SöZCÜk düzeyinde anlam gerçek anlam

1. TEKİL İSİM: Sayıca tek varlığı karşılayan isimdir.

ayakkabı, çorap, defter, üzüm, yaprak, dal, gövde, ağaç, korku, şüphe, hayal vb.

*Sayılamayanlar da tekildir.

un, kum, bulgur, pirinç, tuz, pudra, şeker vb.

*Bugün evde sular akmıyor. (biçimce çoğul, anlamca tekil)

Bu bölgenin suları kireçlidir. (çoğul)

2. ÇOĞUL İSİM: Sayıca birden fazla varlığı karşılayan isimdir. İsimler -ler/ -lar ekiyle çoğul yapılır.

ayakkabılar, defterler, günler, işler, korkular, şüpheler, insanlar, öğrenciler vb.

“-ler/ -lar” ÇOĞUL EKİNİN ÖZEL KULLANIM YERLERİ:

I. Özel isimlere ancak şu durumlarda eklenir:

a. Aynı ismi taşıyanlar bir arada söyleniyorsa:

Karadeniz’de Dursunlar çoktur. İran’da Aliler sevilir.

b. “benzerleri” anlamı katıyorsa:

Klasik edebiyatımız Fuzuliler, Bakiler yetiştirmiş bir edebiyattır.

c. “-gil” anlamında kullanılıyorsa:

Bugün Erkanlara gideceğiz.

d. Aile, sülale, millet isimlerinde kullanılıyorsa:

Köprülüler, Emeviler, Osmanlılar, Türkler, Araplar vb.

II. Mübalağa (abartma) için kullanılabilir:

Bu iyiliğinle bizlere dünyaları bağışladın.

Çocuk ateşler içinde yanıyordu.

III. Saygı için kullanılabilir:

Vali Beyler yerinde mi?

IV. Sitem veya alay için kullanılabilir:

Biz dışarıda donuyoruz, beyefendiler içeride keyif çatıyor.

Hanımefendiler bir saatte hazırlanamadı mı?

V. “her” anlamında kullanılabilir:

Sabahları bir acı kahve içmeden evden çıkmazdı.

VI. “yaklaşık” anlamında kullanılabilir:

1.85 boylarında bir adamdı.

3. TOPLULUK İSMİ: Çoğul eki almadan birden çok varlığı karşılayan isimdir.

*Teklerin bir arada bulunmasından oluşan grubu tanıtmaya yarayan isimdir.

toplum, halk, cemiyet, grup, kabile, aşiret, aile, millet, sürü, ordu, orman, kavim, jüri, heyet(kurul), öbek, takım, deste, düzine, topluluk vb.

*Topluluk isimleri çoğul eki alabilir. Bu durumda grupların çokluğu söz konusudur.

milletler, gruplar, aileler, aşiretler, heyetler, kavimler, ordular vb.

*Yer adları ad aktarması yoluyla topluluk ismi yapılabilir.

Sınıf yeniden boyanacak.(tekil)

Sınıf buna itiraz etti.(topluluk)
*Sözcüğün genel anlamda kullanılması onu topluluk ismi yapmaz.

İnsan, bir mikroba yenilecek kadar aciz bir varlıktır.(tekil)

Balık suda yaşar. (tekil)

Çiçek susuz yaşayamaz. (tekil)
D. YAPISINA GÖRE İSİMLER:

1. BASİT İSİM: Yapım eki almamış isimdir. Basit isimler çekim eki alabilir.

ceketimi, evinizde, yoldan, hayaller, kitaplarım, sınıf, radyo, sevdalar vb.

2. TÜREMİŞ İSİM: En az bir yapım eki almış isimdir.

yolcular, uzaklığı, Türkçeden, suçluyu; yazısını, yangında, tutanak, bilmecesi, etki, seçkin vb.

3. BİRLEŞİK İSİM: Birden fazla kelimenin birleşimiyle oluşan isimdir.

hünkârbeğendi, karabiber, dedikodu, ağaçkakan, çekyat, deve kuşu, üst geçit vb.

İSİMLERDE KÜÇÜLTME:-cık/-cik, -ce/-ca, -cağız, -msı/-msi, -mtırak ekleriyle yapılır. Bu ekler küçültme anlamı yanında sevgi, acıma, sınırlama gibi anlamlar da sağlar. Hangi anlamı sağlarsa sağlasın küçültmeli ad sayılır.

tepecik, kulübecik, derecik vb. (küçültme)

kedicik, serçecik vb. (sevgi)

kadıncağız, hayvancağız vb. (acıma)

genişçe, kalınca, yüksekçe vb. (sınırlama)

ekşimsi, sarımtırak vb. (sınırlama)

*Küçültme kavramı sadece isimlerde yoktur, diğer sözcük türlerinde de küçültme kavramı söz konusudur.

