Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

BEŞKARDEŞ Vedat

Danışman : Prof. Dr. Tamer Öymen

Anabilim Dalı : Orman Mühendisliği

Programı : Orman Entomolojisi Ve Koruma

Mezuniyet Yılı : 2010

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Tamer Öymen,

Prof. Dr. Cengiz Kurtonur

Prof. Dr. Erdal Selmi

Prof. Dr. Ferhat Bozkuş

Doç. Dr. Süleyman Akbulut

Bolu – Yedigöller Yaban Hayatı Koruma Ve Geliştirme Sahasında Yaban Hayatı Yönetimi

Modern anlamda yaban hayatı yönetimi Aldo Leopold (1933)’un Game Management adlı kitabı yayınlamasıyla başlamıştır. Yaban hayatı yönetimi kavramı birçok yazara göre bir veya birden fazla hayvan türü için habitatların, hayvanların gereksinimlerine göre düzenlenmesi sanatı olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde Cumhuriyetin ilanıyla birlikte avcılık ve yaban hayatıyla ilgili düzenlemeler yapılmasına rağmen, yaban hayatı ve yönetimi kavramları çok yenidir. Bu çalışmada Yedigöller Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının besin, örtü, su ve alan yönünden yaban hayatına uygunluğu araştırılmış, taşıma kapasitesi ortaya konarak, doğal çevrelerine zarar vermeden barınabilecek yaban hayvanları sayılarına uygun bir planlama yapılmaya çalışılmıştır.

Yedigöller Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, ilk olarak 18.01.2002 tarihinde Yedigöller Milli Parkı çevresinde, 50.950 hektarlık alanda yaban hayatı koruma sahası olarak ilan edilmiş, 07.09.2005 tarihinde ise statüsü, yaban hayatı geliştirme sahası olarak değiştirilmiştir.

Çalışmamızda öncelikle Bolu ve Zonguldak Orman Bölge Müdürlükleri ve Orman Genel Müdürlüğünden alınan Yedigöller Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının 1/25.000’lik haritaları ve amenajman planları GIS programında sayısallaştırılarak çalışma için altlıklar oluşturulmuştur.

Geyik, karaca, domuz ve ayı yoğunluklarının tespitinde sürek- bek sayım yöntemi kullanılmıştır. Buna göre yaban hayvanlarının yoğunlukları 2003, 2004 ve 2005 yıllarında sırasıyla 0,44 geyik/100 ha, 0,47 geyik/100 ha, 0,71 geyik/100 ha, 1,76 karaca/100 ha, 1,48 karaca/100 ha, 1,84 karaca/100 ha, 2,55 domuz/100 ha, 2,52 domuz/100 ha, 2,95 domuz/100 ha, ayı 0,15 ayı/100 ha, 0,15 ayı/100 ha ve 0,24 ayı/100 ha olarak tespit edilmiştir. Üç yıllık sayım sonuçlarına göre geyik, karaca, domuz ve ayıların sayılarında küçük bir artış bulunmasına rağmen, sadece domuz sayısındaki artış miktarı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

Yaban hayatının en önemli unsurlarından besin miktarının tespiti çalışmalarında, sahada yaban hayvanlarına besin oluşturan otsu ve çalı bitki türleri ile meşe ve kayın tohum miktarları araştırılmış, sahada yıllık olarak üretilen fırın kurusu besin miktarının toplam 64.318.940 kg olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, besin miktarının sahada mevcut yaban hayvanlarının gereksinimlerinden çok daha fazla olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Sayısallaştırılan amenajman planları ve haritalardan yararlanılarak, su kaynaklarının yaban hayvanlarını sınırlayıcı etkiye sahip olmadığı tespit edilmiş, sahada bulunan açıklık, çalılık ve otlak alanların olduğu şekilde korunması ile örtü gereksiniminin sağlanacağı ortaya konulmuştur.

Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında 100 hektarda barınabilecek yaban hayvanları sayısı ve üç yıllık sayımlar sonucunda geyik, karaca ve domuz sayıları arasında bulunan doğal oranlarının ortalaması esas alınarak taşıma kapasitesi ortaya konmaya çalışılmıştır. Buna göre 50.950 hektar büyüklüğündeki alanımızda barınabilecek geyik sayısı 506, karaca sayısı 1698 ve domuz sayısı da 849 birey olarak tespit edilmiştir.

Ayrıca çalışma alanının merkezinde ve özel bir statüsü bulunması nedeniyle Yedigöller Milli Parkı alanının büyütülmesi ve yeniden planlanması ile ilgili öneriler getirilmiş, yaban hayatı ve biyolojik çeşitliliğin korunması için çekirdek zonlar ve bunun etrafında tampon bölgeler oluşturulmaya çalışılmıştır.

Wildlife Management In Bolu – Yedigöller Wildlife Reserve

The modern day wildlife management has been associated with the publication of Aldo Leopold’s book named “Game Management”. According to most wildlife scientists, wildlife management is an art of arranging habitats for wildlife populations’ requirements. Although many laws and regulations were enacted concerning hunting and wildlife, the importance of wildlife management has recently been understood in our country. The aims of the present study were to determine the suitability of Yedigöller Wildlife Reserve for food, shelter, water and space requirements of game animals, the capacity of the reserve and to make an appropriate plan for wildlife.

Yedigöller Reserve was established on January 18, 2002 within a 50.950 hectare land surrounding Yedigöller National Park. When the reserve area was first established, the wild animals were protected through strict regulations and hunting was completely forbidden in the area. After September 7, 2005, the regulations were loosened up and hunting was allowed by quota with the arrangement of General Directorate of Nature Protection and National Parks.

During the initial stage of our study, the 1/25.000 scaled maps and forest management plans of the reserve were provided by Bolu and Zonguldak Regional Directorate of Forestry and General Directorate of Forestry. These maps and management plans were digitized in a GIS program. By this way, the bases for the study were formed.

In the reserve area, red deer, roe deer, wild boar and bear numbers have been estimated by drive counts. According to the results, the densities of game animal populations were estimated as 0,44 deer/100 ha, 0,47 deer/100 ha, 0,71 deer /100 ha, 1,76 roe/100 ha, 1,48 roe/100 ha, 1,84 roe/100 ha, 2,55 boar/100 ha, 2,52 boar/100 ha, 2,95 boar/100 ha, 0,15 bear/100 ha, 0,15 bear/100 ha and 0,24 bear/100 ha, in 2003, 2004 and 2005, respectively. Although red deer, roe deer, wild boar and bear numbers appeared to increase slightly, only the population increase of wild boars was determined to be statistically important.

Food is one of the most important components of habitat for animals. In the reserve area, the amount of food for animals such as herbaceous and shrubby plants, oak and beech seeds was estimated as 64.318.940 kg. It was concluded that the amount of food needed for game animals in the reserve was higher than the requirements of the existing game population. According to GIS findings, water resources are adequate in the region. In Yedigöller Wildlife Reserve, forest openings with shrubs and herbaceous plants were found sufficient for game animals. The capacity of the reserve was determined as 506 deer, 1698 roe deer and 849 wild boars.

Yedigöller National Park (1607 ha), due to its central location to the reserve area and its unique status, has been subject to several suggestions for expansion and reformation. Core and buffer zones were formed in order to protect the wildlife and biodiversity.





