Shaxs va jamiyat

nohukumat, notijorat 
tashkilotlar (nnT)
uchinchi bo‘lim. Sivilizatsiyalar – ijtimoiy-madaniy jarayon
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

169
million aholiga 20 tadan to‘g‘ri keldi. bu ko‘rsatkichga ham, asosan, 
mustaqillik yillarida erishildi. ular tarkibiga 4 ta siyosiy partiya, 
2 ta harakatchilik, 50 tacha jamiyat, 30 ga yaqin uyushma, 20 
tacha tarmoq uyushmalari, 40 qa yaqin jamg‘armalar, 30 dan ortiq 
federatsiya, 20 ga yaqin birlashma va hokazolar kiradi.
Fuqarolik jamiyati chuqur ildiz otgan mamlakatlarda uning 
tarmoqlari juda tig‘iz bo‘lib, fuqarolar va korxonalarning yuz 
minglab sondagi xilma-xil tashkilotlaridan iboratdir. turli manbalarda 
keltirilishicha, aqshda 1 mln. aholiga 4334 ta tashkilot to‘gri kelib, 
jami 1140 000 ta bo‘lsa, kanadada tegishli tarzda 4800 va 144000, 
buyuk britaniyada – 5172 va 300000, shvetsiyada – 20000 va 184000 
ta to‘gri keladi.
O‘zbekiston hayotining barcha sohalarida fuqarolik jamiyati 
faoliyat ko‘rsatsa-da, uning keng tarmoqlari iqtisodiy va ma’naviy 
sohalarga to‘gri keladi. masalan, aksiyadorlar jamiyati, kichik va 
o‘rta korxonalar, tijorat banklari o‘zlarining tegishli nohukumat 
va notijorat tashkilotlarini ta’sis etganlar. bular, o‘z navbatida, 
O‘zbekiston tadbirkorlari va tovar ishlab chiqaruvchilar palatasi, 
banklar uyushmasi, ishbilarmon ayollar uyushmasi va hokazolarga 
birlashganlar.
ma’naviy sohada turli jamg‘armalar ta’sis etildi. ularning ma’lum 
qismi xalqaro maqomda (masalan, «Oltin meros», Imom Al-Buxoriy 
nomidagi, Amir Temur nomidagi, «Ekosan» va hokazolar) bo‘lsa, 
boshqalari Respublika miqyosida («ustoz», «nuroniy», sharof 
Rashidov jamg‘armasi, ulug‘bek jamg‘armasi va hokazolar) faoliyat 
ko‘rsatadi.
nntlar yuridik maqomda tashkil etilgan, hokimiyat organlaridan 
mustaqil, o‘z-o‘zini boshqaruvchi, olingan foydani muassislar 
o‘rtasida taqsimlamaslik, ixtiyorlik tamoyilida ish ko‘rishlari bilan 
tavsiflanadi.
bu institut o‘ziga xosdir. Birinchidan, 
sharq dunyosidagi sug‘orma dehqon-
chilikka asoslangan turmush tarziga mos 
an’anaviylikni ifodalagani uchun uzoq tarixga ega. Ikkinchidan, 
o‘tish davrini kechirayotgan O‘zbekiston uchun yangi sifat kasb etib 
fuqarolik jamiyatining tipik ifodasini berishi mumkin.
O‘zbekiston prezidentining 1992-yil 12-sentabrdagi farmoniga