Temel hukuk dr. O. İnanç GÜney

3. ÜNİTE: TÜRK HUKUK SİSTEMİ

• 3. ÜNİTE: TÜRK HUKUK SİSTEMİ

• YARGI SİSTEMLERİ

• 1-Yargı Ayrılığı Sistemi: Büyük ölçüde Roma Hukuku kaynaklı olan, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve İsviçre gibi Kıta Avrupa’sı ülkelerde uygulanan yargı sistemidir. Bu sistemde; adli olayların bakıldığı adli yargı ile idari olayların bakıldığı idari yargı olmak üzere iki düzen vardır.

• 2-Yargı Birliği Sistemi: İngiltere’de doğmuş olan bu sistem, başta İngiltere olmak üzere ABD, Avustralya, Kanada, Hindistan ve eski İngiltere sömürge devletlerinin birçoğunda uygulanmaktadır.Bu sistemin özelliği; “Yargı Ayrılığı Sistemi”nin aksine adli yargı idari yargı ayrımına yer vermemesidir. Yargı Birliği Sistemi”ni benimseyen ülkelerde idari yargı, adli yargı bünyesinde uzman şubeler şeklinde faaliyet göstermektedir. Tüm mahkemeler, nihayette en yüksek mahkemeye tabidir.

•  

YARGI YETKİSİ VE YARGI BAĞIMSIZLIĞI

• YARGI YETKİSİ VE YARGI BAĞIMSIZLIĞI

• Yargı, yasama ve yürütme gibi bir devlet görevidir. Anayasa’nın 9. maddesi, yargıyı bir devlet işlevi olarak düzenlemiş ve yargı yetkisinin, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağını belirtmiştir.

• Yargı yetkisi, hukuk devletinin temel kurumlarından olduğu için, her türlü baskı ve etkiden uzak bir biçimde yürütülmelidir.

• Mahkemelerin bağımsızlığı, yargının yasama ve yürütme organlarına karşı bağımsız yapısını, bu doğrultuda yetkilerini kullanmasını, görevlerini yerine getirmesini ifade etmektedir. Yargıçların bağımsızlığı ise yasama ve yürütme organlarına bağlı olmadan Anayasaya ve hukuka uygun olarak vicdani kanılarına göre hüküm vermelerini amaçlar.

• Hiç bir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

• Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiç bir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.

• Hakimler ve savcılar azlolunamaz, kendileri istemedikçe altmışbeş yaşını bitirinceye kadar emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz.

• Yargının, yasama ve yürütme organlarının etkisinde kalmasının önlenmesi amacıyla, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu oluşturulmuştur. Bu Kurul, hakim ve savcıları mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükseltme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar.

TÜRK YARGI SİSTEMİ

• TÜRK YARGI SİSTEMİ

• Anayasamız kendisine esin kaynağı olan Fransa sisteminde olduğu gibi “Yargı Ayrılığı Sistemi”ni benimsemiştir. Sistemin gereği olarak yargı iki ana kola ayrılmaktadır.

• 1-Adli Yargı

• 2-İdari Yargı. Her iki yargı kolu birbirinden bağımsız olarak yerel mahkemeler ve yüksek mahkemeler şeklinde örgütlenmiştir.

• Ülkemizde hukuksal uyuşmazlıkların yedi tür yargı yerinde giderildiği görülmektedir:

• - Özel hukuk ve ceza hukukundan doğan uyuşmazlıklar, Adalet Mahkemelerinde;

• - Kişilerle yönetim ararsında, kamu yönetim hukukundan doğan uyuşmazlıklar, İdare Mahkemeleri’nde;

• -Asker kişilerle, askeri yerler arasında çıkan idari uyuşmazlıklar Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde;

• -Asker kişiler ve belli koşullarda asker sayılan kişilerin, askeri suçtan doğan davaları, Askeri Mahkemelerde;

• -Seçimlerle ilgili uyuşmazlıklar, Yüksek Seçim Kurulu’nda;

• -Adli, idari, ve askeri yargı yerleri arasında çıkan görev ve hüküm uyuşmazlıkları, Uyuşmazlık Mahkemesi’nde;

• -Yasaların Anayasa’ya aykırılıkları, Anayasa Mahkemesi’nde karara bağlanır.

Anayasamıza göre, ülkemizde yüksek mahkemeler, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Askeri Yargıtay, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Yüksek Seçim Kurulu’dur. Genel olarak, her yüksek mahkeme, alt mahkemeleri ile birlikte bir yargı düzenini oluşturur.

• Anayasamıza göre, ülkemizde yüksek mahkemeler, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Askeri Yargıtay, Danıştay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Yüksek Seçim Kurulu’dur. Genel olarak, her yüksek mahkeme, alt mahkemeleri ile birlikte bir yargı düzenini oluşturur.

• A-ANAYASA YARGISI

• Anayasa Mahkemesi

• Ülkemizde Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasası’yla kurulmuştur. Anayasa Mahkemesi bazı değişikliklerle birlikte 1982 Anayasası’nca da korunmuştur

• Anayasa Mahkemesi’nin kurulmasıyla amaçlanan ve umulan, yasama meclisinin denetlenmesi ve Anayasa’da yazılı temel hak ve özgürlüklerin korunmasıdır.

• Anayasa Mahkemesi, Parlamento’nun çıkardığı yasaların anayasaya uygunluğunu denetlemesi nedeniyle egemenliğin kullanılmasında önemli bir paya sahiptir. Çünkü, Anayasa Mahkemesi, Parlamento’nun çıkardığı yasaların Anayasa’ya aykırı olup olmadığına karar verebilmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin, siyasal kurumların, özellikle Parlamento’nun yetkilerini kötüye kullanması durumunda bir denge oluşturacağı ve bunu engelleyeceği düşünülmüştür.

Anayasa Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri

• Anayasa Mahkemesi’nin Görev ve Yetkileri

•