Üzerindeki gömlek yeşilimtıraktı. (küçültmeli ad)

Üzerinde yeşilimtırak bir gömlek vardı. (küçültmeli sıfat)

Üzerindeki gömlek yeşilimtırak görünüyordu. (durum zarfı)

SIFATLAR (ÖN ADLAR)

İsimleri renk, şekil, durum yönünden niteleyen ya da onların sayılarını, yerlerini belirten kelimelerdir.

*Sıfatlar isim soylu sözcüklerdir. Tek başına sıfat yoktur. Bir kelime bir ismi niteler veya belirtirse sıfat olur.

*Sıfatlar isim çekim eklerini (hâl, iyelik, çoğul, ilgi) almaz, alırsa adlaşmış sıfat olur yani isimleşir.

Yoksul insanlar toplanmıştı etrafında.(sıfat)

Yoksullar toplanmıştı etrafında.( adlaşmış sıfat)

Küçük kardeşi daha anlayışlı bir insandı.(sıfat)

Küçüğü daha anlayışlıydı. (adlaşmış sıfat)
*Sıfatın isimden önce gelme zorunluluğu yoktur.

Şarkılarımız vardır duygulu, huzur veren.

Çocuklara şekerler dağıtıldı yumuşacık, rengârenk.
*Birden fazla sıfat, bir ismi niteleyebilir.

Kısa boylu, esmer, kıvırcık saçlı bir adamdı.

Üzerinde mavi, uzun, ipekli bir elbise vardı.

Uzun ve yorucu bir yolculuk geçirdik.
*Bir sıfat, birden fazla ismi niteleyebilir.

Bu çarşıda pahalı giysiler, takılar ve ev eşyaları satılıyor.

Eski koltuk ve kanepeleri tamir ediyor. Zengin renk ve desenleri bulabilirsiniz.
*Sıfatla nitelediği ismin arasına hiçbir noktalama işareti konmaz.

Yaşadığımız, çevreyi temiz tutmalıyız. (noktalama yanlışı)

Uzak, bir ihtimaldi bu. (noktalama yanlışı)
*Sıfatlar tek başına kullanılır veya çekim eki alırsa adlaşmış sıfat olur yani isimleşir.

İhtiyar bana doğruyu söylemedi.

Küçük herkesi şaşırttı.

Yaralı, insanlara seslendi.

SIFATLARIN (ÖN ADLARIN) ÇEŞİTLERİ

A. NİTELEME SIFATLARI: İsimleri renk, şekil, durum yönünden niteleyen sıfatlardır. Bunlar varlığın nasıl olduğunu bildirir ve isme sorulan NASIL sorusuna cevap verir.

*Niteleme sıfatları varlıkların yapısal özelliklerini ortaya koyan sıfatlardır. Genel olarak isimlerin kalıcı özelliklerini gösterir.

beyaz tebeşir, mor menekşe, siyah palto, kırık cam, büyük taş, somut isim, paslı çivi, yeni görev, soğuk su, vefalı insanlar, yalan yanlış haberler, türemiş fiil, saçma sapan sözler vb.

B. BELİRTME SIFATLARI: İsimleri sayı, işaret, soru ve belirsizlik gibi yönlerden belirten sıfatlardır.

Varlıkların diğer varlıklarla ilgileri sonucu aldıkları özellikleri belirten sıfatlardır.

1. SAYI SIFATLARI: Varlıkların sayısal özelliklerini belirten sıfatlardır.

a. Asıl Sayı Sıfatları: Varlığın kaç adet olduğunu belirten sıfatlardır.

iki ekmek, üç ay, yirmi beş soru, yüz elli sayfa vb.

Bir öğrenci soruyu okusun. (belgisiz sıfat) Soruyu bir öğrenci çözebildi.(asıl sayı sıfatı)
b. Sıra Sayı Sıfatları: -ncı/-nci ekiyle elde edilir. İsimlerin sıralarını, derecelerini belirtir.

birinci sınıf, ikinci kat, on beşinci sayfa, yüzüncü yıl, ilk soru, son soru vb.

