Allergik nekroz organizm to‘qim alarin in g qan day b o lm a sin biror xild agi b io
logik, ^fiziologik yoki kim yoviy om ilga haddan tash q ari sezgirligi m u nosabati
bilan boshlanadi va organizm reaktivligi ozgarib qolgan sh aroitlarda kuzati
ladi (A rtyus fenom eni). B uyraklarning ikki tom o n lam a kortikal nekrozlari shu
fenom enning od am d a uchraydigan tarqoq xillariga kiradi. O d am ba’zi dorilar-
dan zaharlanganida, m asalan , unga penisillin yuborilgan ida, ko'riladigan nekroz
asosan allergiyaga b o g ‘liqdir (bu n d a badan tersining kattagina jo yi nekrozga
uchrashi m um kin).
Tom irlarga aloqad or (angiogen) nekrozlarning a so siy sababi toq im an in g qon
bilan tam inlanish i izdan chiqishi, to'qim alar n afasid a ishtirok etadigan ferment-
larnin g ishlam ay qo‘yishi yoki denaturatsiyaga uchrashi n atijasida bosh lan ad i
gan to'qim alar asfiksiyasidir. M asalan , iprit va lyuizit tasir etgan id a bu m odda-
lar hujayra ichidagi n afas ferm entlarining sulfgidril gu ru hlarin i biriktirib olib,
toqim alarn in g kislorodni o‘zlashtirish layoqatidan m ah ru m qiladi va shu tariqa
nekrozga sabab b o lad i. Lekin angiogen nekroz ko‘pin cha tom ir y o lig a trom b,
em bol tiqilib qolishi, tom irga ip solib boglash, qon bilan ta’m in lan ish n in g funk-
tsional yetishm ovchiligi, tom irlar periferik tarm o qlarin in g sp azm i yoki falaji
tufayli boshlanadi. O dam qoram ig‘dan zaharlangan m ah allard a (q o ram ig n in g
tasir ko‘rsatadigan m o d d asi — ergotin tom irlarni toraytiradigan m o d d ad ir),
shuningdek Reyno kasalligi vaqtida qo l-oyoq larn in g gan gren aga uchrashi ana
shunday nekrozlarga m isol b o lad i.
Q on tam in oti bilan biror organning kuchaygan faoliyati o‘rtasid a funktsio-
nal n om uvofiqlik y uzaga kelgan m ahallarda to'qim alar asfiksiyaga u chrashi, y an i
kislorod bilan yetarlicha ta’m inlanm ay qolishi m u m kin. Spo rtga alo q ad o r m io-
kard nekrozlari ana sh unday h o d isa tufayli paydo b o la d i, bu nday m ah allarda
yurak m utlaqo so g< b o lish ig a qaram asdan u n ga ortiqch a zo‘r kelishi n atijasida
m iokard da infarktlar paydo b o lad i. D apir-dapir tutib qolad igan o q so q lik yoki
obliteratsiyalovchi endarteriit ham organ zo‘r berib ishlagani h old a qon bilan
ta’m inlanish darajasi bu n ga m o s kelm ay qolishiga tipik m isoldir.
Dostları ilə paylaş: