T. C. ÇEvre ve şEHİRCİLİk bakanliği mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü

5.6GENEL ÖZELLİKLER

TÜMVERİ sistemi ile ülke ve bölge ölçeğinde mekânsal planlama çalışmalarında kullanılabilecek farklı kurumlara ait Ek 2 de belirtilmiş coğrafi verilere idare aracılığı ile erişilmesi ve ülke ve bölge ölçeğinde stratejik mekânsal planlama çalışmalarında kullanımının sağlanması hedeflenmektedir.

Bu bağlamda sistemin çalışması için 2 temel yapının kurulması gerekmektedir;

• 
  Coğrafi veri üretimini gerçekleştiren kurumların ürettikleri coğrafi, sözel ve meta verileri internet ve intranet ortamından yayınlayabilmek için ihtiyaç duyacakları teknik altyapının tesis edilmesi. (kurum veri yayınlama sistemi) (Bu sistem TUCBS altyapısı oluşturulması projesi kapsamında kısmen başlatılmış durumdadır)
  
• 
  Kurumların ürettiği ve veri yayınlama sistemi ile yayın verilere idare tarafından erişilebilmesi için ihtiyaç duyulacak teknik altyapının tesis edilmesi (idare veri erişim sistemi)
  

“Kurum veri yayınlama sistemi” kurumların sahip oldukları coğrafi verilerin yayınlanması için gereken teknik altyapı bileşenlerini tanımlamaktadır.

“İdare veri erişim sistemi” ise ilgili kurumlardan yayınlanacak bu verilere (coğrafi veri, sözel veri, meta veri vb) mekânsal gösterim, projeksiyon, sınıflama, ilişkilendirme, sorgulama, analiz ve tematik harita oluşturma vb. amaçlı erişebilmesi için gereken teknik altyapı bileşenlerini tanımlamaktadır.

İdare veri erişim siteminin idare tarafından ihtiyaç duyulması durumunda belirlenen verilere farklı düzeylerde erişim, kullandırma ve yetkilendirme izni sağlayan bir yönetim yapısını desteklemesi gerekmektedir.

İdare veri erişim sistemi aynı zamanda yeni verilerin üretileceği bir sistemdir ve sistem içinde üretilen verilerin yine internet ve intranet ortamından yayınlanabilmesi önem arz etmektedir.

Sistemlerin yazılım, donanım ve personel altyapısı ve yerine getirecekleri işlevler raporun ilgili bölümlerinde detaylı olarak açıklanacaktır.

5.7SİSTEM İŞLEYİŞİ

Sistemin işleyebilmesi için kurum veri yayınlama sistemlerinin idareye veri sağlayacak tüm birimlerde ayrı olarak kurulu ve işler durumda olması gerekmektedir.

İdare veri erişim sistemi ise, sadece idareye kurulacak ve idare tarafından sisteme erişim yetkisine sahip tüm personel tarafından (kullanıcı adı ve şifre) ile kullanılabilecektir. Kullanıcıların sistem üzerinde gerçekleştirdikleri tüm işlemler sistem tarafından kayıt altına alınabilir yapıda olmalıdır. Sistem yeni veri üretecek olduğundan sistem kullanımı sonucunda üretilecek yeni veriler “kurum veri yayınlama sistemi” ile internet ve intranet üzerinden paylaşılabilir yapıda olmalıdır (Şekil 1).

Şekil : TÜMVERİ Sistem İşleyişi Genel Yapısı



Sistemin tamamı bir yedekleme sistemi ile ayrıca tam zamanlı koruma altına alınmalıdır.

5.7.1SİSTEM BİLEŞENLERİ

5.7.1.1KURUM VERİ YAYINLAMA SİSTEMİ

Kurum veri yayınlama sistemi, mekânsal planlamaya ilişkin kurumlarda üretilen coğrafi verilerin (Ek 2) TUCBS altyapısı (TUCBS_A) oluşturulması projesi kapsamında belirtilen veri formatlarında (Ek 3) ve veri standartlarında (Ek 1) yayınlanması için gerekli olan altyapıyı sunmaktadır. Verilere ait meta verilerin yine TUCBS kapsamında İSO 19115 Meta veri standartlarına uygun olarak üretilmesi gerekmektedir.

Kurum veri yayınlama sistemi TUCBS projesi kapsamında kısmen başlatılmış durumdadır.

5.7.1.2İDARE VERİ ERİŞİM SİSTEMİ

“İdare veri erişim sistemi “yazılım, donanım ve diğer (personel, eğitim, garanti ve teknik destek) bileşenlerinden oluşan 3’lü bir yapı arz etmektedir.

Yazılım bileşeni, kurum veri yayınlama sistemlerinden sunulan verilerin mekânsal gösterim, projeksiyon, sınıflama, ilişkilendirme, sorgulama, analiz, tematik harita oluşturma vb. amaçlı erişilebilmesine olanak sağlayacak işletim sistemi, veritabanı ve coğrafi bilgi sistemi uygulama yazılımlarından oluşmaktadır.

Donanım bileşeni, kurum veri yayınlama sistemlerinden sunulan verilerin mekânsal gösterim, projeksiyon, sınıflama, ilişkilendirme, sorgulama, analiz, tematik harita oluşturma vb. amaçlı erişilebilmesine olanak sağlayacak sunucu, bilgisayar, bilgisayar çevre ve yedekleme birimlerinden oluşmaktadır.

Sistemin diğer (personel, eğitim, garanti ve teknik destek) gereksinimlerine idare ve paydaşlar ile görüşmeler yapılarak ayrıca değinilecektir.

