O‘zbekiston respublikasi sog‘

Ovqatlanishning asosiy funktsiyalari:

1. 
   Energiya - tananing energiya sarfini to’ldirish (60% - mushaklarning ishi uchun, 30% - ichki organlarning ishi uchun, 10% - aqliy mehnat uchun);
   
2. 
   Qurilish materiallari - hujayralarni ko’payishi va organizm doimiy yangilanib turish funksiyasi;
   
3. 
   Bioregulyatsiya - metabolik jarayonlarni ta’minlash funksiyasi;
   
4. 
   Immunitet – organizmning kasalliklarga qarshi himoya funksiyasi.
   

Ratsional ovqatlanish - bu fiziologik jihatdan jinsi, yoshi, ish tabiati va boshqa omillarni hisobga olgan holda to’liq ovqatlanishdir.
Ratsional ovqatlanish asoslari:

1. 
   Kundalik ratsionning energiya qiymati etarliligi, 2800-3000 kkal;
   
2. 
   Oziq moddalar balansi - optimal nisbat ozuqa moddalari – O.Yo.U = 1:0,8:3,5 (yaxlitlaganda =1:1:4) nisbati;
   
3. 
   Ovqatlanishning xilma-xilligi va qayta ishlash usullari;
   
4. 
   To’g’ri ovqatlanish: kaloriya taqsimoti, ovqatlanish oralig’idagi intervallar;
   
5. 
   Optimal organoleptik xususiyatlar va oziq-ovqat iste’mol qilish shartlari;
   
6. 
   Ortiqcha ovqatlanishni istisno qilish.
   

Ovqatlanish terapiyasi (dietoterapiya) - terapevtik yoki profilaktik maqsadlarda maxsus ishlab chiqilgan oziq-ovqat ratsioni va oziq-ovqat iste’mol qilish rejimlaridan foydalanishdir.
Parhez (diaita - yunoncha) - bemorning ovqatlanish ratsioni va ovqatlanish normasi degan ma’noni bildiradi.
Dietoterapiyaning asosiy tamoyillari

1. 
   Parxez raqami belgilanadi: bemorni individual xususiyatlarini va ularning taomning yoqtirish xissiyotlarini inobatga olgan holda;
   
2. 
   Oziq-ovqat moddalarining tarkibi sifat jihatidan cheklanishi yoki ko’payishi (tuz, oqsillar, uglevodlar, yog’lar va suyuqliklar) talab nuqtai nazardan baxolanadi;
   
3. 
   Oziq-ovqat maxsulotlari bemor organizmiga mahalliy yoki umumiy ta’sirini hisobga olgan holda:
   

• 
  Taomning maydalanish darajasiga (qiymalash, pyure singari ezish) va issiqlik bilan ishlov berishga (qaynatish, dimlash, bug’lash);
  
• 
  Oziq-ovqat maxsulotlarini kimyoviy - kislotalardan, efir moylaridan, ekstraktiv moddalardan istisno qilish;
  
• 
  Oziq-ovqat maxsulotlarini haroratini issiq va sovuq haroratini optimal holatga keltirish (35-37^oC);
  

4. Kaloriya miqdoridan;
5. Ovqatlanish tartibi - qabul qilish ratsioni bo’yicha taqsimlash va energiya
qiymatini hisobga olish;
6. Ovqat tayyorlash uchun yangi va sifatli ovqat maxsulotlaridan foydalanish.