QİYAMƏT
GÜNÜ
Asimani kitablar içərisində Quran Qiyamət barəsində
müfəssəl şəkildə danışan yeganə kitabdır. Tövrat bu gün
1 “Ali-İmran” surəsi, ayə-169.
2 “Muminun” surəsi, ayə-99-100.
185
barəsində əsla söhbət açmamış, İncil isə cüzi işarədən
başqa bir şey bəyan etməmişdir. Quranın yüzlərlə
ayəsində Qiyamət günü müxtəlif adlarla yad edilmiş, bu
gündə dünya və onun əhalisinin malik olduqları tale
barəsində bəzən qısa şəkildə, bəzən isə geniş şəkildə
izahlar verilmişdir.
Quran dəfələrlə xatırladır ki, Qiyamət gününə iman
Allaha imanla yanaşı olub islamın üçlük təşkil edən
etiqadi prinsiplərindən biridir ki, ona malik olmayan şəxs
(məadı inkar edən şəxs) islam dinindən xaric olub, əbədi
həlakətə düçar olanlar sırasındadır.
Həqiqət də məhz belədir. Çünki əgər Allah tərəfindən
insanların əməl və işlərinin hesabı, cəza və mükafat
məsələsi olmasaydı, Allahın fərman, əmr və nəhylər
məcmuəsindən ibarət olan dini dəvət heç bir təsirə malik
olmazdı; təsir baxımından təbliğ və nübuvvətin olub-
olmaması eyni səviyyədə olacaq, hətta onun olmaması
olmasından daha üstün sayılacaqdı. Çünki dini qəbul
edib, şəriət qayda-qanunlarına tabe olmaq hökmən özü ilə
müəyyən mükəlləfiyyətlər gətirir və azadlığın alınmasına
səbəb olur. Halbuki, əgər dinə tabe olmağın heç bir
nəticəsi olmasaydı, camaat onu heç vaxt qəbul etməz və
öz təbii azadlıqlarından əl çəkməzdi.
Buradan
aydın
olur
ki,
Qiyamət
gününün
xatırladılmasının
əhəmiyyəti
dini
dəvətin
öz
əhəmiyyətinə bərabərdir.
Eləcə də aydın olur ki, Qiyamət gününə iman insanın
təqvalı olub çirkin və bəyənilməz əxlaqdan, böyük
günahlardan çəkinməsinin ən mühüm amilidir. Belə ki,
ona imanlı olmamaq və yaxud unutmaq da hər növ
186
günahın mənşəyi sayılır. Allah-taala Öz kitabında belə
buyurur:
“Həqiqətən Allah yolundan çıxaraq azğınlığa düşənlər
üçün ağır bir əzab vardır, çünki onlar Qiyamət gününü
unutmuşlar.”
1
Aydın olduğu kimi, bu şərif ayədə Qiyamət gününün
unudulması azğınçılıq hesab olunur. İnsan və dünyanın
yaradılışında, eləcə də asimani şəriətlərin hədəf və
məqsədində dərindən diqqət yetirilməsi ilə belə bir günün
(Qiyamət gününün) irəlidə olduğu tamamilə aşkar olur.
Biz yaradılış aləmində gerçəkləşən işlərə diqqətlə
yanaşsaq məlum olar ki, heç bir iş (belə ki, zəruri olaraq
müəyyən qədər hərəkətə də şamil olur) sabit bir hədəf
olmadan yerinə yetirilmir; heç vaxt bir işin özü müstəqil
şəkildə insanın məqsədi və istədiyi şey deyil, əksinə
bunların hamısı müəyyən bir hədəfin müqəddiməsidir və
məhz ona görə istənilir. Hətta səthi nəzərlə yanaşdıqda
məqsədsiz sayılan müəyyən işlərə, o cümlədən təbii işlərə,
uşaq oyunlarına və s. diqqətlə nəzər saldıqda onun
növünə uyğun olan məqsəd və hədəflərin olduğu
aydınlaşır. Belə ki, ümumi halda hərəkət qəbilindən olan
təbii işlərdə hərəkət hansı istiqamətə gedirsə, həmin
istiqamət onun məqsədi və hədəfidir. Uşaqlara xas olan
oyunlarda isə oyunun növünə münasib olan xəyali bir
hədəf vardır ki, oyunda istənilən şey həmin xəyali
məqsədə çatmaqdan ibarətdir.
İnsanın və dünyanın yaradılışı Allahın işidir və Allah
heç vaxt əbəs və hədəfsiz bir iş görməz. O, yaradılışda
1 “Sad” surəsi, ayə-26.
187
sabit bir məqsəd güdmədən və sabit bir hədəfi izləmədən
daim yaradıb ruzi verdikdən sonra öldürməsi və yenidən
dirildib ruzi verib sonra yenidən öldürməsi, həmçinin bir
şeyi düzəldib sonra bir-birinə qarşıdırması və s. işlərdən
çox-çox pak və münəzzəhdir.
Deməli, insan və dünyanın yaradılışı üçün hökmən
sabit bir hədəf və məqsəd vardır. Əlbəttə, onun faydası
hər şeydən ehtiyacsız olan Allaha deyil, yaranmışlara
qayıdır. Deməli, insan və dünya sabit bir yaradılışa, daha
kamil vücuda doğru irəliləyir ki, onda heç bir fanilik və
puçluq yoxdur. Həmçinin dini tərbiyə baxımından
camaatın vəziyyətinə diqqətlə yanaşsaq görərik ki,
insanlar bu tərbiyə və ilahi hidayət nəticəsində yaxşı və
pis əməl sahibləri olaraq iki qrupa bölünürlər. Bununla
belə, bu həyat nəşəsində ayrıseçkilik və imtiyaz yoxdur.
Əksinə, əksər hallarda müvəffəqiyyət və inkişaf zalımlara
və bəd əməl sahiblərinə nəsib olur, yaxşı əməl sahibləri
həmişə giriftarçılıqda, çətin məişətdə, ağır həyat
şəraitində yaşayır və cürbəcür məhrumiyyətlərə, zülmlərə
düçar olurlar.
Belə olan halda ilahi ədalət tələb edir ki, başqa bir
həyat da mövcud olsun; onda qeyd olunan iki dəstədən
hər biri öz əməlinin cəzasını və əvəzini görsünlər; hər biri
öz halına münasib olaraq həyat sürsün. Allah-taala Öz
kitabında bu iki höccətə işarə edərək buyurur:
“Biz asimanları, yeri və onların arasında olanları əbəs
yerə yaratmamışıq (onları yalnız haqq əsasında hikmət və
məsləhətə uyğun xəlq etmişik), lakin camaatın əksəriyyəti
agah deyillər.” (Ağıldan uzaq olan bu ehtimal Allaha
qarşı kafir olan şəxslərin etdiyi gümandır, vay olsun bu
188
kafirlərin halına! Onlara vədə verilən atəş...! Məgər Biz
iman gətirib yaxşı iş görənləri yer üzündə fitnə-fəsad
törədənlər kimi qiymətləndirərikmi? Yaxud pəhrizkarları
günah əhli kimi qərar verərikmi?)
Başqa bir ayədə iki höccəti cəm edərək buyurur:
“Yoxsa cinayət törədib pis iş görənlər güman edirlər ki,
Biz onları iman gətirib yaxşı iş görənlər kimi qərar
verəcəyik ki, onların ölümləri və həyatları bərabər olsun?
Onların etdiyi hökm necə də pis hökmdür! Allah
asimanları və yeri haqq olaraq yaratdı (əbəs yerə
yaratmadı) ki, hər nəfsə öz əməli ilə kəsb etdiyi şeylər
əvəz olaraq verilsin və camaata zülm olunmasın.”
Dostları ilə paylaş: |