Qurani-KƏRİMİN «NÜmunə» TƏFSİRİ Əsasinda 170 sual-cavab tərtib edən: Məhəmməd Azəri

mələk etsəydik, yenə də insan qiyafəsində göndərər və 
onları bir daha şübhəyə salardıq
». 
Sual 32: İlk müsəlman kimdir?
Cavab:
Qurani-kərimin «Ənam» surəsinin 163-cü 
ayəsində buyurulur: «
(Ya Məhəmməd, de ki) onun heç 
bir şəriki yoxdur. Mənə belə buyurulmuşdur və mən ilk 
müsəlmanam
».
Ayədən açıq-aşkar məlum olur ki, ilk müsəlman həzrət 
Məhəmməddir (s). Amma «Yunis» surəsinin 72-ci ayəsində 
Nuh peyğəmbərin, «Bəqərə» surəsinin 128-ci ayəsində 
İbrahim peyğəmbərin, «Yusif» surəsinin 101-ci ayəsində isə, 
Yusif peyğəmbərin müsəlmanlığı haqqında məlumat verilir.
Bəzi təfsirçilərin fikirincə, hələ ruhlar aləmində Allah-
təalanın dəvətinə ilk müsbət cavab verən insan, həzrət 
Məhəmməd (s) olduğu üçün ilk müsəlman da o hesab 
edilməlidir.
Amma başqa bir fikir də mövcuddur. «Müsəlman» 
sözünün lüğəti mənası «təslim olan» deməkdir. Bu 
baxımdan Adəm peyğəmbərdən başlayaraq, Allah əmrinə 
bütün təslim olanlar müsəlmandırlar.
«Müsəlman» sözünün ikinci mənası, İslam dinini qəbul 
edən şəxslərə şamil olunur və bu baxımdan ilk müsəlman 
həzrət Məhəmməd (s) olmuşdur.
Sual 33:
Adəm (ə) günahkardırmı?
Cavab:
Yəhudilərin və məsihilərin müqəddəs 
kitablarına əsasən, Adəm (ə) çox ağır günaha yol vermişdir. 
28

---

Lakin İslam mənbələrində Adəmin günaha yol verdiyi 
qətiyyətlə inkar olunur. 
Bilirik ki, Adəm ilahi peyğəmbərlərdəndir. Quran 
ayələrinə əsasən, ilahi peyğəmbərlər günah edə bilməz. 
Bəzilərinin günah adlandırdığı müəyyən əməllər isə, 
mütləq günah deyil, «tərki-əvla»dır. «Əvlanın» lüğəti 
mənası, «ən üstün» deməkdir. «Tərki-əvla» ən üstün, ən 
yaxşı əməlin tərk edilməsidir. Məsələn, çox varlı bir adam 
kasıb qonşusuna böyük köməklər göstərə biləcəyi halda, 
cüzi bir yardım göstərir. Bu varlığın haqqında elə ittihamlar 
irəli sürülür ki, guya həmin şəxs günaha yol verib. Əslində 
isə, heç bir günah baş verməyib. Sadəcə, yaxşı bir işi tərk 
edib.
İlahi dərgaha yaxın insanların əməlləri, onların 
məqamına görə ölçülür. Adi bir insan üçün günaha hesab 
olunmayan əməl, övliyalar üçün qüsur sayıla bilər. Ona 
görə də, tərki-əvlaya yol vermiş peyğəmbərlər, dərhal 
cəzalandırılırlar.
Adəmin qadağan olunmuş ağaca toxunması günah yox, 
tərki-əvladır. Bu əmələ görə, adi bir adam heç vaxt 
cəzalandırılmazdı. Adəm peyğəmbərin cəzalandırılmasının 
səbəbi, onun yüksək məqamı idi. Allah-təala «bu ağaca 
yaxınlaşmayın, yoxsa özünüzə zülm edənlərdən olarsınız» 
buyuraraq, sadəcə, Adəmə xəbərdarlıq etmişdir.