!!!Yarışmada birinci seçildim. (adlaşmış sıfat)

c. Üleştirme(Paylaştırma) Sayı Sıfatları: -er/-ar ekiyle elde edilir. İsimlerin bölümlere ayrıldığını belirtir.

birer simit, ikişer çay, sekizer yıl, yüz otuzar soru vb.

!!! Merdivenleri ikişer ikişer çıkmayın. (durum zarfı)

d. Kesir Sayı Sıfatları: İsimlerin parçalarını belirten sıfatlardır.

yüzde yirmi kâr, onda üç hisse, yarım ekmek, çeyrek altın vb.

!!! O, artık yarım bir insan. (niteleme sıfatı)

Yarım hekim candan eder, yarım hoca dinden eder.(niteleme sıfatı)
e. Topluluk Sayı Sıfatları: Topluluk (grup) bildiren sayı sıfatlarıdır.

ikiz kardeş, üçüz çocuk, 90’lı yıllar vb.
f. Belgisiz Sayı Sıfatları: Belirsizlik ifade eden sayı sıfatlarıdır.

üç dört kişi, kırk elli soru vb.
2. İŞARET SIFATLARI: İsimleri işaret yoluyla belirten sıfatlardır.

Bunlar: “bu, şu, o, öteki, beriki, böyle, şöyle, öyle” vb.

bu araba, şu çocuk, o kitap, o an, öteki bina, beriki sokak, şuradaki ağaçlar vb.

*“böyle, şöyle, öyle” kelimeleri şekil, durum, tarz yani nitelik anlamlı işaret sıfatlarıdır.

Herkes böyle bir evde oturmak ister.

Şöyle bir telefon alacağım.

Ben öyle giysileri giyemiyorum.

3. BELGİSİZ SIFATLAR: İsimleri belirsizlik yoluyla belirten sıfatlardır.

Bunlar: “bir, birkaç, birçok, biraz, az, çok, pek az, pek çok, kimi, bazı, her, hiçbir, tüm, bütün, herhangi bir, birtakım” vb.

birkaç kişi, kimi günler, birçok kitap, az zamanda, çok iş, her düşünceye, hiçbir kuruluş, bazı kaynaklar, herhangi bir okul
4. SORU SIFATLARI: İsimlerin özelliklerini soran sıfatlardır.

*Bunlara verilen cevaplar da sıfattır.

Nasıl bir elbise istiyorsunuz?

Eviniz kaçıncı katta?

Kaç para gider bu işe?

Hangi araba kazaya yol açan?

Şirket yüzde kaç kâr etti?

Kaçar soru çözdüklerini biliyor musun? (soru anlamı soru edatıyla sağlanmış)

NOT:

** “ne” kelimesi “nasıl, hangi” anlamındaysa Soru Sıfatıdır.

Baban ne iş yapar?

Bu ne hâl?

Giden şanlı akıncı ne gün döner yurduna?

**“ne” kelimesi “niçin” anlamındaysa Soru Zarfıdır.

Ne ağlarsın benim zülfü siyahım? Ne bağırıyorsun?

**“ne” kelimesi “nasıl, hangi, niçin” anlamında değilse Soru Zamiridir.

Arkadaşın ne istedi senden?

Ne alayım pazardan?

Ne dedi sana o?

Dün ne konuştunuz?

ADLAŞMIŞ SIFAT: Niteleme sıfatları nitelediği isimden ayrı kullanılırsa veya çekim eki alırsa adlaşmış sıfat olur.

Kimse yaralıya yardım etmemiş.

Kötüye bir şey olmaz.

Çalışanla çalışmayanı bir tutmayın.

Bildiklerini kimseye söyleme

Rüzgâr eken fırtına biçer.

Misafir umduğunu değil, bulduğunu yer.

Hasta, arkadaşına bir şeyler söylemek istedi.
UNVAN SIFATLARI: Kişilerin makam, rütbe, meslek ve lakaplarını bildiren sıfatlardır. İsimden önce de sonra da gelebilir ve büyük harfle yazılır.

Enver Paşa, Osman Gazi, Mimar Sinan, Doktor Salih Bey, Betül Hanım, II. Abdülhamit, Çerkez Ethem, Sarı Selim, Deli Petro vb.

SIFATLARDA PEKİŞTİRME:

1. m, p, r, s ile yapılır: dümdüz bir ova, sapsarı saçlar, tertemiz bir mekân, masmavi gözler...

