ŞEKİl listesi tablo listesi ekiP ÖzgeçMİŞleri ÖNSÖzler 6 araştirmanin amaci ve kapsami 11 araştirmanin yöntemi 13

ARAŞTIRMANIN AMACI VE KAPSAMI

Günümüzde sosyo-ekonomik refah düzeyi bakımından gelişmiş ve az gelişmiş ülkeler olduğu gibi, her ülkenin sınırları içerisinde de gelişmiş ve az gelişmiş bölgeler bulunmaktadır. Bu farkın oluşmasındaki temel neden, dinamik bir yapıya sahip olan ve gelişme sürecine yön veren iktisadi ve sosyal faktörlerin ülke mekânı üzerinde farklı yoğunluklarda dağılmasıdır.

Türkiye’nin ulusal gelirinin önemli bir kısmını oluşturan tarım, yıllar içerisinde teknolojik gelişmelere ayak uydurmuştur. Tarım faaliyetleri sadece ülke ekonomisi için değil, ayrıca insan sağlığı, ekolojik döngü, sanayilerde hammadde ihtiyacının karşılanması gibi bir çok hayati ve çevresel konuların da vazgeçilmez bir parçasıdır. TUİK 2010 tarım istatistikleri verilerine göre; Türkiye tarımının %48’ini bitkisel üretim ve %52’sini hayvansal üretim oluşturmaktadır.
Çeşitli kaynaklara göre Türkiye’de toplam istihdamın %52’sini tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır Çanakkale’de de istihdam tarım üzerine yoğunlaşmıştır. Verimli topraklara sahip Çanakkale ilinde süt ve süt ürünleri üretimi başta olmak üzere, tahıl ve bitkisel ürünler, hayvansal ve bitkisel yağlar ve yağlı tohumların üretimleri başlıca yapılan tarımsal faaliyetlerdir.
Güney Marmara Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen bu araştırmada; Çanakkale ilinin mevcut tarım sektörü potansiyelinin değerlendirilmesi ve pazarlama çalışmalarının geliştirilmesiyle, ilin sosyo-ekonomik gelişme hızının artırılmasına katkı sağlanması ve Çanakkale Ticaret Borsası üyelerinin bilgilerini içeren veri tabanının oluşturulması hedeflenmektedir. Amaç, Çanakkale ilinin tarımsal potansiyelini ortaya çıkarmak, tanıtım çalışmaları yapmaları konusunda teşvik etmek ve Çanakkale ilinde tanıtım ve pazarlama kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağlamaktır. Hazırlanacak veritabanı ulusal ve uluslararası ticari fuarlarda dağıtılarak, Çanakkale Ticaret Borsası’na kayıtlı işletmelerinin tanıtımları yapılacaktır. Araştırma kapsamında yapılan anket çalışmaları ile tanıtım ve pazarlama konuları başta olmak üzere işletmelerin genel durumları belirlenecektir.
Bu hedefler doğrultusunda, Çanakkale Ticaret Borsası’na kayıtlı 364 işletme ile birebir görüşme yapılmıştır. Bu görüşmelerde işletmelerin tanıtım ve pazarlama yöntemleri ile tanıtım ve pazarlamaya yönelik sorunları ortaya konulmuştur. Bu çalışma ile işletmelerin tanıtım ve pazarlama konusundaki sorunlarının çözümüne katkı sağlanması beklenmektedir. Böylece uzun dönemli tanıtım ve pazarlama stratejileri belirlenerek bölge ekonomisinin gelişmesine ivme kazandıracak politikaların ortaya konulması, Güney Marmara Kalkınma Ajansı’nın amaçlarına da uygun düşmektedir.

ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ

Veri Toplama Yöntemi

Bu çalışma da internet ortamında geniş çaplı kaynak taraması yapılmıştır. Bölgesel gelişme politikaları ve uygulamaları konularında yapılan teorik yayınlardan ve kalkınma planları dokümanlarından yararlanılmıştır. Diğer yandan TC Kalkınma Bakanlığı, TÜİK, KOSGEB, Hazine Müsteşarlığı, TC Ekonomi Bakanlığı, TC Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler gibi kurum ve kuruluşlar tarafından şimdiye dek gerçekleştirilen ilgili tüm yayın, veri ve ortak akıl platformlarından yararlanılmıştır.
Çanakkale Ticaret Borsasına kayıtlı toplam 364 işletme ile yüz yüze anket yapılmıştır. Ayrıca Çanakkale ilinde yer alan paydaş kuruluşların, tarım sektöründe faaliyet gösteren işletme sahipleri ve sektörle ilgili sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla birlikte bir ortak akıl toplantısı düzenlenmiştir.

