolaşım sisteminin nasıl işlediği konusu temel bilimlerin yanı sıra bu konu ile ilişkili, dahili ve cerrahi bilimlerden katılan öğretim üyelerinin oluşturduğu blok kurulu (anatomi, fizyoloji, histoloji, farmakoloji, tıbbı biyoloji ve genetik, anesteziyoloji, acil tıp, göğüs hastalıkları, kardiyoloji) tarafından yapılandırılarak ilk yıldan itibaren semptomlar üzerinden normal işlevsel mekanizmalar ile makro ve mikro anatomik yapının öğrenilmesi hedeflenmektedir. Spiral yapılanma işleyişinde bu sistemlerde ortaya çıkan hastalıkların patolojik temelleri Dönem III’te “Solunum dolaşım bloğunda” irdelenirken Dönem IV’te aynı isimli blokta bu sistemlerde ortaya çıkan bulgular/semptomlar (göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, siyanoz-bacak ağrısı, öksürük, balgam, hemoptizi, ateş vb ) üzerinden öğrencilere ayırıcı tanı yapma, tanı koyma ve hastayı yönetme becerilerinin kazandırılması sağlanmaktadır. Bu süreçte bu konularla ilişkili olarak farklı dönemlerde olmak üzere temel mikroskop kullanma becerisi, temel yaşam desteği, EKG çekme ve okuma, kalp ve solunum seslerinin dinlenmesi konusunda maketler, simule ve standardize hastalar kullanılarak mesleksel ve klinik beceri eğitimi almaları da sağlanmaktadır. Benzer şekilde Dönem I MBE içerisinde yer alan temel yaşam desteği Dönem III’te 1-8 yaş temel yaşam desteği, Dönem V Acil tıp-Anesteziyoloji-Plastik Cerrahi Bloğunda entubasyon ve ileri yaşam desteği şeklinde planlanarak spiral yapılanma amaçlanmıştır.
Dönem I içerisinde yer alan beslenme bloğunda sindirim sisteminin yapısı ve işlevlerinin yanı sıra temel besin öğeleri, ilaçların emilimi ve bu sisteme etkili ilaçlar gibi temel konular işlenmektedir. Dönem III’teki Sindirim bloğunda ise D-I’de öğrenilen bu normal yapı ve işlevin üzerine hastalıkların fizyopatolojik temelleri oturtulmaktadır. Dönem IV GIS-Hematoloji-Kitleler bloğunda bu sistemde ortaya çıkan semptomlar üzerinden yapılandırılan tasklarda (akut ve kronik karın ağrısı, hematemez-melena-hematokezya, karında şişlik, ishal-kabızlık) öykü alma, ayrıcı tanı yapma ve tanı koyma ile bu şikayetlerle gelen hastaları yönetme becerisi kazandırılmaktadır. Dönem IV GIS-Hematoloji-Kitleler bloğu ise sadece sindirim sistemi ile ilgili bloklara değil aynı zamanda Dönem II Kan bloğu ve Dönem III Tümör bloğu için de sarmal yapılanmanın devamı niteliğindedir.
Üreme bloğunda temel olarak kadın ve erkek genital organları ve işlevleri irdelenirken bu blok Dönem III’te Gebelik, Dönem IV’te Endokrin-Ürogenital Sistem ve Dönem V’te Kadın hastalıkları ve Doğum taskı için temel oluşturmaktadır.
Dönem I Hareket bloğunda nasıl hareket ettiğimiz anatomik, fizyolojik ve nörolojik açıdan ele alınmaktadır. Dönem III Travma bloğu ise lokomotor sistem ve 3 boşlukta yer alan visseral organ anatomisini tekrar etme olanağı tanımaktadır. Her iki blok dönem V de yer alan Hareket bloğuna temel oluşturarak hareket sisteminde ortaya çıkan semptomlara (ağrı, şişlik, kırık-çıkık) yönelik hastaya yaklaşımı hedeflemektedir. Dönem III Travma bloğu aynı zamanda Dönem V Acil Tıp-Anesteziyoloji-Plastik Cerrahi bloğu için de temel oluşturmaktadır.
Bir spiral eğitim yapısı örneği olarak Dönem II’de yer alan Savunma Enflamasyon bloğu hem Dönem II ve Dönem-III’teki enfeksiyon blokları için hem de Dönem IV ve V’te yer alan bir çok blokta (pediatri, döküntülü hastalıklar, romatolojik ve alerjik hastalıklar…) hastalıkların immunolojik ve enflamatuvar patogenezinin anlaşılmasına temel oluşturmaktadır.
Bu temele göre kurgulanan modelde;
- Mikroçevrede denge (Dönem I) bloğu; Endokrin-Ürogenital sistem (Dönem IV) bloğu ile,
- Büyüme gelişme bloğu (Dönem I); Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Dönem IV) bloğu ile,
- Kontrol bloğu (Dönem I); Üst düzeyde kontrol (Dönem II) – Sinir (Dönem V) ve Duyu (Dönem V) blokları ile,
- Duyu (Dönem II) bloğu; Duyu (Dönem V) ve Sinir (Dönem V) blokları ile,
- Kan (Dönem II) bloğu; Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ve GIS-Hemopoetik sistem-Kitleler (Dönem V) blokları ile,
- Tümör (Dönem III) bloğu; GIS-hematoloji ve kitleler (Dönem IV) bloğu ile,
- Ruhsal hastalıklar (Dönem II) bloğu; psikiyatri (dönem V) bloğu ile sarmal eğitim modeli oluşturacak şekilde tasarlanmıştır.
Dostları ilə paylaş: |