2. İkilemelerle yapılır: yeni yeni fikirler, eğri büğrü bir değnek...

3. Soru edatı “mı/mi” ile yapılır: uzak mı uzak bir yer, ekşi mi ekşi narlar...

4. İyelik ekiyle yapılır: canım elbise, güzelim tablo...
SIFATLARDA KÜÇÜLTME:

1. -ce/-ca ile yapılır: genişçe bir oda, kalınca bir kitap vb.

2. -cık/-cik ile yapılır: alçacık duvar, ufacık bir paket, minicik eller vb.

3. -msı, -mtırak ile yapılır: ekşimsi bir meyve, yeşilimtırak bir kumaş vb.

4. -sı/-si ile yapılır: çocuksu yüz, kadınsı tavır vb.
SIFATLARDA DERECELENDİRME (SIFATLARDA ANLAM DERECELERİ):

Sıfatlarda derecelendirme zarf türündeki sözcüklerle yapılır.

uzak bir yer

gayet uzak bir yer

daha uzak bir yer

pek uzak bir yer

oldukça uzak bir yer

çok uzak bir yer

hayli uzak bir yer

en uzak yer

YAPI BAKIMINDAN SIFATLAR:

1. BASİT SIFAT: Yapım eki almamış sıfattır.

yeni giysiler, bazı insanlar, kırmızı kalem, üç kişi vb.

2. TÜREMİŞ SIFAT: En az bir yapım eki almış sıfattır.

aylık giderler, şakacı biri, solgun güller, soğuk su, dalgın biri vb.

3. BİRLEŞİK SIFAT: Birden fazla kelimenin birleşimiyle oluşan sıfattır.

kahverengi kumaş, biraz para, çok sayıda örnek, orta yaşta bir adam, herhangi bir okul, hiçbir soru vb.
ZAMİRLER (ADILLAR)

Cümlede ismin yerini tutan, isim olmadığı hâlde isim gibi kullanılan kelimelerdir. Dolayısıyla ismin aldığı tüm ekleri alabilir ve tamlama kurabilir. (Zamirler isim soylu sözcüklerdir. )

1. ŞAHIS ZAMİRLERİ (KİŞİ ADILLARI): Kişi adlarının yerini tutan adıllardır.

Bunlar: “ben, sen, o, biz, siz, onlar”

* Kişi adılları cümlede herhangi bir öge olabilir.

Aradığınız kişi benim.(yüklem)

Onları da davet edelim.(nesne)

Biz sana söylemiştik. (özne- dolaylı tümleç)

Onunla tanışmadık. (edat tüm.)

*Tamlama kurabilir ama sadece tamlayan olur.

benim görevim, senin suçun, bizim mahallemiz

*İyelik eklerini almaz, ilgi ekini alabilir.

benim sınıfım, onun kitabı, bizim evimiz

*ben ve sen adılları yönelme durum ekini alınca ses değişikliğine uğrar.

ben-e > bana sen-e > sana

*Kişi zamirleri eşitlik ekini alabilir. ben-ce, sen-ce, siz-ce

*Kişi zamirlerinden sözcük türetilebilir.

Benliğinizi kaybetmeyin. (isim)

Onsuz bir hayata katlanamam. (sıfat)

Çok bencil davranıyorsun. (zarf)

Oraya sensiz gider miyiz hiç? (zarf)

Bencil biridir o. (sıfat)

Hiçbir şeyi benimsemiyor. (fiil)

2. İŞARET ZAMİRLERİ (ADILLARI): İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. Bunlar: “bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki” vb.

“o” ve “onlar” kelimeleri insan için kullanılmışsa kişi zamiri, insan dışı varlıklar için kullanılmışsa işaret zamiridir.

Şu onun dayısıymış.

iş. kişi

Onlarla görüşemedim henüz.

kişi

Berikini tanıyor musun?

Şunları taşıyalım.

*“böylesi, şöylesi, öylesi” kelimeleri şekil, durum, tarz anlamlı işaret adılıdır.

Gel de böylesine acı. Şöylesini istiyormuş. Öylelerinden uzak duracaksın.

*“burası, şurası, orası” kelimeleri yer anlamlı işaret adılıdır.

Eşyaları oradan şuraya getirin.

Burası bir zamanlar dedeminmiş.

Şuramda bir sızı var.

Oraya gidemediniz mi?

*İşaret adılları cümlelerin yerini tutabilir.

