R. I. Isroilov t f. d., professor, tta normal va patologik fiziologiya, patologik



Yüklə 12,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə184/240
tarix11.11.2023
ölçüsü12,15 Mb.
#131960
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   240
Patologik-anatomiya.-Darslik.-1-Qism

O ral (stom atogen) sepsis tishlar p ulpasid a, ildiz yon i granulyom alari bilan 
d av o m etayotgan yallig'lanish jarayon lariga stom atit ja g ' suyaklari osteom ielitiga 
a lo q a d o r bo'ladi. O g'iz b o sh lig id a bosh lan gan jarayon aksari yiringli, gangrenoz 
tu sga k iradi. O togen, rinogen v a stom atogen sepsislarn in g p atologik anatom iya­
si b ir-b iriga o x sh ash , o d atd a trom boflebit bilan birgalikdagi ishem iya uchraydi, 
o p k a v a katta qon aylanish d o irasid agi organlarda bir talay yiringli, aksari gan ­
gren o z m etastatik o'choqlar bo'ladi.
Tonzillogen sepsis nisbatan k am uchraydi v a b od om ch a bezlaridagi yallig'­
lan ish jarayon larin in g asorati tariq asid a angin a m ah alida, surunkali tonzillit 
qo'zib qo lgan paytlarda, sh uningdek bu kasalliklarning retrotonzillyar, parafarin- 
geal ab ssesslari va bosh qalar k orin ish id agi asoratlari m ah alida boshlanadi. Bu 
jaray o n lar b o yin lim fadeniti, ba’zan bo'yinturuq ven asi trom boflebiti bilan birga 
d av o m etib borad i (ju d a o'tkir septisem iya va septikopiem iya).
A ngiogen sepsis birlam chi infeksiya och og'in in g tom irlar ichida bo'lishi bilan 
ta’riflan ad i va od atd a tom irlarn in g ichini asboblar bilan tekshirish, tom irlarda 
qilin gan operatsiyalardan keyin, ven alarga kateter solin ganidan keyin shu muo- 
lajalarn in g asorati tariqasid a boshlanadi.
Ba’zan (10 foiz hollarda) septik och oqn in gborligin i aniqlab bo'lm aydi. A na 
sh u n d ay sepsisni kriptogen sepsis deyiladi.
K asallik qo'zg'atuvchisining turiga qarab bakterial sepsis, m og'orlar va vi- 
ru slarg a alo q ad o r se p sis tafovut qilinadi. Bakterial sepsislardan streptokokklar, 
stafilokokklar, p nevm okokklar anaerob, chirituvchi bakteriyalarga alo q ad o r sep- 
sislar h am m ad an katta aham iyatga ega.
Streptokokklarga aloqad or sepsis bu kasalliknin g ju d a o'tkir, yashinday tez 
o'tib, septisem iya tarzida davom etib borad igan xillarida kuzatiladi. G o h o sep- 
tik op iem iy a sh aklida o'tishi m u m kin. A ntibiotiklar rasm bo'lm asidan a w a l bu 
k asallik d an o'lish hollari 65 foizga bo rar edi.
Stafilokokklarga aloqad or sepsis p iem iya korin ish id a o'tib, ko'pincha trom bo- 
flebitlar b osh lan ish iga va bir talay m etastatik yiring och oqlari paydo bo'lishiga 
olib b o ra d i. M etastazlar ba’zan m ik roab ssesslar tusida bo'ladi, yarali endokardit 
ham ko'p uchrab turadi. Sep sisn in g bu turi surunkali sh aklga kirib to'lqinsim on 
bo'lib o'tishi m u m kin (vaqti-vaqtida qo'zib, m etastazlar berib turadigan bo'lib).
Pnevm okokklarga aloqad or sepsis pnevm oniyalar paytida parainfeksiya 
tariq asid a boshlanadi, yiringli otitlar, rinitlar, endokarditlar, yiringli m eningit
p levrit, p eriton it asorati ham bo'lishi m um kin.


A naerob sepsis k asallikn in g ju d a kam uchraydigan xilidir. A n aerob gan gren a 
qo'zg'atuvchilari sabab bo'ladi. Septisem iya tarzd a ju d a o g 'ir o'tadi, ko'pincha 
pirovardida gem oglobinuriyali nekroz va urem iya bosh lan ad igan gem oliz b i­
lan birga davom etib b orad i. A naerob sepsisnin g m an balari jarohatlar, yashirin 
abort n atijasida bosh lan gan endom etrit, xolesistit, appen disitdir. Chirituvchi 
bakteriyalarga aloqad or sepsis fuzospiroxeta florasi tufayli b osh lan ad i. O d am d a 
chirik septikopiem iya tarzid a o'tadi. M ahalliy jarayon lar o'pka gan gren asi, putrid 
bronxoektazlar bu sep sisn in g o'choqlari bo'lib h isoblan adi.
K lin ik o 'tish ig a qarab se p sisn in g m an a bu n d ay xillari ajratiladi:
1) yashindek tez o'tib, o'lim ga olib boradigan (2 kun ichida)sepsis; 2) o'tkir;
3) yarim o'tkir; 4) surunkali; 5) qaytalanadigan sepsis; 6) surunkali sepsis;
7) sepsis lenta.
Sep sisn in g klinik o'tishi infeksiyaning klin ik-anatom ik xiliga bog'liq. S ep sis­
n ing yash inday tez o'tadigan xili (septisem iya)d a kasallik sh id d at bilan avj olib 
borib, tez orad a infektsion-toksik sh ok boshlanadi. B em orlarn in g n obud bo'lishi 
kasallikning bosh idan hiso blagan da aksari 1—3 kuni kuzatiladi. O 'tkir sep sisd a 
gektik tarzda harorat ko'tarilib, b em or ju d a holsizlanadi, b ad an terisi sarg'ayib, 
m ayda-m ayda qontalashlar paydo bo'ladi, jigar va talo q kattalashib, oliguriya, 
och oqli pnevm oniya boshlanadi. Sepsisn ing p iem ik x ilid a k o p g in a organlarda 
m etastatik abssesslar paydo bo'ladi. Sep sis bilan og'rigan kasallard a kuzatiladi- 
gan infektsion p sixozlarga aso san toksik en sefalopatiya sab ab bo'ladi. Es-hush- 
ning yem irilishi degan sin drom ham boshlanish i m um kin.
S ep sisga x o s bo'lgan k lin ik belgilar sepsisdan b o sh q a m ah allard a, m asalan , 
cheklangan yiringli jarayon lar paytida, ayniqsa yiring turib qo lgan m ah allarda 
kuzatilishi m um kin. Sep sis uchun xarakterli bo'lgan bakteriem iya ko'pgina in ­
fektsion kasalliklarda ham kuzatiladi.
A so ratla ri. Sep sisn in g kasallik oqibatini belgilab b erad igan aso siy oqibat- 
larining ju m lasiga buyrak-jigar yetishm ovchiligi, n afas, yu rak-tom irlar yetish­
m ovchiligi, trom boem boliya, pnevm oniya, en dokardit k iradi. Bunday asorat- 
larnin g paydo bo'lishi intoksikatsiya va jarayonning tarqalib ketgan iga bog'liqdir.
Sep sisn in g en g dahshatli aso rati — septik shok.


X Bob
I R S I Y K A S A L L I K L A R
POLIGEN KASALLIKLAR 
M ONOGEN KASALLIKLAR 
Autosom-dominant tarzda 
naslga o'tadigan kasalliklar

Yüklə 12,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin