Raqamli mobil aloqa

OSS/BSS
deb 
nomlanadi (ba’zida, BOSS, BSS/OSS, B/OSS).
OSS
ning asosiy funksional imkoniyatlariga quyidagilar kiradi: 
hisob-kitob hamda telekommunikatsiya resurslarini rejalashtirish 
(misol uchun, raqam sig‘imlarini, trafikni); xizmatlar ko‘rsati-
lishini boshqarish 
(angl. Service delivery software)
; 
QoS
— xizmat 
ko‘rsatish sifati darajasini hamda uning ko‘rsatkichlarini boshqa-
rish kabilar kiradi. Shuningdek, OSS ning funksional vazifalari-
ga quyidagilar ham kiritiladi: telekommunikatsion ma’lumotlar 
darajasida ehtimol qallobliklarni nazorat qilish 
(ingl. Fraud con-
trol software);
xizmatlarga bo‘lgan talabni ta’minlash hamda uni 
bashorat qilish 
(ingl. Service provisioning software)
; shuningdek, 
operatorning dasturiy infratuzilmasini telekommunikatsion muhit 
bilan o‘zaro bog‘lash — “mediatsiya tizimi” deb 
(ingl. Mediation 
software) 
ataladi
.

---

275
BSS
ning vazifalariga mobil aloqa operatorining biznes-jarayon-
larini qo‘llab-quvvatlovchi vositalari, yuqorida ta’kidlab o‘tilgan-
dek — “billing” (abonentlar bilan o‘zaro hisob-kitoblarni amalga 
oshirish, hisob varaqalarini yaratish, to‘lovlarga ishlov berish, ta-
rifikatsiya), CRM (abonentlar haqidagi ma’lumotlarni boshqarish, 
ular bilan o‘zaro hamkorlikni qo‘llab-quvvatlash, xizmatlarni so-
tish, marketing tahlillarini o‘tkazish) hamda ERP-tizimlari (moli-
yaviy menejment jarayonlarini ta’minlash, buxgalteriya hisobi, per-
sonalni, loyihani va asosiy jamg‘armalarni boshqarish) kiradi.
Shunday qilib, “billing” mobil aloqa tarmog‘ining boshqa-
ruv tizimida umumiy OSS/BSSlarining muhim tashkil etuvchi-
si hisoblanadi va telekommunikatsiya xizmatlaridan foydala-
nish to‘g‘risidagi axborotlarni to‘plash, ularni tarifikatsiyalash, 
abonentlar hisoblarini yaratish, to‘lovlarga ishlov berish va shu 
kabi qator vazifalarga mas’ul qarorlar qabul qiladi va kompleks 
jarayonlarni amalga oshiradi. Amalda “billing” jarayonlarini 
qo‘llab-quvvatlash uchun “billing tizimi” deb nomlanuvchi max-
sus amaliy dasturiy ta’minot qo‘llaniladi. Ta’kidlash joizki, “bil-
ling tizimlarini” yaratish yuqori daromad keltiradigan biznes deb 
hisoblanadi.
Odatda “billing” xizmati uch asosiy bloklarga bo‘linadi: hi-
sob-kitob operatsiyalari, axborot xizmatlarini ko‘rsatish va iqti-
sodiy xizmatlar ko‘rsatish.
Kengroq miqyosda, “billing” xizmati daromadlarni boshqarish 
xizmati 
(ingl. Billing and revenue management)
bilan birgalikda 
ko‘rilganda qo‘shimcha quyidagi vazifalargaham mas’ul: daromad 
olishni kafolatlash
 (ingl. Revenue assurance)
, abonent foydaliligini 
boshqarish 
(ingl. Profitablity management)
hamda tarmoqda qal-
loblikni nazorat qilish 
(ingl. Fraud management).