5.7.1.3İDARE VERİ ERİŞİM SİSTEMİ KURULUM AŞAMALARI

İdare Veri Erişim Sistemi Kurulumu aşağıdaki aşamalardan meydana gelmelidir;

• 
  Analiz
  
• 
  Tasarım
  
• 
  Uygulama Geliştirme
  

5.8ANALİZ

Analiz aşaması, Veri Analizi, Yazılım Analizi ve Donanım Analizi olmak üzere 3 başlık altında yapılmalıdır.
Veri Analizi

1. Kurumda bulunan Mekânsal strateji planlarına altlık oluşturacak nitelikte ilgili grafik, sözel ve raster veriler analiz edilecektir.

2. TÜMVERİ sisteminden tutulacak olan veriler için, veriyi üretmekle yükümlü kurum ve kuruluşlar analiz edilecektir. Kurum ve kuruluşlarla yapılan analiz çalışmalarının tamamının koordinasyonunu İDARE tarafından sağlanacaktır.

3. Bu aşama kapsamında İdarece ve diğer analiz edilen kurumların ürettiği veriler için detaylı bir veri tabanı tasarımı gerçekleştirilerek; sözel ve grafik veriler yukarıda bahsedilen ulusal ve uluslararası standartlara göre ilişkilendirilecektir.

4. Veri tabanı tasarımına temel olacak gerekli çalışmalar yapılacaktır; analiz çalışmasında veri tabanı tasarımı çalışmasına temel olmak üzere;

• Verinin tipi

• Mevcut veri durumu (Kağıt ortamı, Sayısal ortam)

• Veri katmanının olup olmadığı

• Veri yapısı (vektör, raster ve sözel veri)

• Katman verisinin yapısı (raster ya da vektör)

• Vektör veri geometri yapısı (nokta, çizgi, alan)

• Verilerin formatı

• Verilerin ölçeği

• Koordinat sistemi

• Projeksiyon sistemi

• Verilerin güncelliği

• Veri güncelleme teknikleri

• Veri güncelleme periyotları

• Veri temin etme yöntemi

• Veri üretme yöntemi

• Verilerin paylaşımda olup olmadığı

• Servis edilip edilmediği

• Hangi kurumlarla paylaşıldığı ya da hangi kurumların servislerden faydalanıldığı

• Meta verinin varlığı

• Meta verinin güncellenip güncellenmediği

• Web Map Service (WMS) kullanımı

• Web Feature Service (WFS) kullanımı

• Web Coverage Service (WCS) kullanımı gibi bilgiler analiz edilecektir.

Yazılım Analizi

Kurumdaki yazılım durumunu analiz edebilmek amacıyla kurumdaki;

• Birim bazında kullanılan yazılımlar (CBS, CAD) ve bu yazılımların adı ve üretici firması, lisans sayısı, versiyonu ve bu yazılımlarla yapılan işlemler (Veri girişi, veri işlemesi, veri görüntülenmesi)

• Uygulama ve arayüz programları ve hangi amaçla (Veri girişi, veri işlemesi, veri görüntülenmesi) kullanıldığının yanı sıra adı ve üretici firması, lisans sayısı, versiyonu, veri formatı

• MIS (Management Information System, Yönetim Bilgi Sistemi) yazılımı adı ve üretici firması, lisans sayısı, versiyonu, kullandığı veritabanı, CBS ile entegrasyonu

• İnternet Yazılımı adı ve üretici firması, lisans sayısı, versiyonu ve hangi amaçla (Veri girişi, veri işlemesi, veri görüntülenmesi) kullanıldığı

• Veri girişi, veri işlemesi, veri görüntülenmesi işlemlerinin yapıldığı başka bir yazılım varsa adı, üretici firması ve versiyon

• İlişkisel Veritabanı Yönetim Sistemi yazılımı

• Uluslararası standartlara uygunluğu (OGC, Open Geospatial Consortium)

• Birlikte çalışılabilirlik esasına uygun olup olmadıkları bilgileri girilecektir.

Donanım Analizi

• Sunucu (Server) sayısı, durumu ve özellikleri

Kurumda var olan donanımların analizlerini yapabilmek için;

• Sunucunun kurum içindeki kullanımı

• Network altyapısı durumu, özellikleri

• Internet erişimi hızı ve özellikleri

• Yazıcı (Printer) sayısı, durumu ve boyutu

• Çizici (Plotter) sayısı, durumu ve boyutu

• Tarayıcı (Scanner) sayısı, durumu ve boyutu

• PC sayısı, durumu ve özellikleri

• Dizüstü sayısı, durumu ve özellikleri

Analiz çalışmasının sonunda gereksinim listesini de içeren Analiz Raporu, İdare’nin onayına sunulmalıdır.

Uygulama Geliştirmeye Esas Analiz

1. Geliştirilecek uygulama yazılımı için ilgili Müdürlük veya birimlerde konuyla ilgili kapsamlı analiz çalışmaları yapılacaktır. Çalışmalara, İdarece görevlendirilecek bir personelin (veya personeller) de katılması hedeflenmektedir.

2. İdare, yazılım geliştirmeye esas analiz çalışmaları esnasında, görevlendireceği Şube/Birim Müdürü koordinatörlüğünde, Yüklenici analiz ekibine TÜMVERİ kapsamında ihtiyqaç duyacağı her türlü gereksinimini iletmelidir.

3. Analiz çalışmaları tamamlandıktan sonra, bir gereksinim listesi oluşturulacaktır.

4. Gereksinim listesini de içeren Kurum Analiz Raporu, İdare’nin onayına sunulmalıdır.