O‘zbekiston respublikasi

II-bosqich. Tibbiy tavsifnoma
Sharifi Ismi Maktab №

№	Zarur ma’lumotlar	Sinflar
		YI	YII	YIII	IX
1	2	3	4	5	6
I.	O‘quvchining salomatligi va uning organizmida kechayotgan o‘zgarishlar (ular “X” bilan belgilanadi)
II.	O‘quvchining salomatligi uchun qo‘yilgan tashxis (batafsil yoziladi)
III.	Kasbiy jihatdan cheklanuvchi holatlari (ular “X” bilan belgilanadi)
IY.	Kasbiy faoliyatni tashkil etishga yaroqlilikni cheklovchi sharoitlar (ular “X” bilan belgilanadi)
1)	noqulay mikroiqlim
2)	havoning gaz va chang bilan ifloslanganligi
3)	zaharli moddalar bilan ishlash
4)	yuqori darajada jismoniy zo‘riqish
5)	majburiy ish holati
6)	tikka turib bajariladigan ish
7)	shovqin, vibratsiya, balandda harakatlanuvchi mexanizmlarda ishlash
8)	ko‘zoynak taqishni talab etuvchi faoliyat
9)	ranglarni aniq farqlashni talab qiluvchi faoliyat
10)	Shikastlanish xavfining kuchliligi, tovush pardalarining muntazam zo‘riqishi hamda barqaror diqqatni talab etuvchi faoliyat
11)	qo‘lni doimiy ravishda ho‘l tutib turishni talab etuvchi faoliyat
12)	rejim saqlashga imkon bermaydigan faoliyat
Y.	Mutaxassislar tomonidan olib boriluvchi qo‘shimcha tekshiruv (mutaxassis maslahatining zarurligi “X” bilan belgilanadi)
1)	Otolaringolog
2)	Oftalmolog
3)	Nevropatolog
4)	Dermatolog
1	2	3	4	5	6

YI.	Kasbiy faoliyatni tashkil etishga yaroqliligi to‘g‘risidagi xulosa (ijobiy holatda “X”, salbiy holatda “–” bilan belgilanadi, shuningdek, yangi turdagi o‘quv muassasalari, oliy o‘quv yurtlarida ma’lumot olishni davom ettirish, korxonalarda ishlash imkonini bermaydigan kasalliklarning mavjudligi aniq ko‘rsatiladi)
1)	kasb tanlamadi (1-guruh)
2)	Salomatligiga mos kasb tanladi (2-guruh)
3)	Salomatligiga to‘g‘ri kelmaydigan kasb tanlandi (3- guruh)
YII.	Tibbiy-pedagogik yo‘llanma
1)	Proflaktika (1-guruh)
2)	Proflaktika (2-guruh)
3)	Qayta kasbga yo‘naltirish (3-guruh)

Shunday qilib, umumiy o‘rta ta’lim maktablari o‘quvchilarini kasb-hunarga yo‘naltirish jarayonining yaxlit tizimini yaratish, tizim asosida pedagogik faoliyatni olib borishda pedagogik diagnostika tamoyillariga tayanish ko‘zlangan maqsadning ijobiy yechimini topishga yordam beradi. O‘quvchilarni kasbga yo‘naltirishda ular o‘rtasida kasb-hunar asoslari borasidagi nazariy bilimlarni targ‘ib etish, ularda ma’lum kasb yoki hunar yo‘nalishida dastlabki ko‘nikma va malakalarni hosil qilishga e’tibor qaratish muhim ahamiyatga ega. Inson kapitali va undan samarali, oqilona foydalanishga bo‘lgan ehtiyojning yuzaga kelishi ayni vaqtda umumiy o‘rta ta’lim maktablari oldiga o‘quvchilarni kasbga samarali yo‘naltirish vazifasini qo‘ymoqda. O‘quvchilarning muayyan kasb yoki hunarga bo‘lgan qiziqish va qobiliyatini tashxislash ularni kasbga yo‘naltirish jarayonining samarali kechishiga yordam beradi. Tashxis xarakteriga ega metod va mualliflik metodiklari ana shu maqsadga xizmat qiladi.

ega?

