SeyiD ƏHMƏd mahmudi /j

POLEMİKA VƏ TƏDQİQAT 
Bu dərsdə qeyd olunan müxtəlif firqələrin əsas və etiqadlarını araşdıraraq onların 
hər birini müqayisə edin. 

---

132 
İYİRMİ ÜÇÜNCÜ DƏRS 
SİQH AYİNİ (1) 
Siqh ayininin banisi Nanak adlı bir şəxsdir. Nanakın tərcümeyi-halı və onun bu 
dini necə yaratması barədə əsas informasiya mənbəyimiz “Canamsakhi” və ya həyat 
hekayələri adlı kitablar toplusudur. Bu toplu siqhlərin müqəddəs kitabı olan 
Qrantdan sonra ən mühüm və ən mö'təbər mənbədir. Bu sahədəki bitərəf kitablarda 
daha ətraflı mə'lumat olmadığına görə bu mə'lumatların doğruluğuna bir o qədər də 
əmin olmaq olmaz. 
Siqh ayininin əsasının qoyan Nanak 1469-cu ildə Pəncab əyalətinin Talvandi 
kəndində dünyaya gəlmişdir. Bu kənd sonralar onun şərəfinə Nanak-ara, yə'ni 
Nanakın yurdu adlandırılmışdır. 
Canamsakhi kitabında qeyd olunur ki, o uşaq yaşlarından fitri iste'dada malik 
olmaqdan əlavə, həyatın adi, təbii məsələlərinə qarşı laqeyd idi və onlardan uzaq 
gəzirdi. Onun uşaqlıq dövrü barədə nəql olunur ki, 7 yaşında ilk dəfə məktəbə 
gedərkən öz hindus müəlliminə bütün veda kitablarını mütaliə etmək əvəzinə 
ilahinin özünün rəhməti sayəsində allahın həqiqi adının həqiqətinin dərk etməsini 
tövsiyə etmişdi. Deyilənə görə, 9 yaşında ikən brahmanlar müqəddəs hindus ipini 
ona verdikləri zaman dua mərasiminin əhəmiyyəti barədə onlara müəyyən göstərişlər 
vermişdi. Onun barəsində nəql olunmuş müxtəlif hadisələr onun adi gündəlik həyata 
nifrət etməsindən sakit, təfəkkür və şövq, həyacana qarışmaqla yanaşı olan dini 
həyata maraq göstərməsindən xəbər verir. Hətta, dostları və qohumları da onun adi 
işlər, fiziki fəaliyyətlər, alış-veriş və digər məşğuliyyətlərə nifrətini görüb ondan 
ümidlərini kəsmiş onu faydasız, əfəl və öz ailəsinə qaxınc hesab edirdilər. Bir dəfə 
Sultanpur şəhərində yaşayan qaynı ona ləyaqətli bir vəzifə təklif etsə də o, ilk 
günlərdən bu işdən mə'yus olub uzaqlaşmışdır. 
Nanakın adi həyata laqeydliyi o həddə çatır ki, nəhayət arvadını və iki övladını 
buraxıb meşə və çöllərdə sərgərdan gəzməyə başlayır. Bu dövrdə o, vaxtının çoxunu 
təfəkkür və meditasiya ilə müşaiyət olunan asketizm ilə keçirmişdir. 
Onun barəsində yazırlar: “ - Bir gün Nanak çayda yuyunduqdan sonra meşəyə baş 
vurdu və görünməz oldu. Orada yuxu, yaxud aşkarlıq aləmində allahın hüzurunda 
hazır oldu. Cənnət içkilərindən bir cam doldurub ona verdilər və o, gözəl tərzdə bu 
şərabı qəbul etdi. Sonra allah ona dedi: Mən səninləyəm. Səni və sənin adını qəbul 
edən hər bir şəxsi xoşbəxt etdim. Qalx ayağa, get və mənim müqəddəs adımı təkrar 
et, başqalarına da mənim müqəddəs adımı zikr etməyi əmr et. Tərkidünyalıqda 
möhkəm ol və həmişə məni xatırla! Ismətli olmağı, cismin təmizliyini, allaha ibadəti 
və dünya barədə düşünməyi özünə peşə et... Mənim adım allahdır, birinci 
brahmayam, sən də ilahi “quru”san.” 

---

133 
Bu müracitə cavab olaraq Nanak cabci adlı nəğmə və şe'rlər oxudu. Ardıcılları 
həmin nəğmələri müqəddəs kitabın bir hissəsi hesab edir və hər sübh çağı onu 
oxuyarlar. 
Bu şe'rin məzmunu belədir: “ - Allah birdir və onun adı haqdır. Yaradan qəzəbdən 
uzaq, qorxmaz, təmiz, qəyyum, böyük və mehribandır. Haqq əzəldən mövcuddur və 
əbədiyyətə qədər olacaqdır. Ey Nanak! O olub, var və olacaqdır.” 
Nanak bundan sonra meşədən çıxdı və sükut içində keçirdiyi bir gündən sonra 
özünün məşhur cümləsini belə bəyan etdi: “ - Hindu və müsəlman yoxdu.” Bu da 
onun siqh adı ilə məşhurlaşan yeni ayininin yaranışının və təbliğatının başlanğıcı idi.