Analiz Ölçeği

Çalışmada Çanakkale Ticaret Borsası’na kayıtlı işletmelerin kuruluş ve personel bilgileri, faaliyet sektörleri ile hukuki yapıları, kullandıkları kredi türleri, ihracat şekilleri, sahip oldukları kalite ve sertifikasyon belgeleri, ağırlıklı müşteri grupları, yeni yatırım planları, tanıtım ve pazarlama yöntemleri ile bu konulara yönelik sorunlarını tespit etmeye yönelik sorular yöneltilmiştir. Bu çalışma için öncelikle araştırma ekibi tarafından Çanakkale Ticaret Borsası Yönetim Kurulu üyelerinin ve GMKA uzmanlarının katkılarıyla hedeflenen verilerin toplanmasını sağlayacak nitelikte bir anket soru formu oluşturulmuştur.

Toplanan Verilerin Analiz Yöntemleri

364 işletme ile yüz yüze uygulanan anketler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) Programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sürecinde her bir anket sorusunun frekans tablosu ve istatistiksel karşılaştırmalarının bağımsızlık testleri elde edilmiştir.

TARIM SEKTÖRÜ

Tarımın Önemi

İnsanlık tarihi gelişimi, insanların doğa ile uyum içerisinde toplayıcılık ve avcılık gibi faaliyetleri sürdürerek yaşamını idame ettirmesinin ardından, gelişiminin belirli aşamasında tükenen ürünleri üretebilmek amacıyla tarımı keşfederek tarımsal üretime geçmesi doğrultusunda gerçekleşmiştir.