Nazorat savollari:

1. 
   O‘quvchilarni kasbga yo‘naltirish qanday ijtimoiy-pedagogik ahamiyatga
   

2. 
   Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida o‘quvchilarni kasbga yo‘naltirish
   

qanday huquqiy asosga ega?

3. 
   O‘quvchilarni kasbga yo‘naltirishning ustuvor tamoyillari qaysilar?
   
4. 
   O‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tashxislash qanday maqsadda amalga oshiriladi?
   
5. 
   O‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tashxislashga qanday vazifalarni hal etish asosida erishiladi?
   
6. 
   O‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tashxislashda qanday metod va metodikalar qo‘llaniladi?
   

Test topshiriqlari:

1. 
   O‘zbekistonda O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik- pedagogik Respublika tashxis markazi ... da tashkil etilgan.
   

1. 1998 yil 13 may;

2. 
   1996 yil 13 may;
   
3. 
   1994 yil 13 may;
   
4. 
   1992 yil 13 may.
   

2. 
   “O‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik-pedagogik respublika tashxis markazi”ning Ustavi ...da qabul qilingan.
   

1. 
   2019 yil 1 dekabr;
   
2. 
   2018 yil 1 dekabr;
   

3. 2017 yil 1 dekabr;

4. 
   2016 yil 1 dekabr.
   

3. 
   ... – muayyan shaxsiy sifatlarga tayanilgan holda tashkil etiluvchi mehnat faoliyati, mashg‘ulotning ko‘rinishidir.
   

1. 
   hunar;
   
2. 
   mutaxassislik;
   

3. kasb;

4. 
   faoliyat.
   

4. 
   Asosan qo‘l kuchi bilan harakatlantiriladigan ish qurollari yordamida, ya’ni, qo‘l mehnatiga asoslanib mahsulotlarni tayyorlashga qaratilgan faoliyat – bu ...
   

1. hunar;

2. 
   mutaxassislik;
   
3. 
   kasb;
   
4. 
   faoliyat.
   

5. 
   ... – o‘quvchilarning muayyan kasb yoki hunar asoslarini o‘rganishga bo‘lgan intilishi, havasi
   

1. 
   kasbiy mayl;
   
2. 
   kasbiy ehtiyoj;
   
3. 
   kasbiy qobiliyat;
   

4. kasbiy qiziqish.

6. 
   O‘quvchilarning u yoki bu kasb, hunar yo‘nalishida amaliy faoliyatni tashkil eta olish layoqati – bu ...
   

1. 
   kasbiy mayl;
   
2. 
   kasbiy ehtiyoj;
   

3. kasbiy qobiliyat;

4. 
   kasbiy qiziqish.
   

7. 
   Tashxis metodlari yordamida o‘quvchilarning u yoki bu kasb, hunar asoslarini o‘zlashtirishga bo‘lgan qiziqish, qobiliyat darajasini aniqlash – bu ...
   

1. 
   o‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini korreksiyalash;
   

2. o‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tashxislash;

3. 
   o‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tahlil qilish;
   
4. 
   o‘quvchilarning kasbga yo‘nalganligini tekshirish.
   

8. 
   ... – qiziqish, qobiliyatini aniqlash orqali o‘quvchilarga ongli ravishda kasb yoki hunar yo‘nalishlarini tanlashiga ko‘maklashish va harakatlarini tegishli yo‘nalishga solish.
   

1. 
   o‘quvchilarga kasbiy tanlashga oid tavsiyalarni berish;
   
2. 
   o‘quvchilarga kasblar to‘g‘risida ma’lumot berish;
   
3. 
   o‘quvchilarga kasbiy maslahat berish;
   

4. o‘quvchilarni kasbga yo‘naltirish.

9. 
   A.E.Golomshtok tomonidan asoslangan “Qiziqishlar xaritasi” o‘quvchilarni
   

... mutaxassislik yo‘nalishi bo‘yicha kasbiy yo‘naltiradi.

1. 
   17 ta;
   
2. 
   15 ta;
   
3. 
   13 ta;
   
4. 
   11 ta.
   