ORMAN ENDÜSTRİSİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
ÖZDEMİR Hasan

Danışman : Prof. Dr. Mualla Balaban Uçar

Anabilim Dalı : Orman Endüstri Mühendisliği

Programı : Orman Ürünleri Kimyası Ve Teknolojisi

Mezuniyet Yılı : 2010

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Mualla Balaban Uçar

Prof. Dr. Mustafa Usta

Prof. Dr. Ahmet Kurtoğlu

Prof. Dr. K. Bahattin Gürboy

Doç. Dr. Yalçın Çöpür

Endüstride Önemli İbreli Ağaç Kabuklarından Tanen Üretimi Ve Üretilen Tanenlerin Lif Levhada Tutkal Olarak Değerlendirilmesi

Bu çalışmada toplam orman alanımızın % 25’ine yakın kısmını oluşturan kızılçam türü kabuğunun endüstriyel olarak kullanımına yeni bir öneri getirilmeye çalışılmıştır. Ağaç kabukları ya ormanda soyularak bırakılmakta ya da odun işleyen endüstrilerde yakacak olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışma da önemli bir potansiyele sahip olan ve atık olarak görülen kızılçam kabuğundan tanen üretilerek, odun işleyen endüstrilerde tutkal olarak kullanılması amaçlanmıştır.

Yapılan ön denemeler sonucu kızılçam kabuğundaki kondanse tanen miktarının diğer iğne yapraklı türlerle kıyaslandığında daha fazla olduğu belirlenmiştir. Kondanse tanenler, dünya da ticari tanen üretiminin %90’ınından fazlasını oluşturmakta, tutkal ve reçine üretiminde ekonomik olarak değerlendirilmektedir. Birçok ülkede Acacia mearnsii kabuklarından mimoza taneni, Schnopsis spp. kabuklarından kebraho taneni, Pinus radiata kabuklarından da çam taneni ticari boyutta üretilmekte ve hazırlanan tutkallar yongalevha, liflevha ve kontrplak yapımında endüstriyel olarak kullanılmaktadır.

Bu araştırmada ülkemiz türlerinden Pinus brutia, Picea orientalis ve Cedrus libani kabuklarının kimyasal bileşenlerinin belirlenmesi yanı sıra değişik koşullarda tanen üretim denemeleri yapılmıştır. En iyi sonuç veren kızılçam kabuğundan optimum koşullarda tanen üretimi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bu üç türün kabuklarında stiasny sayısı, kondanse tanen ve toplam fenol analizleri yapılmış, kızılçamda belirlenen değerlerin dünyada kullanılan kebraho ve mimoza tanenleri kadar iyi sonuçlar verdiği görülmüştür.

Üretilen kızılçam taneninin, kebraho ve mimoza tanenleri ile karşılaştırılması için her üç tanen türü fenol formaldehit tutkalına belirli oranlarda katılmış ve bu tutkallar ile lif levhalar basılmıştır. Elde edilen levhalarda kimyasal, fiziksel ve mekanik testler yapılmıştır. Test sonuçlarına bakıldığında kızılçam taneni ile üretilen levhalardaki değerlerin diğer ticari tanenlerlerle yakın sonuçlar verdiği ve hatta bazı değerlerin daha iyi olduğu görülmüştür. Bunun aksine tüm tanenli levhalarda kalınlık artışı ve su alma oranlarının standartlarda belirtilen değerlerden daha yüksek (kötü) olduğu belirlenmiştir. Bu olumsuzluğun ise su itici ilave kimyasal maddelerin katılması ile giderilebileceği düşünülmektedir.

Yapılan testler sonucu kızılçam taneni ile üretilen tutkallarda HMA (Hegzametilentetramin), kebraho ve mimoza taneni ile üretilenlerde paraformaldehit’in sertleştirici olarak kullanılmasının iyi sonuç verdiği görülmüştür.

  

 

 

Bark Tannins From Commercially Important Turkish Conifer Trees And Their Use As Adhesive In Fiberboard Production

In this study a new approach was established to industrial using bark of calabrian pine which is consist of % 25 of total turkish forest area. Tree barks remain on forest after tree peeling or they are used as fuel in wood industry. This present study aim to investigate utilities of the calabrian pine bark which has remarkable potential and is generally concering as waste using as adhesive on wood process industries by evaluating it on tannin production.

