ŞEKİl listesi tablo listesi ekiP ÖzgeçMİŞleri ÖNSÖzler 6 araştirmanin amaci ve kapsami 11 araştirmanin yöntemi 13

Tarımsal Üretime Etki Eden Faktörler

Tarımsal üretim faktörleri, tarımsal üretimde rol oynayan üretim araçlarının farklı koşullar altında bir araya gelmesi ile değişiklik gösteren, tarımsal yapı, emek, sermaye, toprak yapısı gibi bileşenlerin bir araya gelmesi ile oluşan koşulların bütünüdür. Üretimin niteliği ve üretim miktarı bu faktörlere, faktörlerin kullanım biçimleri ise çağlara bağlı olarak değişim göstermektedir.

İlkel dönemlerde üretimi belirleyen faktörler yalnızca arazi ve işgücü iken, gelişmiş toplumlarda emeğin yerini sermaye faktörü almaya başlamıştır. Bunun yanı sıra, sermayenin sabit sermaye ve aşınma payı (amortisman) desteği veya döner işletme sermayesi ile sürdürülüşü tarımsal üretimi etkilemektedir.
Tarımsal üretime etki eden bir diğer faktör ise, tarımsal mekanizasyondur. Tarımsal mekanizasyonun ilk uygulamaları, birim zamanda daha fazla alanı ekebilmek için toprağı çizerek açan basit el aletlerinin kullanımı ile toprak işleme alanında görülmüştür. Daha sonra güçlü iş hayvanları ile toprak işleme amacıyla basit aletlerin çekimi sağlanmıştır. 1800’lü yılların sonu ile 1900’lü yılların ilk dönemlerinde, buhar gücüyle çalışan traktör üretilmiş ve kullanılmıştır. 1920 ile 1950 arasında artan mekanizasyon uygulamaları ile belirgin bir üretim artışı sağlanmıştır. 1970’li yıllardan günümüze kadar geçen süreçte azaltılmış toprak işleme ve toprak işlemesiz tarım teknikleri uygulamaya geçilmiştir. 1990’lı yılların başında bilgisayar ve kontrol sistemleri ile elektronik teknikler tarımda uygulanmaya başlanmıştır. 1995’ten itibaren tarım arazilerindeki değişkenliği dikkate alan hassas uygulamalı tarım teknolojileri pratiğe aktarılmış olup, bu teknolojiler üzerinde yoğun bilimsel çalışmalar devam etmektedir. Günümüzde, tarımda sürücüsüz traktör ve biçerdöver kullanımı uygulamaları bulunmaktadır. Tarım makinelerinin kullanım alanının artış göstermesi ile tarımsal nüfus azalmış, teknolojiye dayalı tarım faaliyetleri artış göstermiştir. Ürün kalitesinin ve veriminin artması, tarımda çağdaş tekniklerin kullanılmaya başlanması ile mümkün olmuştur.
Tarımsal verimi etkileyen hastalık ve haşereler ile mücadelede, ilaçlama gibi etkin yöntemlerin kullanımı da tarımsal üretimi etkileyen faktörler arasında yer almaktadır.
Tarımsal pazarlamaya önem verilmesi, üretilen tarım ürünlerin ederi kadar değer biçilmesine yardımcı olurken, ürünlerin yeteri miktarda kar oranı ile satılmasına katkı sağlamaktadır. Maliyetin altında satış yapılması tarım üreticilerinin sektörden faydalanamaz hale gelmesine yol açmakta, tarımsal üretim miktarının düşmesine sebep olmaktadır. Tarımsal üretimi geliştirebilmek için pazarlama faaliyetlerine önem verilmesi gerekmektedir.
Tarımda verimi artırmanın yolları ise ana başlıklar halinde şu şekilde sıralanabilir:

Toprak Şartları ve Toprak Hazırlığı

Toprak şartları denildiğinde, genelde bitkilerin özelde ise tarımsal ürünlerin yetiştirilmesine uygun ve yeterli toprak özellikleri anlaşılmaktadır. Tarımsal bir ürünün yetiştirilmesi açısından belki de en önemli unsurlardan birisi toprak özelliğidir. Ekim ve dikim işlemlerinden önce toprağın uygun alet ve ekipmanlarla hazırlanması, taş ve varsa yabancı maddelerin ayıklanması, tohumun uygun ekim derinliğine düşebileceği bir hale getirilmesi gerekmektedir.

Türkiye topraklarının ancak %36’sı tarımsal işletmeye elverişlidir. Bu toprakların %20’si orta, %37’si şiddetli ve %16’sı çok şiddetli erozyona maruz kalmaktadır. Ülke topraklarının genelde ayrışmaya karşı fazla bir direnç gösteremeyen taneli, tombul bir yapıya sahip olması, topografik yapıdan kaynaklanan eğimli alanların çokluğu ve bitki örtüsü azlığı erozyonel etkiyi fazlasıyla güçlendirmektedir. Bu nedenlerle toprak işleme işleminin dikkatle yapılması büyük önem taşımaktadır.

İklim Şartları

İklim şartları, bitkilerin yetişmesinde belirleyici etkisi olan en önemli unsurlar arasındadır. Sıcaklık dereceleri, yağış rejimi, rüzgarlar ve bunların süreleri bitkiler üzerinde olumlu veya olumsuz rol oynamaktadır. Bu nedenlerle bitki çeşitleri binlerce yıllık bir sürecin sonunda yetişebilecekleri koşullara uyum sağlamışlardır. Eğer, sıcak bir iklim bitkisi soğuk iklimli bir yerde veya soğuk iklim bitkisi sıcak bir ortamda yetiştirilmeye çalışılırsa o bitkiden istenilen verimin ve neticenin alınması mümkün değildir.