9. Ye.A.Klimov tomonidan asoslangan “Tabaqalashtirilgan tashxis so‘rovnomasi”da kasbiy faoliyat ... tipga bo‘linadi.

1. 
   7 ta;
   
2. 
   6 ta;
   

3. 5 ta;

4. 
   3 ta.
   

Amaliy topshiriqlar:

1. 
   topshiriq. YI-IX sinflardan ixtiyoriy 4 nafar o‘quvchining kasbiy qiziqish va qobiliyatlarini quyidagi anketa so‘rovnomasi asosida tashxislang.
   

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining YI-IX sinf o‘quvchilari uchun anketa so‘rovnomasi

Sharifi Ismi Yoshi Maktab № Sinf Sana

Hurmatli o‘quvchi! Quyida Sizning e’tiboringizga kasb yoki hunar yo‘nalishlari bo‘yicha qiziqishingizni aniqlashga xizmat qiluvchi savollar havola etiladi. Savolda javob variantlari ko‘rsatilgan bo‘lsa, ma’qul deb topgan javobingizni tagiga chizing. Agarda javob variantlari berilmagan bo‘lsa, javobingizni to‘la yozing.

1. 
   Sizni qaysi fan sohasi ko‘proq qiziqtiradi:
   

1. 
   tabiiy fanlar (matematika, fizika, kimyo, biologiya, mehnat (bu o‘rinda qishloq xo‘jaligi mehnati);
   
2. 
   ijtimoiy fanlar (tarix, huquqiy va iqtisodiy bilimlar asoslari);
   

v) gumanitar (adabiyot, musiqa, tasviriy san’at, til o‘rganishga oid fanlar (xususan, ona tili, ingliz tili)).

2. 
   Siz qaysi fanlarni o‘rganishni yoqtirasiz?
   
3. 
   Qaysi fanlarni o‘rganishni yoqtirmaysiz?
   
4. 
   Quyidagi fanlar bo‘yicha qanday baholarni olasiz: ona tili , matematika (algebra) , tarix , fizika , kimyo , biologiya (botanika) , adabiyot , geometriya , chet tili , mehnat ta’limi , jismoniy tarbiya , geografiya , huquq
   

, Odam va uning salomatligi , Vatan tuyg‘usi , milliy istiqlol g‘oyasi va ma’naviyat asoslari , iqtisodiyot asoslari , rus tili , musiqa , chizmachilik va boshqalar.

5. 
   Bo‘sh vaqtda qanday mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanasiz?
   
6. 
   Qanday jamoatchilik vazifalarini bajarasiz?
   
7. 
   Qanday to‘garak va seksiyalarda qatnashasiz?
   
8. 
   Repititorlik asosida qo‘shimcha ta’lim olasizmi?
   
9. 
   O‘zingizda qanday xislatlarning mavjud bo‘lishini xohlardingiz?
   

to‘la

10. 
    Sizda qanday emosional sifatlar ustun?
    
11. 
    IX sinfni tugatgach, qanday yo‘nalishda ta’lim olishni xohlaysiz:
    

1. 
   X sinfda o‘qishni davom ettirmoqchiman;
   
2. 
   akademik lisey, kasb-hunar kollejida ta’lim olmoqchiman.
   

12. 
    Bu borada ota-onangiz qanday fikrdalar?
    
13. 
    Qaysi akademik lisey va kasb-hunar kollejida o‘qimoqchisiz? (nomini
    

yozing)

14. 
    Agar X sinfda o‘qishni davom ettirsangiz qaysi mehnat ta’limi yo‘nalishida bilim
    

olmoqchisiz?

15. 
    Ushbu yo‘nalishni nima maqsadda tanlayapsiz?
    
16. 
    Yana qaysi kasbiy faoliyatlar Sizni ko‘proq qiziqtiradi? (Ularning nomlarini
    

yozing)

2. 
   topshiriq. “Men afzal ko‘raman” nomli tashxis so‘rovnomasi yordamida o‘zingiz tanlagan respondent-o‘quvchilarning kasbiy qiziqish va qobiliyatlarini o‘rganing