Dersi takip etmezseniz çok kızarım, bunu hepiniz biliyorsunuz.

*İşaret adılları eşitlik ekini alabilir. Bu durumda sıfat veya zarf olur.

Bunca insan seni bekliyor. (sıfat)

Onca bekledik gelirsin diye.(zarf)
3.BELGİSİZ ZAMİRLER (ADILLAR): İsimlerin yerini belirsizlik yoluyla tutan zamirlerdir. Belgisiz zamirlerin bir kısmı esasen belgisiz zamirdir, bir kısmı ise belgisiz sıfatların ek almasıyla zamire dönüşmesinden oluşur.

Bunlar: “biri, birisi, birileri, kimi, kimisi, kimileri, hepsi, tümü, tamamı, bütünü, bir kısmı, bazısı, bazıları, hiçbiri, kimse, hiç kimse, herkes, şey, her şey, hiçbir şey, azı, çoğu, pek azı, pek çoğu, başkası” vb.

Metnin bir kısmını yazabildim.

Bundan kimsenin haberi yoktu.

Birisi sizi arıyordu.

Herkes her şeyi bilemez ki.

Soruların tümünü çözdüm.

Başkası işime karışmasın.

Adam hepimizi tebrik etti.

Kimi ağlar, kimi güler dünyada

4. SORU ZAMİRLERİ (ADILLARI): İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.

*Bunlara verilen cevaplar ya zamirdir ya isimdir.

Bu dükkânı kim kiralamış?

Kime teslim edelim belgeyi?

Bunların kaçını tanıyorsun?

Kitabı nereden almışlar?

Nereye gidiyorsun bu saatte?

Hangisi sana yalan söyledi?

Nesini beğenmemiş elbisenin?

Çarşıdan ne almamı istersin?

Ne dediniz?

* Ne istediklerini biliyor musun? (soru anlamı edatla sağlanmış)

5. DÖNÜŞLÜLÜK ZAMİRİ (ADILI): Kişileri pekiştirerek belirten ve yüklemdeki işi, yapan kişiye döndüren zamirdir. Dönüşlülük zamiri “kendi” kelimesidir.

*Şahıs zamiri olarak (kişi adılının yerine ) kullanılabilir.

Buna kendiniz karar verin. (siz) Kendisine söylemiştim. (ona)

*Özneyle birlikte kullanılınca pekiştirme görevini üstlenir.

Buna siz kendiniz karar verin. Yemekleri ben kendim hazırladım.

Hasta kendisi istememiş kimsenin gelmesini.

*İyelik eklerini alabilir ve tamlama kurabilir.

kendi-m

kendi-n

kendi-si

kendi-miz

kendi-niz

kendi-leri

kendi işimiz, kendisinin suçu, adamın kendisi

*İkileme oluşturabilir.

Adam kendi kendine konuşuyor.

*İyelik ekinden sonra hâl eki veya eşitlik eki alabilir.

kendi-m-e, kendi-s-i-n-den, kendi-leri-n-i

kendi-m-ce, kendi-n-ce, kendi-niz-ce

*Yapım eki alabilir. kendi-lik-i-n-den (kendiliğinden)

EK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER

1. İLGİ ZAMİRİ “-ki” (İLGİ ADILI): İsim tamlamalarında düşen ismin (tamlananın) yerini tutar ve daima bitişik yazılır.

Benim yazım seninkinden güzel. (yazın) Gömleğin kumaşı ceketinkinden kaliteli. (kumaşı)

Sizinkiler yine geç kaldı.(çocuklarınız, arkadaşlarınız)

*İlgi zamiri olan “ki”, sıfat yapan “ki” ile karıştırılmamalıdır.

Ağaçtakileri ben topladım, yerdekileri kardeşim topladı. (sıfat yapan “ki”)

Bizi kapıdaki karşıladı. (sıfat yapan “ki”)
2. İYELİK ZAMİRLERİ (İYELİK ADILLARI): İyelik ekleri, iyelik zamiri diye de adlandırılmakta ve ek hâlinde zamir kabul edilmektedir.

arkadaş-ım / -ımız düşünce-m / -miz

-ın / -ınız -n / -niz

-ı / -ları -si / -leri

İSİM TAMLAMALARI (AD TAKIMLARI)

Aralarında anlamca ilgi bulunan iki ismin oluşturduğu söz grubudur. Tamlamalar iki unsurdan oluşur: a) Tamlayan b) Tamlanan