Tarım yalnızca ekonomik bir süreç olmaktan çok, bölgesel, sosyal, kültürel ve ekolojik öneme sahip toplumsal bir faaliyettir. Tarım, tüm dünyada gıda maddeleri gereksinimlerini karşılaması, tarıma dayalı sanayinin hammadde ihtiyacını karşılaması ve istihdam sağlaması yönüyle ekonomik bir değer sağlamakta, kırsal miras ve çevre korumasında önemli konumda bulunmaktadır. Ayrıca tarım, gelir dağılımdaki dengesizliğin giderilmesi, kırsal miras ve toplumsal yapılanmada devamlılığın sağlanmasında önem arz etmekte, son yıllarda standardizasyon ile birlikte kaliteli üretimi teşvik etmesi yönü ile de yaşam kalitesini artırmaktadır.
Avcılık ve toplayıcılıktan bu yana sanayinin gelişmesi ile birlikte tarım da teknolojik uygulamalara geçiş kültürel bir devrim olarak adlandırılmaktadır. Dolayısı ile tüm dünyada tarımsal üretim faaliyetleri birçok alanı etkilemeye devam etmekte, özellikle ekonomik alanda dışa bağımlılığı önlemesi ve ödemeler dengesi üzerinde önemli etkilerinin olması nedeniyle stratejik bir önem taşımaktadır.
Dünyada tarımın önemi, uluslararası tarımsal ilişkilerin yürütülmesi sırasında önem kazanmaktadır. Uluslararası tarımsal ilişkiler, ülkeler bazında tarımsal işlemlerin düzenlenmesi, yürütülmesine yönelik faaliyetleri kapsamaktadır. Bu ilişkilerin tümünün düzenlenmesi ve uygulanması Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) aracılığıyla sürdürülmekte, küresel tarımsal politikaların oluşturulması aşamasında yönlendirici konumda bulunmaktadır.
AB’de, 1962 yılında tarımın payı GSMH içinde %11 iken, 2001 yılı verilerinde bu oran %1,9 ile sınırlı kalmıştır.¹ Bunun yanı sıra, AB’de tarımla uğraşan nüfusun toplam nüfusa oranı 2008 verilerine göre %5,5 ile sınırlı olmasına rağmen, AB mevzuatının %35’inin tarıma yönelik düzenlemelerden oluşması nedeniyle sektörel önemini sürdürmektedir. Ortak Tarım Politikası (OTP) AB tarafından oluşturulan ilk ortak tarım politikası olması yönüyle önem taşımaktadır. OTP çerçevesinde AB ülkelerine sağlanan destek AB bütçesinin yarısını oluşturmaktadır. ²
Türkiye’nin 1984 yılında GSMH içindeki payı %17,7 iken, 2003 yılına gelindiğinde %12,4 oranına gerilemiştir. Yine milli gelirin %10’u ve istihdamın %27’sini karşılaması yönü ile önem arz eden tarım sektörünün yıllar içinde istihdam payı %46 iken, 2006 yılında %27’ye gerilemiştir. 2007 verilerine göre ise, tarımsal üretimin GSMH içindeki payı %8,9 olup tarımla uğraşan nüfusun toplam nüfusa oranı %23,2 olarak belirlenmiştir. Verilen oranlar incelendiğinde, AB ülkelerine kıyasla Türkiye’de tarımsal üretim önemini korumakta, tarımın GSMH içindeki payı azalmasına rağmen, payın belli seviyelerde seyretmesi yönü ile azalan oranda önemini korumaya devam etmektedir.⁴
Stratejik, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan büyük öneme sahip olan tarım, günümüzde ülkeler için sınırlar ötesi bir nitelik kazanmış, tarımsal üretimde kendi kendine yeterli olma kaygısı yerini, dünya için üretim ve pazarlama yaklaşımına bırakmıştır. Dünyada temel tarım ürünlerinde üretim, tüketim ve ticaret dengeleri hızla değişmektedir. Günümüzde tarım, sadece toprakta ve pazardaki süreçler ve araçlarla yönetilemeyecek kadar büyük ve önemli bir sektör haline gelmiştir. Sektörde rekabetçilik ve sürdürülebilirlik ön plana çıkan kavramlar haline gelirken, küresel iklim değişikliği, gıda fiyatlarındaki artış, artan nüfus baskısı ve uluslararası organizasyonların etkinliğinin artması sektöre yön veren temel dinamikler olmaktadır.
Dünyada tarım sektörünün stratejik önemi her geçen yıl artmaya devam etmektedir. Bu değerlendirmenin en belirgin göstergesi, dünya tarım ve gıda fiyatları endeksinin son elli yıl boyunca tarihin en düşük düzeyinde seyrettikten sonra (1974 petrol krizi dönemi hariç), son dönemde sürekli bir artış eğilimi içerisine girmesidir. 1950’lerden bu yana 4 milyar civarında artan dünya nüfusu, açlık ve yetersiz beslenme sorununu da beraberinde getirmiştir. Birleşmiş Milletler Tarım ve Gıda Örgütü (FAO), günümüzde dünyada 925 milyon insanın kronik açlık sıkıntısı çektiğini, yetersiz beslenenlerin sayısının ise 1 milyar 23 milyon olduğunu açıklamaktadır.
Tarım ve gıda fiyatlarındaki artışın yapısal nedenlerden kaynaklandığı ve kalıcı olduğu yolunda tüm dünyada bir ortak görüş bulunmaktadır. FAO tarım fiyatlarındaki artış eğiliminin 2012’de de süreceğini öngörmekte ve tüm dünyayı artan açlığı önlemek için birlikte çalışmaya davete etmektedir. Şubat 2011 tarihinde yapılan G20 Zirvesi, gelişmekte olan ülkelerin tarımsal yatırımlara gerekli önemi vermemesi durumunda dünyanın açlık ve yetersiz beslenme sorunlarının büyüyeceği mesajıyla kapanmıştır.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı kaynaklarına göre dünya tarım sektörü ile ilgili sayısal veriler şu şekildedir:

• 
  Dünya gıda fiyatları son 3 yılda %83 artmıştır.
  
• 
  Dünya buğday fiyatları son 28 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
  
• 
  Uluslararası borsa fonları gıda ürünlerine yönelmektedir.
  
• 
  Gıda fiyatlarındaki artış serbest piyasa ekonomisini olumsuz etkilemektedir.
  
• 
  Gıda fiyat artışları 30’dan fazla ülkede kitlesel tepkilere neden olmuştur.
  
• 
  Dünya gıda fiyatlarının 2015 yılına kadar artış göstermesi beklenmektedir.
  

4.