N ə s I m I a d ı n a d I l ç İ L i k I n s t I t u t u

Rumi; // Rüxsarı günəşmi, yaxsa Rumi? [8. S. 237]; Rumi-ruyində Xətai, ta 

görübdür ruyi-həq; // Cümleyi-aləm gözündə, ruyi-həqqindir nişan [8. S. 279]; 

Hafizlig  içün  du  zülfi-zəngi;  //  Ol  Rumi  rüxündə  ola  dəvvar  [11.  S.  291]; 

Ənəllah əhli insafi həqiçün; // Ki Rum abdalları sidqi həqiçün [8. S. 218]. 

Göründüyü kimi, Xətai gözəlin çöhrəsini Rumi Rum ölkəsinin gözəlliyinə 

bənzədir. «Kitabi-Dədə Qorqud»da Rum eli toponimik birləşməsi işlənmişdir. 

 

 

Yəmən  ölkə  adına  yalnız  Həbibinin  bir  müsəddəsində  təsadüf  etdik: 

Dürri-Nəcəf  həvadən  asılmış  qulağinə;  //  Çox  danə-danə  nəsnə  tökülmüş 

ayağinə;  //  Hey-hey,  bu  nə  əqiqi-Yəməndir?  –  dedim,  dedi:  Gözdən  axan 

cigərdəki  qanundur  sənin  [5.  S.  51].  Burada  da  Yəmən  adı  (əqiqi-Yəmən) 

bənzətmədir. 

Qeyd  etməliyik  ki,  bu  ölkə  adlarının  hamısına  şifahi  xalq  yaradıcılığı 

nümunələrində  tez-tez  təsadüf  edilir.  «Folklorda  onomastika  məsələləri» 

kitabının  müəllifi  bu  vahidlər  haqqında  yazır:  «Bəzi  toponimlər  dastanlarda 

uzaq  yad  elləri,  yüksəklikləri  böyük  şəhər  və  ölkələri  bildirmək  məqsədilə 

---

 

8 

işlədilir» [12. S. 45–46]. O, Misir, Rum, Hələb, İsfəhan, Hind, Hindistan, Çin, 

Maçin, Həbəş ölkələrinin dastanlarda işlənmə məqamlarını təhlil edir və qeyd 

edir  ki,  «dastanlardakı  toponimlərin  bir  qismi  hadisələrin  cərəyan  etdiyi 

məkanı  ifadə  etsə  də,  bir  qismi  dastanla  heç  bir  əlaqəsi  olmadan  yalnız 

müqayisə, bənzətmə  məqsədilə  işlədilir» [12. S. 45–46]. «Nəsiminin dilində 

onomastik  vahidləri»  tədqiq  edən  müəllif  də  təxminən  eyni  nəticəyə 

gəlmişdir:  «Nəsimi  Çin  xoronimindən  həm  ağlın  rəmzi  kimi  bəhrələnmiş, 

həm  də  bu  ölkə  adını  dünyanı  təmsil  edən  bir  ərazi  mənasında  diqqətə 

çəkmişdir» [13. S. 12].