Toprak Analizleri ve Gübreleme

Toprak analizi, toprakta bitkilerin yetişmesi için gerekli olan bitki besin maddelerinin ve pH (toprak reaksiyonunun) durumunu ortaya koymaktadır. Bir toprakta bitkiler için gerekli olan azot, fosfor ve potasyum gibi temel elementler ve demir, kalsiyum, brom, bakır, manganez, kükürt, çinko gibi iz elementlerin durumu ile o toprağın teknik özelliklerinin ve toprak reaksiyonunun bilinmesi verimli bir üreticilik için büyük öneme sahiptir. Ekilmiş bir bitkinin topraktan ne kadar besin maddesi eksilttiğinin ve ekilecek bitkinin besin maddesi isteklerini toprağın karşılayıp karşılayamayacağının bilinmesi büyük önem taşımaktadır.

Sertifikalı Tohumluk Kullanımı

Sertifikalı tohumluk ve fidanlar, araştırma enstitüleri ve özel araştırma kuruluşları tarafından, yıllar süren araştırmalar ve denemeler neticesinde üreticilerin ve tarımın hizmetine sunulmuşlardır. Yüksek verimli, hastalık ve zararlılara dayanıklı, zor toprak ve iklim şartlarında kolaylıkla yetiştirilebilmesini sağlamak amacıyla tarımın pek çok alanında araştırmalar yapılmakta olup bu araştırmaları özel kuruluşlar ticari, kamu kuruluşları kâr amacı gütmeden yapmaktadırlar. Üretim sırasında bu tohumların kullanımı verimliliği büyük oranda etkilemektedir.

Fidan, Fide ve Çeşit

Uygun fidan ve fide seçimi verim artışında önemli bir diğer faktördür. Menşei bilinen ve uzun yıllardır bu işle uğraşan kişi ve kuruluşlardan sağlıklı fidan temini de verim artışında önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü uzman kişi ve kuruluşlardan temin edilen fidanlar hem kendileri hem de Devlet tarafından hastalık taşıma riski yönünden kontrol edilmektedir. Eğer iklime uygun ve menşei belli çeşitler seçilmezse hastalık ve zararlılara karşı direnç eksikliği, amaçlanan verimin elde edilememesi ve ağaçlarda kurumalar gibi istenmeyen sonuçlar baş gösterebilecektir. Fide seçiminde de kontrollü şartlara uyulması ve uygun çeşitlerin seçilmesi bu sebeple önemlidir.

Sulama

Su, bitkilerin olduğu kadar tüm canlıların en önemli ihtiyaç maddesidir. Taban suyu yeterli olmayan, yeterli ve düzenli bir yağış rejimine sahip olmayan yörelerde tarım ürünlerinin verimli bir şekilde gelişebilmeleri, meyve ve tohum bağlayabilmeleri zorlaşmaktadır. Bu nedenle sulama, bitkilerin ihtiyaç dönemlerine göre ve yeterli seviyede yapılmalıdır.

Bakım

Bakım şartları, bitkilerden en iyi ürünün alınması için gerekli çalışmaları ifade etmektedir. Yapılacak bu işlemler konuyu bilen kişilerce yapıldığında üretim verimliliği artmaktadır. Bu çalışmalar bitkilerden en verimli şekilde ürün almanın temel şartlarını oluşturmaktadır.

Zirai Mücadele

Zirai mücadele, bitkilerin hastalık ve zararlılardan korunmalarının sağlanması için kimyasal ve biyolojik yöntemlerle yapılmaktadır. Mücadele yapılmadığı takdirde yeterli verim ve temiz tohumluk alınması, bitkilerin hayatiyetlerini sürdürebilmeleri zorlaşmaktadır. Bu sebeple zararlı ve hastalıklarla doğru teşhisle ve zamanında mücadele etmek çok önemlidir.

Uygun Hasat Zamanı ve Depolama

Türkiye’de tarımsal üretimin % 30-40’lık bir kısmı tüketiciye ulaşmadan kaybolmaktadır. Gelişmiş ülkelerde bu oranın % 5’i geçmediği düşünülürse ülke açısından kayıpların önemi açıkça ortaya çıkmaktadır. Bu kayıpların sebeplerinin başında en uygun zamanda hasadın yapılamaması ve depolamada meydana gelen kayıplardır. Uygun depolama şartları oluşturulduğunda tohumlar, dış etkenlerden, hastalık ve zararlılardan zarar görmeyecek ve çimlenme güçlerinde herhangi bir zafiyet olmayacaktır. Tohumları tarlaya ekmeden önce selektörlerden geçirmek, yabancı tohum ve maddelerden arındırmak ve tohum ilaçlaması yapmak bu sebeple büyük önem taşımaktadır.

Diğer Etkenler

Temel konular haricinde bitkilerin sağlıklı bir şekilde gelişmelerini ve üretimlerini sağlayacak tüm yan unsurlara dikkat edilmelidir. Bu unsurlar bitkilerin özelliğine, üretim teknolojilerine, toprak kalitesine, bakım tekniklerine paralel olarak üretim sürecini yaşayan insan unsurunun bilgi birikimi ile etkili olmaktadır.