* Tamlayan Eki (ilgi eki): -ın/ -in/ -un/ -ün (-nın/ -nin/-nun/ -nün), -im

* Tamlanan Ekleri (iyelik ekleri): -ı/ -i/ -u/ -ü (-sı/ -si/-su/-sü)

-m,-n,-miz, -niz, -leri

**İsim tamlamalarında “KİM” ve “NE” soruları kullanılır.

1. BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI (BELİRTİLİ AD TAKIMI):

Tamlayanı da tamlananı da ek almış tamlamadır.

günlerin kısalığı, bülbülün feryadına, adamın inadını, iyiliğin karşılığı, şiirin ölçüsü, paragrafın ana düşüncesi, okulun eski öğrencileri, dayımın oğlu vb.

*senin sözlerin, benim fikrim, bizim hakkımız vb. (tamlayanı kişi zamiri olan tamlamalar)

*bunun sonunda, hangisinin suçu, neyin fiyatı, birinin kabahati(tamlayanı zamir olanlar)

*şunların kaçını, neyin nesi(hem tamlayanı hem tamlananı zamir olan tamlamalar)

*aşağıdakilerden hangisi (“-den” hâl eki, “-in” ilgi eki yerine kullanılabilir)

*ben ve biz zamirleri tamlayan olduğunda aldığı ek, iyelik değil, ilgi ekidir.

benim görevim, bizim görevimiz

*“su” ve “ne” kelimeleri kaynaştırma eki olarak “y” alır.

suyun tadı, neyin bedeli, meyve suyu vb.

*bizim mahalle (tamlanan eki düşmüş belirtili isim tamlaması)

sizin çocuk (tamlanan eki düşmüş belirtili isim tamlaması)

*Bu kitap senin mi? (tamlananı düşmüş belirtili isim tamlaması)

*Arkadaşlarım beni bekliyor. (tamlayanı düşmüş belirtili isim tamlaması)
2. BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI (BELİRTİSİZ AD TAKIMI):

Sadece tamlananı ek almış isim tamlamasıdır.

heyet raporu, devlet hastanesi, çay ocağı, gelir vergisi, tarım kredisi, ekmek parası, işçi maaşları, nüfus cüzdanı, minibüs şoförü, bahar ayları, ayva reçeli, mercimek çorbası, un helvası, bulgur pilavı, sigara böreği, dikiş makinesi, bulaşık makinesi, deprem felaketi, sel felaketi, sınav kaygısı vb.

*patlıcan kebap, tandır kebap, bayan ceket, kuzu kıyma (tamlanan eki düşmüş belirtisiz isim tamlaması)

3. TAKISIZ İSİM TAMLAMASI (TAKISIZ AD TAKIMI): Tamlayanı da tamlananı da ek almamış isim tamlamasıdır. Takısız isim tamlamaları anlamca ikiye ayrılır:

a. Tamlayan tamlananın neden yapıldığını belirtir.

yün çorap, gümüş kolye, ipek mendil, kâğıt mendil, tahta köprü, çelik çaydanlık, taş duvar, naylon torba, bakır tepsi, bronz madalya, cam kavanoz, plastik şişe vb.

b. Tamlayan tamlananın neye benzediğini belirtir.

selvi boy, elma yanak, kiraz dudak, kömür gözler, altın saçlar, altın başak, inci dişler, örümcek adam, pırlanta çocuk, sırma saç, mühür göz vb.

*ölü deniz (takısız isim tamlaması) *taş duvar (takısız isim tamlaması)

*ölü kedi (sıfat tamlaması) *kalın duvar (sıfat tamlaması)

*elma yanak (takısız isim tamlaması)

*pembe yanak (sıfat tamlaması)

4. ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI (ZİNCİRLEME AD TAKIMI):

Tamlayanı ya da tamlananı isim tamlamalarından birisi olan tamlamadır.

*Zincirleme isim tamlaması için en az üç ismin kullanılması şarttır.

yün çorabın desenleri, cam kavanozun plastik kapağı, tiyatro izleyicisinin beğenisine, dayımın çiçekçi dükkânı, dayımın çiçekçi dükkânının işçileri, nisan yağmurlarının faydası, olayların etkisi altında, süt ürünleri üretim tesisi, Türk edebiyat tarihi yazarlarından, Mustafa’nın abisinin ilk sözü

*yeni projenin olumsuz yönleri (belirtili isim tamlaması)

*Erhan AKIN’ın defteri (belirtili isim tamlaması)