Raqamli axborotlarni qayta ishlash va yaratish texnalogiyalari

Videoxotira 
Tasvirni tuzishda videoadapter 
xotiraga murojat qiladi. V
ideoadapter 
xotirasining sig‘imi turlicha bo‘lishi mumkin
: 
1, 2, 4, 8, 16 yoki 128 Mbayt. 
Zamonaviy platalarning ko‘pchiligi kamida 32 Mbayt, aksariyat kompyuterlarda 
16 Mbayt sig‘imli videoxotira o‘rnatiladi. Qo‘shimcha xotira videoadapterning 
tezligini oshirmaydi, lekin tasvir kengaytmasini va/yoki hosil qilinayotgan 
ranglar miqdorini oshiradi. 
Videoxotira sifatida xotiraning turli tipdagi mikrosxemalari qo‘llanilishi 
mumkin. 
Raqamli analogli o‘zgartkich 
Videoadapterning raqamli analogli o‘zgartkichi (odatda
RAMDACdeb 
ataluvchi) 
kompyuter generirlaydigan raqamli tasvirlarni monitor tasvirlashi 
mumkin bo‘lgan analog signallargao‘zgartiradi. 
Raqamli analogli o‘zgartkichining tezligi
MGts da o‘lchanadi; o‘zgartirish jarayoni qancha tez bo‘lsa, regeneratsiyasining 
vertikal chastotasi shuncha yo‘qori bo‘ladi. Zamonaviy yo‘qori unumli 
videoadapterlarda tezlik 300 MGts va undan yo‘qori bo‘lishi mumkin. 
Shina 
Shu Bobda videoadapterlarning rusumlari shinalarning mos tiplari uchun 
mo‘ljallanganligi xaqida so‘z yuritdik. Masalan, VGA, XGA i XGA-2 
adapterlari MCA shinasi uchun ishlab chiqilgan.Videoaxborotni qayta ishlash 
tezligi kompyutyerdagi tizimli shinaga bog‘liq (ISA, EISA yoki MCA). ISA 
shinasi 16-razryadli, 8,33 MGts takt chastotali. EISA va MCA shinalari orqali 
bir vaqtda 32 bit ma’lumot uzatish mumkin, lekin ularning takt chastotasi 10 
MGts danortmaydi. 
Bu muammo VESA yoki oddiygina VL-Bus deb ataluvchi asosiy shinaga 
qo‘shimcha shina sifatida foydalanadigan shina yordami bilan eychildi. 
Masalan, ISA shinali kompyutyerda VL-Bus ulanish joylari o‘rnatilgan. VL-Bus 

---

52 
shinasi 32 –razryadli, 40 MGts gacha bo‘lgan protsessorning tezligiga teng. 
Shunday qilib, tizimda optimal sozlangan VL-Bus shinasidan foydalanish orqali 
katta tezlikka erishish mumkin. 
1992 yilning iyulida Intel o‘zining ishlanmalarida tashqi qurilmalarni 
protsessorga maksimal yaqinlashtiruvchi PCI shinasini qo‘llay boshladi. 
Ikkinchi talqinda mukammal tizimli shina ko‘rinishiga ega bo‘ldi. PCI-2 
shinasida lokal shinasining tezligi va asosiy protsessordan ma’lum bir 
mustaqillik mujassamlangan. PCI shinasi uchun mo‘ljallangan videoadapterlar, 
platalar singari VL-Bus ga yo‘naltirilgan, va videotizimning unumdorligini 
orttirishi mumkin; ular Plug and Play texnologiyasi bo‘yicha loyixalangan va 
sozlashni umuman talab qilmaydi. 
Shinani ishlab chiqish sohasidagi eng zamonaviy tizimli yangilik –bu, tezligi 
yo‘qori grafik port (AGP). Bu Intel firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan, 
maxsus ajratilgan videoshina. Shina PCI shinasiga qaranda 4 marta katta bo‘lgan 
maksimal o‘tkazish qobiliyatiga ega. Umuman olganda, AGP shinasi PCI ning 
kengaytmasi desa bo‘ladi va faqat videoadapterlar bilan ishlash uchun 
mo‘ljallangan. Bu shina ular uchun kompyuterning operativ xotirasiga yo‘qori 
tezlikdagi kirisgni taminlaydi. Bu esa adapterga uch o‘lchovli tasvirlarning 
ba’zi elementlarini, qayta ishlash uchun adapterning xotirasiga nushalamasdan, 
bevosita tizimli xotirada qayta ishlashga imkon beradi. Bunda vaqt tejaladi va 
uch o‘lchovli tasvirlarni qayta ishlash funksiyalarini qo‘llashni yahshilash uchun 
videoadapter xotirasining hajmini kattalashtirish talab qilinmaydi. AGP shinasi 
Pentium II uchun maxsus ishlangan bo‘lsa ham, u protsessordanmustaqildir.