Sakarya Üniversitesi Bireysel Danışma Uygulamaları

8. PROBLEM ÇÖZME

Amacı: Danışanın çalışmak istediği problemini netleştirerek alternatif tepkilerin neler olabileceğini ve işlevsel olmayan inançları değerlendirmek.

Uygulama zamanı: Sadece belirli bir evrede sınırlı olmamakla birlikte psikolojik danışma sürecinin başlangıç ve geçiş evrelerinde uygulanabilir.

Uygulama şekli: Danışana, problem yaşadığı durumlarda neler düşündüğü ve aşmak için neler denediği sorulur.

Dikkat edilmesi gereken noktalar: Danışanın gerçekten üzerinde çalışmak istediği konu iyi belirlenmelidir.

Kurgusal Örnek: Yeme bozukluğu tanısı alan Burcu psikiyatrik tedavinin yanında psikoterapi de görmektedir. Terapi sürecinde, aşırı yemek yeme davranışının kendisini iyi hissetmediği ve yalnız olduğu durumlarda daha da artış gösterdiğini fark etmiştir. Terapist olumsuz durumlarda neler düşündüğünü sorar. Kötü hissettiği zamanlarda yapabileceği alternatifler üretmek için terapistle işbirliği yapmaktadır.

9. ZİHİNDE CANLANDIRMA

Amacı: Hayal kurma yoluyla otomatik düşünceleri ortaya çıkarmak

Uygulama zamanı: Terapist, danışanın otomatik düşüncelerinin neler olduğunu belirlemekte zorlanıyorsa

Uygulama şekli: Terapist danışandan, baş etmekte zorlandığı bir durumu zihninde canlandırmasını ister

Dikkat edilmesi gereken noktalar: Problemli duruma ilişkin duygular tetikleneceğinden dolayı danışanın açığa çıkan duygularını iyi gözleyip bunlar bilişlerle ilişkilendirilmelidir

Kurgusal Örnek: Esra hanım yurt dışı vizesi alabilmek için Almanca dil kursuna gitmektedir. Kursta yapılan deneme sınavların yüksek puanlar almaktadır. Fakat sıra uygulamaya gelince tüm bildiklerini unutuyor gibi olmaktadır. Esra Hanım emeklerinin karşılığını, akıcı bir şekilde konuşarak almak istemekte ancak gerçek bir yabancıyla karşılaşıp konuşamamaktan dolayı kaygılanmaktadır. Çünkü vize alabilmesi için oldukça akıcı konuşması gerekmektedir. Terapist, Esra hanımdan vize mülakatında ve soru soranların anadillerinin Almanca olduğunu zihninde canlandırmasını istemiştir. Bu canlandırma sürecinde terapist Esra Hanıma gerekli yardımı yaparak neler düşündüğünü ve hissettiğini birlikte ele alırlar.

10. ROL OYNAMA

Amacı: Danışanın sosyal ortamlarda işine yarayacak davranışlarla ilgili prova yapmasına yardımcı olmak

Uygulama zamanı: Psikolojik danışma sürecinin eylem aşamasında uygulanabilir.

Uygulama şekli: Danışanın zorlandığı durum ya da davranışların rol yaparak canlandırılması ve işlevsel olmayanların yerine alternatif davranışların sergilenmesi şeklinde uygulanır.

Dikkat edilmesi gereken noktalar: Bu teknik hakkında danışan yeteri kadar bilgilendirilmeli ve olası tepkiler geliştirmesi için hazırlanmalıdır.

Kurgusal Örnek: Mustafa, yaptığı bazı hatalı davranışlarından dolayı arkadaşı Ekrem den özür dilemek istemekte fakat nasıl bir tepkiyle karşılaşacağını kestirememektedir. Çünkü Ekrem’in kızgın olduğunu hissetmektedir. Terapist, Mustafa’dan Ekrem’le konuştuğu ve özür dilemeye çalıştığı bir zamanı canlandırmasını ister. Canlandırmadan önce terapist rol oynamayla ilgili kısaca bilgilendirir.

GESTALT TERAPİ TEKNİKLERİ (ÇINAR KAYA)

Fritz Perls’in en temelde geliştirdiği ve temel özeliklerini belirlediği Gestalt Terapi (GT) yaklaşımına göre insanlar, onları oluşturan parçalardan farklı bir bütün olarak tanımlanmaktadır. Bu yaklaşıma göre terapinin amacı, bireylerin kişiliklerinin bütünleşememiş yönlerinin farkına varmalarına, bu yönleri kabul etmelerine ve bunları bütünleştirmelerine yardımcı olmaktır. Söz konusu bütünleştirmeyle bireylerin bağımlılıktan kurtulup kendine yeter hale gelmeleri ve onları sınırlayıp baskılayan dış destekten içsel desteğe dönmelerine yardımcı olmak amaçlanır. GT yaklaşımında içerikten ziyade o andaki gerçekleşen süreç önemlidir ve terapi ilişkisi “burada ve şimdi” olmalıdır. Hinksman’a göre psikolojik yardım sürecinde ulaşılmak istenen üç temel hedef vardır:

1. Danışanların dünyanın içinde bulundukları sosyal ilişkilerin ve farkına varmaları,

2. Danışanların ilişkilerinin ve yaşanılan dünyanın ve başkalarınca nasıl algılandığını fark etmeleri,

3. İlişki ve yaşam sürecindeki özellikler ile ulaşılması istenen durum arasındaki köprünün nasıl kurulacağına ilişkin farkındalık belirlemektir (akt., Atlı, 2013).

Aşağıda GT yaklaşımında kullanılan bazı teknikler, bunların amaçları, uygulanabileceği durumlar, bu teknikler kullanılırken dikkat edilmesi gereken konular sunulacak ve tekniklerin uygulaması kurgusal olgular üzerinden örneklendirilecektir.

Terapistin kendini açması

Tekniğin amacı

Danışanın kendisi ve terapistle ile ilgili geri bildirim almasını sağlayarak terapi sürecini kolaylaştırmaktır.

Uygulama şekli

Terapist terapi sürecine ve danışana ilişkin kendi kişisel duygu ve düşünceleri ile ilgili paylaşımlar yapar. Bu paylaşımlar terapistin gördüğü duyduğu şeylere ilişkin olabileceği gibi duygusal tepkilerini de içerebilir.

Uygulanabileceği durumlar

Kendini açma özellikle ilgili paylaşımlar özellikle danışanın farkında olmadığı ve terapistin farkında olduğu ve kendiliğinden danışma sürecinde keşfedilmesi kolay olmayan ve danışana katkı sağlayarak terapi sürecini olumlu etkileyeceği düşünülen durumlarda başvurulabilecek bir tekniktir.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Terapistin bu yöntemi etkin bir şekilde kullanabilmesi için danışana ilişkin kendi karşı aktarımlarının bilincinde olması ve bu tür paylaşımların danışana zarar vermemesi ve terapi sürecine olumsuz etki etmeyecek paylaşımlar olmasına dikkat edilmelidir.

Kurgusal Örnek

Danışan kendisinin hiç sıcak bir insan olmadığını ve arkadaşlarını farkında olmadan kendisinden uzaklaştırdığını söyler.

Terapist ise bu cümlelerin ardından “bana soracak olursan görüşmeye geldiğin ilk günden bu yana hep senin gayet sevecen bir insan olduğunu hissettim” diyerek kendi gözlemini ve duygularını aktarır.