Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

9.3. Turistik resurslardan samarali foydalanishda xususiy tadbirkorlikni 
rivojlantirish.
Hozirgi kunda mamlakatimizda xususiy tadbirkorlikka katta e’tibor 
berilmoqda. Shu kabi turistik bozorni rivojlanishida xususiy tadbirkorlikka keng o’rin 
berish, katta iqtisodiy samara beradi. Hozirgi kunda O’zbekistonda turizm 
industriyasi shakllanayotgan davrda turistlarga xizmat ko’rsatish asosan xususiy 
firmalarga to’g’ri kelmoqda. Statistik ma’lumotlarga ko’ra 2008 yilning boshiga 
kelib, 400 dan ortiq tashkilot turistik faoliyat ko’rsatishga ruxsat beruvchi lisenziyaga 
ega bo’lgan. Ulardan 350 tasi xususiy firmalarni (87,5%) tashkil kiladi. Xususiy 
biznes zimmasiga turistlar oqimining 95%, ularga ko’rsatilgan xizmatning 90%ga 
yaqini to’g’ri kelmoqda. O’zbekistonga kelgan va chiqib ketayotgan turistlarga 
ko’rsatilayotgan xizmatlar soni o’sib borayotgan bo’lsa ham soha xizmatlarining 
o’zoq muddatli rentabilligi pasayib bormokda.Xususiy biznes uchun asosiy 
yo’naltiruvchi omil daromaddir. Ammo agar 90- yillarda har bir turistdan 
daromatning uchdan bir qismi sof foyda hisoblansa, bugun o’sha daromad juda kam. 
Turizm sohasidagi asosiy mulk(avvalo yirik mehmonxonalar) turizmga qarashli 
davlat korxonalari va tashkilotlari qulida bo’lib, u yerda boshkaruvning uta 
markazlashganligi va eng asosiysi bor mulkdan samaradorlikni oshirish uchun 
qilingan harakatdan manfaatdorlikning yo’qligi, menejment darajasining pastligiga 
olib kelgan . Ekspertlar fikriga ko’ra O’zbekiston turizm bozori oldiga qo’yilgan bu 
muammolarni bartaraf etish, belgilangan vazifani tez va samarali hal qilish uchun 
soxada quyidagi islohotlarni amalga oshrish lozim deb hisoblanadi: 
- Iqtisodning bu sohasini kelajakda rivojlantirish va takomillashtirish 
maqsadida chora – tadbirlar kompleksini amalga oshirish;
- Turizm bozorida kichik korxonalar ishtirokini faollashtirish. 
66

---

Bugun O’zbekistondagi barcha turistik tashkilotlar faoliyatini boshqarish va 
nazorat kilish vazifasi MK «O’zbekturizm» zimmasiga yuklatilgan. Boshqaruvdagi 
mavjud tizim mehmonxona xizmatlarini baholashga ham ta’sir qiladi. Agar 
«O’zbekturizm» tizimiga qarashli otellar narx belgilash masalasida mustaqil 
bo’lganlarida edi, respublikaga kelayotagan sayyohlar oqimi ancha ko’paygan bular 
edi. Ammo hozircha turistik klassdagi mehmonxonalar xizmati uchun narx 
summasini yuqori tashkilotlar tomonidan belgilanadi.