Buxoro
viloyati
36
33
914
329
1753
637
Jizzax viloyati
5
3
275
92
454
160
Navoiy viloyati
6
217
413
Namangan
viloyati
6
128
430
Samarqand
viloyati
40
29
1153
343
2242
638
Surxondaryo
viloyati
14
8
476
244
661
311
Toshkent
viloyati
14
1
462
24
1032
200
Farg’ona
viloyati
13
8
458
249
1057
707
Xorazm
viloyati
14
9
530
162
993
299
Qashqadaryo
viloyati
14
8
447
135
1892
1418
Toshkent
shahri
62
19
3194
517
5471
1112
O’zbekiston
Respublikasi
bo’yicha
239
126
8598
2230
17152
5848
Manba: Тураев Б.Х. Теоретико – методологические основы развития туризма. Т.: изд.
«Фан», 2008.
Ilova 2.
O’zbekiston Respublikasining alohida qo’riqlanadigan hududlari
Alohida
qo’riqlanadigan
hududning nomi
Joylashgan
o’rni
Tashkil
etilgan
yili
Maydoni,
gektar
hisobida
Muhofaza qilinadigan
obyektlar
Davlat qo’riqxonalari
Chotqol
Toshkent
viloyati
1947
35724
Tog’ landshafti,
hamda u
yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Zomin
Jizzax viloyati
1926,
1960
26848
Tog’ landshafti,
u yerdagi
archazorlar va hayvonlar
Nurota
Jizzax viloyati
1975
17752
Tog’ landshafti, hamda u
yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Hisor
Qashqadaryo
viloyati
1983
80986
Baland tog’ landshafti,
hamda u yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Zarafshon
Samarqand
viloyati
1975
2352
To’qay landshafti, hamda u
yerdagi o’simlik va
101
hayvonlar
Qizilqum
Buxoro va
Xorazm
viloyatlari
1971
10311
To’qay va cho’l landshafti,
hamda u yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Bodayto’qay
Qoraqalpog’is
ton
1971
6642
Amudaryo
qayirlaridagi
to’qay landshafti, hamda u
yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Surxondaryo
Surxondaryo
viloyati
1987
24554
Tog’ landshafti, u yerdagi
o’simlik va hayvonlar,
hamda Zaroudkamar va
boshqa X-XI asrga oid
arxeologik yodgorliklar
Kitob
Qashqadaryo
viloyati
1979
3938
Yura davriga xos bo’lgan
jinslarning tabiiy holda
ochilib qolgan joylari
Payg’ambarorol
Surxondaryo
viloyati
1960
To’qay va cho’l landshafti,
hamda u yerdagi o’simlik va
hayvonlar
Alohida qo’riqlanadigan
hududning nomi
Joylashgan o’rni
Tashkil
etilgan yili
Maydoni,
gektar
hisobida
Milliy parklar
Zomin xalq parki
Jizzax viloyati
1976
24110
Ugom –
Chotqol Milliy Davlat
tabiat parki
Toshkent viloyati
1990
574590
Maxsus tashkilotlar
Jayron ekomarkazi
Buxoro viloyati
1976
7122
Buyurtmalar (Zakazniklar)
Oqtov
Samarqand viloyati
1992
15420
Dengizko’l
Buxoro viloyati
1992
50000
Qoraqir
Buxoro viloyati
1992
86225
Qarnobcho’l
Samarqand viloyati
1992
40000
Qo’shrabot
Samarqand viloyati
1992
16300
Muborak
Qashqadaryo viloyati
1992
236846
Sayg’oq
Qoraqalpog’iston
1991
100000
Sarmish
Navoiy viloyati
1991
5000
Sechanko’l
Qashqadaryo viloyati
1992
7037
Sudochye
Qoraqalpog’iston
1991
50000
Mingbuloq
tumani
Namangan viloyati
1993
1000
Chust tumani
Namangan viloyati
1994
96
Markaziy Farg’ona
Farg’ona viloyati
1995
1425
Yozyovon
Farg’ona viloyati
1991
1842
O’rmon va ovchilik xo’jaliklari
Arnasoy
Jizzax viloyati
15600
Buxoro
Buxoro viloyati
39000
Dalvarzin
Toshkent viloyati
5360
Qozoqdaryo
Qoraqalpog’iston
400970
Qorako’l
Buxoro viloyati
1998
8275
Qo’ng’irot
Qoraqalpog’iston
2606515
102
Ilova 3.
O’zbekistonning islom obidalari
№
Obyektlar
nomi
Obidalar haqida ma’lumot
Buxoro viloyati
1
Ismoil Somoniy
maqbarasi
Maqbara IX-X asrlarga oid. Bu yerga dafn qilingan Ismoil Somoniy
Buxoroda Somoniylar davlatiga asos solgan yirik siyosiy arbob hisoblanadi.
U 848 yil Buxoro shahrida tug’ilgan. 874 yilda Buxoro hokimiga noib, 888
yildan esa butun Movarounnahrga hokim bo’lgan. Ismoil Somoniy markaziy
hokimiyatni mustahkamlash siyosatini olib borib, turli yerlardan ulamolar,
adiblar, usta va hunarmandlarni Buxoroga to’plagan. Madaniyat rivojiga
katta hissa qo’shgan. Bag’dod xalifalaridan ibrat olib, o’ziga ulkan maqbara
qurdirgan.
2
Minorai Kalon
XII asr. 1127 yil Qoraxoniylar davlati amiri Arslonxon tomonidan qurilgan
bo’lib, pishiq g’ishtdan naqshdor shakllar uslubida ishlangan. Balandligi 50
metr, aylanma eni 9 metr. Minoraning salla shaklidagi yuqori qismi g’isht
o’ymakorligi bilan bezatilib, karniz holiga keltirilgan. O’qsimon tirgak
o’rtasida Arslonxonning nomi hamda binokor ustaning ismi Baqo bitilgan.
Minora ichida g’ishtin aylanma zinapoya bo’lib, mezanaga olib chiqadi.
Minora azon chaqirish uchun masjid va madrasalar yonida yoki ularga tutash
qilib qurilgan. Minorai Kalon mezanasining qubbasi va devorlari muazzin
ovozini yanada kuchaytirib berishga xizmat qilgan.
3
Vobkent
minorasi
XII asr oxiri. Minora 1197-1198 yillarda bino qilingan.
Buxoro sadri
Burxoniddin Abdulaziz II ning nomi bitilganidan minorani u qurdirganligi
bilinadi. Minoraning tepa qismiga devoniy xatida "Minora 595 hijriy yilda
qurib bitkazildi", deb yozilgan. "Kimki masjid qursa, o’ziga jannatdan
makon qurgan bo’ladi ", degan hadis ham bitilgan. O’sha davrda minoraga
yondosh bir masjid va bir Madrasai sadriya mavjud bo’lib, u
Movarounnahrdagi eng yirik bilim maskani bo’lgan. Minoraning balandligi
38,7 metrdir.
4
Mag’oki Attori
masjidi
XII - XVI asr. Bu masjid XII asrda otashparast-majusiylar ibodatxonasi
o’rnida bino qilingan. Ibodatxona atrofga nisbatan bir muncha pastroqqa
joylashgan. Forscha "Mag’oki" (chuqurlik) nomi ham shundan olingan. Vaqt
o’tishi bilan masjid ko’milib ketgan. Masjidning sharqiy peshtoqidagi
yozuvlarga ko’ra, 1547 yilda Abdulaziz ibn Abdulloh masjidni buzdirib,
o’rniga yangi masjid qurdirmoqchi bo’ladi. Ammo naqshbandiya tariqatining
o’sha davrdagi peshvosi va xonning murshidi Maxdumi A’zam bunga yo’l
qo’ymaydi. Ushbu masjid minbarida Abduxoliq G’ijduvoniy, Bahouddin
Naqshband kabi pirlar xutba o’qiganlari ham ta’kidlangan. Murshidning
so’zlariga itoat qilgan Abdulazizxon masjidning g’arbiy tomoniga
chambarchas qilib yangi masjid qurdirgan.
5
Namozgoh
masjidi
XII, XIV, XVI asrlar. Bu masjid Buxoroning janubida 1119 yili qurilgan
bo’lib, ikkita ulug’ hayit kunlari shahar tashqarisiga chiqib, ulkan izdihom
bilan namoz o’qishga mo’ljallangan. XV asrda Amir Temur buyrug’i bilan
butun mehrob atrofidagi devor va bitiklar ta’mirlangan.
XVI asrda
Abdullaxon ibn Iskandar (1551-1598 y.) tarafidan ham jiddiy ta’mir ishlari
amalga oshirilgan. Masjidning minbaridan zamonning mashhur ulamolari
xutbalar o’qishgan. Naqshbandiya tariqatining peshvolari Xoja Muhammad
Porso, Maxdumi A’zam, Xoja Islom Jo’yboriy kabi allomalar mav’iza
qilishgani tarixdan ma’lum. Namozgoh masjidi o’z davrida ko’pgina
mojarolarda sulh tuzish maydoni vazifasini ham bajargan.
6
Dostları ilə paylaş: