224
FİRQƏLƏR
Sabeiilər böyük bir qövm olub, Fələstində məskunlaşmışdılar. Yəhudilər Fələstini
işğal etdikləri zaman Yəhya və onun ardıcılları yəhudilər tərəfindən təzyiqlərə və
zülmlərə mə'ruz qalmışdılar. Həzrət Yəhyanın şəhadətindən sonra onların sabeiilərə
göstərdiyi əzab-əziyyətlər daha da artdı; onların mə'bədlərini və mərkəzlərini
dağıtdılar. Buna görə də onlar Fələstindən
Şama köçüb Hərram şəhərində
məskunlaşdılar. Amma yenə də yəhudi təzyiqlərindən qurtara bilmədilər. Nəhayət
Beynun-nəhreynə və İrana köçərək orada məskunlaşdılar. Bu müddət ərzində
sabeiilər müxtəlif firqələrə bölündülər ki, onlardan Məndai
və Hərrani kimi mühüm
firqələrin adını çəkmək olar. Hərranilər firqəsi onlar Hərran şəhərində məskunlaşan
zaman meydana gəlmişdir. Bu firqə sanki sair qövmlərin əqidələrindən tə'sirlənərək
təhrifə mə'ruz qalmışdır. Hal-hazırda da sabeiilərin xalis əqidəsi yoxdur. Bu firqənin
müqabilində Məndailər dayanırdı ki, onlar özlərini əsil sabeii hesab edirdilər. Onlar
özlərini kitab əhli və təkallahlı sayırdılar; buna görə də hərraniləri qəbul etmirdilər.
Məndai və Hərranilər arsında
olan ixtilafa görə, tədqiqatçılar, adları Qur'ani-
kərimdə yəhudi və məsihilərlə yanaşı qeyd olunan sabeiilərin məndai olduqlarını
güman edirlər; hərranilər ulduzlara pərəstiş etdiklərinə görə müşrik sabeii adı ilə
tanınmışlar.
Dostları ilə paylaş: