Tarım Sektöründe Dış Ticaret
Küresel ticaret, dünya çapında ekonominin gelişmesi ve yeni ülkelerin ticari faaliyetler piyasasında yer almaya başlaması ile birlikte ivme kazanmış, ülkeler arası ekonomi faaliyetlerinin canlanmasına yol açmıştır. Bu canlanma sayesinde, gelişmiş ülkeler ekonomik hacimlerini büyütürken tarımsal ürün ticaretinden çok, diğer sektörlerde ticaret faaliyetlerini sürdürmeye yönelmişlerdir. Gelişmekte olan ülkeler ise tarımsal ürün ticaretinde daha çok rol oynamaya başlamıştır. Dünya çapında toplamda 20 tarım ihracatçısı ülke, toplam tarım ihracatının %73’ünü gerçekleştirmektedir. 1985- 2004 yıllarını kapsayan yaklaşık 20 yıllık süreçte tarımsal ürünlerin ihracatında 270 milyar dolarlık bir artış yaşanmış, 123 milyar dolar olan tarımsal ürün ihracatı, 393 milyar dolara yükselmiştir.
1985-89 yılları arasında toplam tarımsal ihracatın %70’i, sonraki yıllarda ise %60’ı OECD ülkeleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Sektörün önde gelen ihracatçıları arasında Avrupa Birliği ülkeleri, ABD ve Avustralya yer almaktadır. 2000-2004 yıllarında bu ülkelerin tarım ihracatının toplam ihracata oranı sırasıyla %18,6, %18,1 ve %4,8 olarak belirlenmiştir.
Tablo . Dünya Tarımsal Dış Ticaret Verileri
Ülkeler
|
İthalat (milyon dolar)
|
İhracat(milyon dolar)
|
2006
|
2007
|
2008
|
2006
|
2007
|
2008
|
Almanya
|
57.720
|
70.340
|
82.991
|
47.364
|
57.508
|
70.841
|
Avusturya
|
8.928
|
11.098
|
13.113
|
10.103
|
10.594
|
12.404
|
Belçika
|
25.489
|
31.110
|
37.472
|
29.368
|
34.782
|
41.133
|
Bulgaristan
|
1.298
|
1.816
|
2.587
|
1.498
|
1.638
|
2.820
|
Çek Cumhuriyeti
|
5.175
|
6.524
|
7.838
|
3.519
|
4.819
|
6.252
|
Danimarka
|
8.338
|
10.165
|
12.094
|
15.039
|
16.481
|
18.665
|
Estonya
|
938
|
1.357
|
1.543
|
575
|
905
|
955
|
Finlandiya
|
3.494
|
4.209
|
5.020
|
1.887
|
2.026
|
2.347
|
Fransa
|
37.269
|
44.513
|
53.149
|
50.378
|
58.810
|
68.020
|
Hollanda
|
31.995
|
39.660
|
49.542
|
54.939
|
67.638
|
79.045
|
İngiltere
|
45.790
|
53.544
|
58.360
|
19.573
|
22.874
|
24.993
|
İrlanda
|
6.290
|
7.641
|
8.302
|
11.412
|
11.572
|
11.571
|
İspanya
|
21.657
|
26.752
|
31.577
|
26.736
|
31.059
|
36.463
|
İsveç
|
7.825
|
9.471
|
11.396
|
3.772
|
4.559
|
5.636
|
İtalya
|
35.165
|
39.655
|
44.836
|
27.810
|
31.571
|
37.075
|
Letonya
|
1.160
|
1.552
|
2.012
|
613
|
986
|
1.438
|
Litvanya
|
1.670
|
2.194
|
3.164
|
1.717
|
2.525
|
3.456
|
Lüksemburg
|
1.818
|
2.041
|
2.380
|
858
|
946
|
1.146
|
Macaristan
|
2.943
|
3.683
|
4.689
|
4.154
|
5.976
|
7.593
|
Malta
|
441
|
518
|
611
|
76
|
64
|
94
|
Polonya
|
7.644
|
10.302
|
13.476
|
10.194
|
12.824
|
15.512
|
Portekiz
|
6.229
|
7.916
|
9.310
|
3.089
|
3.989
|
4.794
|
Romanya
|
3.110
|
4.414
|
6.088
|
1.228
|
1.558
|
3.159
|
Slovakya
|
2.511
|
3.361
|
4.226
|
1.681
|
2.105
|
2.546
|
Slovenya
|
1.716
|
2.288
|
2.797
|
944
|
1.253
|
1.581
|
Yunanistan
|
6.544
|
7.927
|
9.058
|
4.246
|
4.420
|
5.152
|
Avustralya
|
5.692
|
7.758
|
8.356
|
21.535
|
23.643
|
24.066
|
Çin
|
47.557
|
59.109
|
80.960
|
26.188
|
32.161
|
35.903
|
Hindistan
|
7.067
|
8.093
|
9.141
|
11.258
|
16.708
|
17.307
|
Meksika
|
15.982
|
19.150
|
22.950
|
13.428
|
14.389
|
15.542
|
Türkiye
|
5.223
|
7.251
|
10.275
|
6.329
|
6.542
|
10.564
|
ABD
|
67.626
|
74.651
|
82.442
|
71.379
|
92.679
|
118.281
|
Dünya
|
747.025
|
906.887
|
1.104.776
|
721.951
|
873.286
|
1.059.857
| Kaynak: Gıda ve Tarım Örgütü
Bugün dünyada tarım ürünleri ticaretini 20 ülke yönetmekle birlikte payları her geçen gün azalmaktadır. Diğer taraftan OECD ülkeleri ticaretin büyük bir kısmını gerçekleştirmeye devam etmekte olup, daha çok işlenmiş ürün ihracatı yapmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin ise tarım ticaretinde ağırlığı giderek artmaktadır. Özellikle süt ve et ürünlerinin ihracatında gelişmekte olan ülkelerin payı bariz bir şekilde artarken, OECD ülkelerinin payı azalmaktadır.
Son yıllarda özellikle işlenmiş tarımsal ürünleri ticaretinde artış yaşanmaktadır. Tarımsal emtia ihracatının toplam tarım ürünleri ihracatındaki payı %41’lere ulaşmıştır. Buna karşılık 1985’lerden beri ham tarım ürünlerinin ihracatında düşüş görülmektedir. Son yirmi yılda ham tarım ürünlerinin ihracattaki payı %37’den %19’a gerilemiştir. Gelişmekte olan ülkeler, az gelişmiş ülkelere kıyasla daha fazla yarı işlenmiş ve işlenmiş tarım ürünleri ihracatı yapmaktadır.
Tarım ve ticaret politikaları hem yurtiçi hem de uluslararası piyasalarda üretim ve tüketim üzerinde doğrudan etki yaratmaktadır. Bu nedenle her geçen gün daha fazla tarım politikası uygulamaya konmaktadır. Amaç serbest ticaret önündeki engellerin kaldırılmasıdır. Her ne kadar serbest ticaret eğilimi güçlense de, uluslararası alanda belirlenmiş standart ve sistemlerle üretim yapamayanların ihracat şansları gittikçe azalmaktadır. Yoksul ülkelerin tarımsal ihraç ürünleri çok sınırlı olup, bunlar genellikle temel tarımsal ürünlerdir. Bu ülkelerin zengin ülkelere karşı rekabet etmeleri de hemen hemen imkansızdır. Çünkü başta ABD, AB ve Japonya olmak üzere zengin ülkeler yıllık 300 milyar dolar tutarında bir kaynağı tarım destekleri için kullandırmaktadır. Yoksul ülkeler söz konusu destekler nedeniyle, tarım ürünlerine tarife koymak suretiyle kendilerini koruma altına almaya çalışmakta, ancak kendi aralarında yeterince tarımsal ticaret yapamamaktadırlar.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki ekonomik performans ve nüfus artışı nedeniyle, küresel tüketim artışının devam etmesi beklenmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerin tarım ithalatının artış göstermesi ve bu artışın kısmen gelişmekte olan ülkeler arasında üretim maliyetinin düşük olduğu ülkelerden artan ihracat tarafından karşılanması beklenmektedir.
Dostları ilə paylaş: |
