yuzaga kelgan bo’lsa, o’sha hisobot davrida aks ettiriladi. Shu bilan birga,
hisoblash usuli ehtiyotkorlik prinsipidan foydalanishni ham nazarda tutadi.
К
onservatizm (ehtiyotkorlik)
. Ehtiyotkorlik yoki konservatizm
prinsipi hisobot xujjatlarida aktivlar va foydaning baholanishini,
ish va
xizmat ko’rsatish va majburiyatlarning baholanishini pasaytirib ko’rsatishga
yo’l qo’ymaslikni nazarda tutadi. Shuning uchun potensial ziyonlar yoki
zararlarni aks ettirish uchun, potensial foydani
aks ettirishga qaraganda
kamroq asoslardan foydalansa ham bo’laveradi, degan ma’noga ega.
Ehtiyotkorlik prinsipini aks ettirishlardan biri pastroq baholash
qoidasi, ya’ni tannarx yoki bozor narxida baholash hisoblanadi. Bu
qoidaning mohiyati shundaki, agarda sub’ekt o’zining
aylanma
mablag’larini bir narxda sotib olganu, lekin hozirgi paytda ularning narxi
tushib ketgan bo’lsa, unda sub’ekt o’zining hisobot xujjatlarida
mablag’larini joriy bozor narxida aks ettirib,
farqlarini joriy davr
zararlariga o’tkazishi kerak bo’ladi. Lekin, agar mazkur hisobot davridagi
aylanma aktivlarning bozor narxi shu aktivlarning sotib olish narxiga
qaraganda oshib ketgan bo’lsa, unda sub’ekt o’z aktivlarini shu oshib
ketgan bozor narxi bo’yicha haqiqatda sotilishi daqiqasigacha o’z
xujjatlariga hech qanday o’zgartirishlar kiritmaydi. Buxgalteriya hisobida
qabul qilingan bunday tartib bozordagi o’zgaruvchan holatlarni va u bilan
bog’liq bo’lgan sub’ektning xo’jalik faoliyati
va uning mulkchilarining
tavakkalchiligini hisobga olish imkoniyatini beradi. Bu konsepsiyadan
amaliy foydalanish maqsadida bozor iqtisodiyotidagi davlatlarda maxsus
qoidalar, ya’ni moliyaviy hisob va hisobot standartlari ishlab chiqiladi. Bu
standartlar tashqi foydalanuvchilar uchun atalgan moliyaviy hisob va
hisobot xujjatlarini tuzishda ma’lum konseptual birlikni ta’minlash uchun
xizmat qiladi. Bu narsa shuningdek moliyaviy hisobotni tuzishda muhim
bo’lgan yana bir prinsip hisoblangan tashqi foydalanuvchilarga tushunarli
bo’lishlikni ham ta’minlaydi.
Dostları ilə paylaş: