T.C. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı. 2002-2006 yılları arasında Adli Tıp Kurumu 3.ihtisas kurulunca görüş bildirilen pediatrik malpraktis iddiası içeren kararların incelenmesi ve tıbbi hataların tespiti. Yüksek Lisans tezi. Av. Nesrin Özkaya(Özyurt) İstanbul, 2008
2007-III, 446 s.: res., tbl.; 24 cm.-(İstanbul Üniversitesi Yayınları; 4711. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları; 249.)ISBN 978-975-404-791-2 Üniversite yayın no:4711, fakülte yayın no:00249.
(http://www.turkhukuksitesi.com/makale 300.htm. Tıpta Yanlış Uygulama (Malpraktis) Sebebiyle Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Ali Osman Özdilek'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http:// www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır).
Birol Demirel, Hekimin Yasal Sorumlulukları, Gazi Tıp Dergisi/2005: Cilt 16: Sayı 3: 99-106.
Türk Ceza Kanunu, www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5237.html
Mehmet AYAN, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, 1991.
Hakan Hakeri, Tıp Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2010.
Kemal GÖZLER, ' İdare Hukukuna Giriş', Ekin Yayınevi, 2011
A. Alper DURMUŞ, ' Memur Disiplin Hukuku', Seçkin, 2011
Açıklamalı ve İçtihatlı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, Seçkin,2011
Kalaça Ç.: Hasta Hakları, Etik Bunun Neresinde, Ankara Tabip Odası Yayını; Funda Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Ankara 1997:35-52
Ersoy N.: Aydınlatılmış Onam, Çağdaş Tıp Etiği, Edit. A. D. Erdemir, Ö. Öncel, Ş. Aksoy, Nobel Tıp Kitabevleri. 2003; 204-30
Aydın E.: Hasta Hakları, Türkiye'de Hastalar, Haklarını Arayabilirler mi? http:// www.hacettepem.org/makaleler.php?a=&b=10&mNo=62
Dünya Tabipler Birliği Helsinki Bildirgesi; Jama, Ağustos 2001, 14, 8;398-400
Hasta Hakları Yönetmeliği, Resmi Gazete, Tarih: 01.08.1998; Sayı: 23420
Aktaş E. Ö. ve Koçak A.: "İlaç Kullanımında Hekim Sorumluluğu" Toksikoloji Dergisi, 2 (4), 19-30 (2005).
Aktaş E.Ö.: "Yeni Yasal Düzenlemeler Işığında Hasta-Hekim İlişkisi", İrenbe Dergisi, Haziran 2005.
Aktaş E. Ö.: "Sağlık Sistemi Sağlığı mı Bozuyor?", Diş Hekimi Dergisi, 2, Ek 10-12 (2003).
Aktaş E. Ö.: "Tıp Mevzuatı Çerçevesinde Hekimin Hukuki ve Etik Görevleri" Hekimin Sesi Dergisi, Isparta-Burdur Tabip Odası, 14 Mart 2009 Özel Sayısı.
Aktaş E. Ö.: "Hasta Örnekleriyle Dahili Bilimler" Ed. Candeğer YILMAZ,
"Hekimlerin Yasal Sorumlulukları" Bölümü (S: 9-32). İzmir Güven Kitabevi,2002.
Aktaş E.Ö. Hastamı Nasıl Bilgilendireyim. Venobülten 3, Şubat 2012.
Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliğinin (RG:18.07.2009, 27292)
Dr. Kıvanç GÜNGÖR
Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göz Hastalıkları Anabilim Dalı, GAZİANTEP
Antimikrobiyal ilaçlara karşı ortaya çıkan direnç, oküler patojenlerin çoğu için bildirilmiştir. Bazı spesifik antibiyotiklere bakteriyel direncin gelişmesi oküler enfeksiyonları tedavi eden hekimlerin önünde duran çok önemli bir sorundur. Bakteriyel direnç aslında, tüm dünyada sistemik enfeksiyonlar için kullanılan geniş spektrumlu antibakteriyel ajanların yaygın uygulanması ve uygunsuz dozlamaları nedeniyle giderek ön plana çıkmaktadır. Topikal oftalmik antibiyotiklerin gereksiz kullanılması ile beraber özellikle çiftlik hayvanlarında tüketilen antibiyotikler direnç sorununa katkıda bulunmaktadırlar. Bunun dışında viral yada nonbakteriyel enfeksiyonların yanlışlıkla antibiyoterapi ile tedavi edilmeye çalışılması, küresel faktörler, çevresel etmenler, göç ve gereksiz uzun süreli antibiyotik uygulamalarıda diğer göz önüne alınması gereken faktörler olarak değerlendirilebilir. Ayrıca hastalığın tedavisi sırasında, hastanın tedavi protokoluna uyum sağlamaması da direnç sorununu giderek abartılı hale getirmektedir.1,2 Antibiyotikler etki mekanizmalarının özelliklerine göre farklı gruplarda değerlendirilirler. Antibiyotiklerin infeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılmaları onların seçici toksisite özelliklerinden kaynaklanır. Seçici toksisiteyi; kısaca ilgili antibiyotiğin etken mikroorganizmaya karşı toksik, konak olan insan için toksik olmaması ya da kabul edilebilecek düzeyde düşük oranlarda toksisite göstermesi olarak tanımlayabiliriz. Seçici toksisiteyi iki ana başlık altında inceleyebiliriz. Mikroorganizmanın üremesinin durmasına yol açan statik (bakteriyostatik) etki ve diğeri statik etki oluşturan konsantrasyonlara yakın düzeylerde bakterinin ölümüne (bakterisit) neden olandır. Klinik uygulamada birçok olguda bakteriyostatik etkinin odaklandığı ajanlar tedavi şemasının oluşturulmasında yeterlidir. Antibiyotikler bakterilerin üremesini durdurunca, hücresel ve hümoral bağışıklık mekanizmaları aracılığı ile ayakta durabilen ancak çoğalamayan bakteriler yok edilirler. Özellikle bağışıklık sisteminde problem olan olgularda ve ağır infeksiyonlarda ise etkili bir tıbbi tedavi platformu oluşturabilmek için bakterisit etkili ajanlar kullanmak gereklidir.3-7 Bazı antibiyotikler geniş spektruma sahiptirler ve bu etkileri hem gram pozitif hemde gram negatif ajanları kapsar. Bazı antibiyotiklerde bazı mikroorganizmalar için çok daha fazla spesifik etki gösterirler. Günümüzde yeni gündeme gelen bazı antibiyotiklerin ise antiinflamatuvar etkilerinin de olduğu gösterilmiştir. 8-11
Günümüzde yeni antibiyotiklerden besifloxacin ve azithromycine yüksek vizkoziteli preparat olma özelliklerinden dolayı oküler yüzey ile uzun süreli temas ve dolayısıyla daha az dozlama imkanı sağlamaktadırlar. 8,9 Bazı antibiyotikler; bunlar trimethopriminde içinde olduğu bir grup, metisilline dirençli S. aureus'a (MRSA) karşı çok belirgin bir etkinlik sağlarlar.2 Diğer yandan bazıları, örneğin; aminoglikozidler, bu bakteriye karşı dirençlidirler. 12 Bu dahi dozlama, spektrum ve endikasyonların antibiyotikler için ne kadar önemli bir kanıt olduğunun göstergesidir.
Amerika Birleşik Devletlerinde Oküler direnç takip programı (TRUST) yıllık olarak, S. aureus, S.pneumonia ve H. influenza'nın çeşitli oküler enfeksiyonların tedavisinde kullanılan antibiyotiklere karşı in vitro duyarlılığını araştırmışlardır. Ulusal tabanlı, Ocak 2000-Aralık 2005 tarihleri arasında çok merkezli toplanan oküler örneklerden yapılan bu çalışmada, metisilline dirençli S. aureus (MRSA) suşlarının insidensinde %12.1'lik bir artış saptanmıştır. Bu suşların %80'inden fazlasının ek olarak florokinolonlara karşı dirençli olduğuda saptanmıştır.2 Amerikan Katarakt ve Refraktif Cerrahi Derneği tarafından refraktif cerrahi sonrasında 2001 yılı ile 2008 yılları arasında bildirilen keratit olgusu sayısı toplam 116'dan 19 olguya inmiş olmakla birlikte bu olgularda MRSA insidansı; 2001 de hiçbir olguda gözlenmezken, 2008 de olguların %28'inde üretilen patojen olmuştur. Bu zaman dilimi süresince belkide en rahatsız edici durum ise gram pozitif organizmalar, pseudomonas ve atipik mikobakterilerde florokinolonlara karşı direnç gelişmesidir. Bunlar içinde özellikle stafilokoklara karşı artan direncin prevalansının son 10 yılda hızla arttığıda su götürmez bir gerçektir.3-5 Ağırlıklı olarak bir hastane kökenli enfeksiyon olarak değerlendirilsede toplum kökenli MRSA enfeksiyonu insidensi giderek artmaktadır. Toplumsal kökenli MRSA aslında hastane kökenli MRSA ile toplumda birkez kolaylıkla tedavi edilebilen suşlar arasındaki melez bir figürdür. Bu melez suşların çoğu virülanslarını arttıran bir faktör edinmektedirler. Özellikle bu suşların tedavisi hastane kökenli olanlara oranla daha kolay tedavi edilebilir gibi görülsede, toplum kökenli olanların daha virülan olduğunu, oftalmik olanların dahi ilaçlara daha dirençli hale geldiğini biliyoruz.6 Sonuç olarak mikroorganizmalar ve bunlara karşı kullandığımız ilaçlar birlikte değişmeye devam etmektedirler. Bu dinamik ilişkinin sonucu olarak; göz hekimleri direnç sorununuda gözönüne alarak, hasta yararını maksimumda tutarak, seçilecek antibiyotiklerin klinik etkinliğini, survey çalışmalarımda dikkate alarak uygun ajanla tedaviye başlamalıdırlar.
Kaynaklar
Fintelmann RE, Hoskins EN, Leitman TM, et al. Topical fluoroquinolone use as a risk factor for in vitro fluoroquinolone resistance in ocular cultures. Arch Ophthalmol. 2011;129:399-402.
Asbell PA, Sahm DF, Shaw M, et al. Increasing prevalence of methicillin resistance in serious ocular infections caused by Staphylococcus aureus in the United States: 2000 to 2005. J Cataract Refract Surg. 2008;34:814-818.
3.Solomon R, Donnenfeld ED, Azar DT, et al. Infectious keratitis after laser in situ keratomileusis: results of an ASCRS survey. J Cataract Refract Surg. 2003;29:2001-2006.
Donnenfeld ED, Kim T, Holland E, et al. ASCRS white paper; management of infectious keratitis following laser in situ keratomileusis. J Cataract Refract Surg. 2005; 31:20082011.
5.Solomon R, Donnenfeld ED, Holland EJ, et al. Microbial keratitis trends following refractive surgery: results of the ASCRS infectious keratitis survey and comparisons with prior ASCRS surveys of infectious keratitis following keratorefractive procedures. J Cataract Refract Surg. 2011;37:1343-1350.
Hesje CK, Sanfilippo CM, Haas W, Morris TW. Molecular epidemiology of methicillin- resistant and methicillinsusceptible Staphylococcus aureus isolated from the eye. Curr Eye Res. 2011;36:94-102.
Asbell PA, Gadaria N. Crisis Management: Antibiotic Resistance in Ocular Infections; A review of surveillance studies and their clinical implications. Cataract & Refractive Surgery Today, January 2013. 63-64.
Foulks GN, Borchman B, Yappert M, et al. Topical azithromycin therapy for meibomian gland dysfunction: Clinical response and lipid alterations. Cornea. 2010; 29(7):781-8.
Haque RM, Torkildsen GL, Brubaker K, et al. Multicenter open-label study evaluating the efficacy of azithromycin ophthalmic solution 1% on the signs and symptoms of subjects with blepharitis. Cornea. 2010 ;29(8):871-5.
Güngör K. Oküler Enfeksiyonlarda Antibiyotik Kullanım Prensipleri: Topikal-Sistemik Antibiyotik Uygulamaları. Turkiye Klinikleri J Ophthalmol-Special Topics 2012;5(2):115-9.
Akova YA, Güngör SG. Kornea enfeksiyonlarında yeni nesil antibiyotikler. Turkiye Klinikleri J Surg Med Sci 2007, 3(8): 25-30.
Pickering LK, Rutherford I: Effective concentration and time upon inactivation of tobramycin, gentamicin, netilmicin, and amikacin, azlocillin or carbenicillin, mecillinam, mezlocillin and piperacillin. J Pharmacol Exp Ther 217:345, 1981