Uo‘K: 821. 21-3 kbk: 82. 3(5Hin) k-19 Kalila va Dimna
Birinchi vazirning hikoyati
Yüklə 1,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Birinchi vazirning hikoyati
Sarandip shahrida bir duradgor bor edi. Uning xotini bag‘oyat xushro‘y, hiylakor va ishvali ayol edi. Duradgor o‘z xotinini haddan tashqari sevar, u esa qo‘shnilaridan biri bilan aloqada edi. Qa- rindoshlar bundan xabardor bo‘lib qolib, durad- gorga yetkazdilar. Duradgor avval ishni tekshirib, so‘ngra chora ko‘rmoqchi bo‘ldi. 216 U xotiniga dedi: – Men uncha ham uzoq bo‘lmagan bir qishloqqa boradigan bo‘lib qoldim. Lekin safarim uch-to‘rt kunga cho‘zilsa kerak. Safar anjomini hozirlab qo‘y. Xotin darhol safarga kerakli narsalarni tayyor- lay boshladi. Duradgor xotini bilan xayrlashib chiqib ketdi. Eri ketishi bilan xotin o‘ynashiga xabar qildi. Duradgor esa kechasi yashirin yo‘l bilan uyiga kirib keldi. Xotinini o‘ynashi bilan birga suhbat qurib o‘tirganini ko‘rdi, lekin duradgor shoshilma- di, ular yotog‘ga kirsinlar, keyin ushlayman, deb kutib turdi. Ular yotog‘ga kirib yotdilar. Durad- gor ish nima bilan tugashini mushohada qilmoq uchun taxtaning ostiga kirib oldi. Lekin biroz vaqt o‘tgach, uni uyqu elitib, oyog‘i taxtaning ostidan chiqib qolganini bilmay qoldi. Xotinining ko‘zi oyoqqa tushishi bilan darhol masalani tushundi. U o‘ynashining qulog‘iga sekingina bir narsa deb pichirladi. O‘ynash kulimsirab so‘radi: – Eringni ko‘proq sevasanmi yoki meni? Xotin javob berdi: – Erimni ko‘proq sevaman. Ba’zan soddalik, ba’zan nodonlik va ba’zan ehtiros xotinlarni asl va nasabiga, qobiliyat va layoqatiga qaramay, ular bilan yaqinlik qilishga majbur etadi. Endi erga kelsak, u boshqa masala. U ota, jigar va avlod kabidir. O‘z aziz jonidan erini ming marta ortiq ko‘rmagan, erning rohati va farog‘ati uchun o‘z hayotini qurbon qilmagan xotinga ming la’nat!.. 217 Duradgor bu so‘zlarni eshitgach, yuragi yum- shadi va o‘z-o‘ziga dedi: «Xotinimdan badgumon bo‘lib, yaxshi ish qilmadim. Hech bo‘lmasa, endi ularning kayf-safolarini buzmay». Shundan keyin ovozini chiqarmay, sahargacha taxtaning ostida yotdi... Tong bilan, o‘ynash ketgandan so‘ng duradgor taxtaning ostidan chiqib, xotinining oldiga kelib o‘tirdi. Xotin o‘zini uxlaganga solib yotdi. U xotini- ni asta-sekin uyg‘otib, ohista silab der edi: – Agar sening qalbing sadosini eshitmasam edi, haligi kishining uyini yondirib yuborardim, boshqa hayosizlarga bu ibrat darsi bo‘lar edi. Le- kin sening menga bo‘lgan muhabbatingni va bu ishni yanglishib soddaligingdan qilib qo‘yganingni bilgach, sening nomusingni qo‘riqlashni lozim bildim. Qo‘rqma, o‘zingni qo‘lga olib dadil bo‘l. Sening haqingda ba’zi yomon narsalar o‘ylab, badgumon bo‘lganim uchun meni kechir. Xotini ham uzr so‘ray boshladi. Shunday qilib, har ikki taraf orasida totuvlik vujudga keldi. Bu