Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

AĞCIOĞLU Hüsniye Kübra

Tez Adı : Petrol Rezervuarlarında H₂S ve CO₂ Oluşum Mekanizmaları ve Bakteriyel Aktivitenin Petrolün Kimyasal Bileşimine Etkileri

Danışman : Doç. Dr. Hakan HOŞGÖRMEZ

Anabilim Dalı : Jeoloji Mühendisliği

Programı : -

Mezuniyet Yılı : 2013

Tez Savunma Jürisi : Doç. Dr. Hakan HOŞGÖRMEZ

Prof. Dr. M. Namık YALÇIN

Prof. Dr. Ali Malik GÖZÜBOL

Yrd. Doç. Dr. Okan TEZEL

Prof. Dr. Hayrettin KORAL


Petrol Rezervuarlarında H₂S ve CO₂ Oluşum Mekanizmaları ve Bakteriyel

Aktivitenin Petrolün Kimyasal Bileşimine Etkileri
İstanbul Üniveritesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı’nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada petrol rezervuarlarında gerçekleşen alterasyon süreçlerinden biri olan biyodegredasyonun hangi koşullar altında gerçekleştiği, ne tür parametreler tarafından sınırlandırıldığı, petrolüm kimyasal özelliklerini ne şekilde değiştirdiğinin yanısıra petrol rezervuarlarında oluşan hidrojen sülfür ve karbondioksit gazlarının ne şekilde oluştuğu araştırılmış ve hidrokarbon gazlarının kökenleri belirlenmiştir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2 farklı sahadan (Dodan ve Silivanka) alınan petrol ve gaz örneklerinin GC, GC-MS ve GC-IRMS cihazlarında analiz edilerek, metan, etan, propan miktarı ve karbon izotop sonuçların farklı sınıflama grafiklerine işlenmesi ile gazların kökenleri, olası anakaya çökelme ortamları, gazların tek bir anakayadan mı yoksa farklı gazların karışımı sonucu mu oluştuklarına dair yorumlar yapılmıştır.
Dodan sahasında bulunan hidrokarbon gazları metan-etan izotop modellemesinde %1,5 Ro olgunluğa sahip Tip III organik maddece zengin bir anakayadan; etan-propan izotop modellemesinde etan ve propan bileşenlerinin %1-1,5 Ro, Tip II anakayadan türemiştir. Silivanka sahasında bulunan gazların anakayasının olgunluk değerinin yaklaşık %1,2-1,4 Ro arasındadır ve gazlar ağırlıklı olarak denizel ana kayadan oluşmuştur.
Dodan 17G kuyularından alınan gaz örneklerinin Sülfür izotop değerleri sırasıyla (δ³⁴S); 11.9‰ ve 13.4‰’dir. İzotop değerleri ve rezervuar özellikleri göz önüne alındığında hidrojen sülfür gazı termokimyasal sülfat indirgenmesi kökenli ve bir kısmı da bakteriyel kökenlidir. Dodan sahası üretim kuyularından alınan karbon dioksit gazı örneklerinin karbon izotop oranları -1,59 ile -8,13‰ aralığındadır. Bu değerler bu gazların inorganik kökenli olduklarını göstermektedir. Silivanka sahasında ise δ13C_CO2 değerleri -7,69 ve -10,75‰ aralığındadır. Değerlerin bu aralıkta olması organik kökenli bir CO₂ katkısı olduğunu göstermektedir.