masalni shuning uchun keltirdimki, siz ham duradgor kabi aldanib, qarg‘aning makr-hiylasi- ga uchmay va hushyorligingizni yo‘qotmagaysiz. Dushmanlar uzoq masofadan turib zarba bera olmasalar, yaqinlashish yo‘lini qidira boshlaydilar va o‘zlarini xayrixoh qilib ko‘rsatishga urinadilar, shu vosita bilan sirdosh bo‘lib oladilar. Sirlarni bilib, kerakli ma’lumotlarni olgach, payt poylab turib shunday zarba berishlari mumkinki, ular yetkazgan jarohatlarni asrlar mobaynida ham tuzatish mumkin bo‘lmaydi. Men qarg‘alarni sinab ko‘rgan, ularning aql-farosatlarini imtihon qilgan- 218 man. Bu mal’un qarg‘ani ko‘rib, uning so‘zlarini eshitgach, ularning uzoqni ko‘radigan ekanliklari yana bir karra ma’lum bo‘ldi. Boyqushlarning podshohi vazirning so‘zlariga ahamiyat bermadi. Qarg‘ani hurmat qilib, yedi- rib-ichirib, uni yaxshi mehmon qilishni buyurdi. Qarg‘ani o‘ldirish tarafdori bo‘lgan vazir dedi: – Modomiki, qarg‘ani o‘ldirmadingiz, hech bo‘lmasa, u bilan dushman kabi muomalada bo‘ling. Uning makr va hiylalariga uchib xotirjam bo‘lmang. Shuni aytib qo‘yayki, uning bu yerda bo‘lishi bizga baxtsizlikkina keltiradi. Podsho uning bu so‘zlariga ham e’tibor berma- di, dono va aqlli vazirining nasihatlariga quloq solmadi. Qarg‘a esa shohning xizmatida qolib, izzat-hurmat ichida yashay boshladi. U shohga yaqin odamlar bilan qalin do‘st bo‘lib oldi. Shoh va uning mulozimlari unga mehr qo‘yib, nasihat- lariga quloq soladigan bo‘ldilar. Bir kuni qarg‘a katta bir majlisda, jamoat oldida shunday dedi: – Qarg‘alarning shohi menga sababsiz jafo yet- kazdi, men undan qasos olmagunimcha tinchiy olmayman. Bu haqda kecha-yu kunduz o‘ylay- man. Oxiri shu fikrga keldimki, qarg‘aligimcha qolsam, bu orzumga yeta olmayman. Olimlardan eshitgan edimki, birov zolimdan jafo ko‘rib, o‘zini olovga tashlasa va shu chog‘da duo o‘qisa iltijosi mustajob bo‘ladi. Podsho rozi bo‘lsa, meni o‘tga tashlanglar, bag‘rimga olov o‘ta boshlaganda, boyqushga aylanishimni so‘rab duo qilaman, zora shu yo‘l bilan u zolimdan intiqom olsam. 219 Qarg‘ani o‘ldirishni maslahat ko‘rgan boyqush ham shu majlisda edi. U qarg‘aning bu so‘zlarini eshitib dedi: – Sen o‘zingni zohiran guldek pokiza qilib ko‘rsatishga urinayotgan bo‘lsang ham, ko‘ngling qora, o‘zing makkor va riyokor maxluqsan. Sen rangi go‘zal, hidi xush, lekin zahar solingan sha- robga o‘xshaysan. Sening qora qalbing, nopok vujuding na suv bilan tozalanur, na o‘t bilan; sen qaysi shaklda ko‘rinmagin, semurg‘mi, tovusmi qiyofasiga kirmagin, baribir, hamisha sen qar- g‘alarga yordam qilish orzusidasan. Sen quyosh, bulut, shamol va tog‘ga tegish haqidagi taklifni rad etib, ulardan sichqonni afzal ko‘rgan suluv qiz qiyofasidagi sichqonga o‘xshaysan. Shoh so‘radi: – U sichqon qanday kuyovga chiqibdi? Yüklə 1,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|