Determined calabrian pine bark as a results of preminally experiments has significantly higher condansed tannin content comparing to other species. Condansed tannins consitute more than %90 of industrial tannin production in the world, and they are economical evaluated on adhesive and resin production. Mimoza tannin isolated from the bark of Acacia mearnsii, Quebracho tannin isolated from Schnopsis spp. barks and pine tannin extracted from Pinus radiata barks are commercially produced in many countries, and produced adhesives have industrial evaluation on particleboard, fiberboard and plywood manufacturing.

Tannin production experiments under different conditions and determination of chemical components of different native species such as Pinus brutia, Picea orientalis and Cedrus libani were conducted in this study. Tannin production was performed from Pinus brutia bark which has best results at optimal conditions. Also, stiasny number, condansed tannin and total phenol analyses were carried out on the barks of each species, and determined values on Pinus brutia bark show better result as much as the results of quebracho and mimosa tannins used in world.

To compare of Pinus brutia tannins with quebracho and mimosa tannins, each tannin kind at differents rates was added to phenolformaldehyde adhesive, and fiberboards were pressed by using these adhesives. Chemical, physical and mechanical experiments were performed on prepared fiberboards. According to test results, the values of boards prepared with calabrian pine tannin have generally similar results and some test results show better than those of other commercial tannins. On the contrary, thickness swelling and water absorbtion rates of all fiberboards produced with tannins have higher (not better) than stated standart values. It was thought that this negative results can be solve by adding chemical water repellents.

The conclusions of present study demonstrated that HMA (Hegzametilentetraamin), among adhesives produced with calabrian pine tannins and paraformaldehyde produced with quebracho and mimosa tannin can be used as hardener.

RAHNEMOON Shahram
Danışman : Prof. Dr. Ercan TANRITANIR

Anabilim Dalı : Orman Endüstri Mühendisliği

Programı : Makine ve İşletme

Mezuniyet Yılı : 2010

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Erol BURDURLU

Prof. Dr. Bülent Mehmet DURMUŞOĞLU

Prof. Dr. Ahmet KURTOĞLU

Prof. Dr. Ercan TANRITANIR

Doç. Dr. Kenan OK


İran’da Kurulacak Modüler Mobilya Fabrikasina İlişkin Fizibilite Çalişmasi

Yatırım projelerini hayata geçirmeden önce hazırlanması gereken fizibilite çalışması ile, bir projenin yapılmasının rasyonel olup olmadığına karar verilmektedir. Sektörümüzde ciddi firmalar dışında fizibilite çalışması yapılmamakta, yapılsa da kredi alma amacından öteye geçememektedir.

Bu tez, mobilya sektöründe fizibilite çalışmasının evrelerini göstermek ve gelecekte yapılacak benzeri projelere ışık tutmak amacıyla hazırlanmıştır.

Literatür çalışmalarından elde edilen bilgiler sonucunda yapılacak olan çalışmanın genel çerçevesi Ekonomik Etüd, Teknik Etüd, Finansal ve Mali Etüd olmak üzere 3 ana evreden oluşmaktadır.

Ekonomik Etüd’ün en önemli bölümü Pazar araştırması ve Talep Tahmini’dir, buradan elde edilen bilgiler projenin diğer aşamalarına yön vermektedir. İran’ın çeşitli kurumlarından elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda Sehpa, Televizyon Masası, Yemek Masası, Büfe Vitrin Konsol, Çalışma ve Bilgisayar Masası ile Açılır ve Kapanır Baza için talep olduğu görülmüştür.

Fabrikanın kapasitesi, ürünlerin talebi ve firmanın 5,600,000 USD’lık finansal gücü dikkate alınarak belirlenmiştir.

Fabrikanın kuruluş yeri Electre Yöntemi’ne göre belirlenmiş ve en uygun yer olarak Tebriz seçilmiştir.

Teknik Etüd evresi, Ekonomik Etüd’ün sonuçları ışığında üretilecek mobilyalar için gerekli makine ve donanımların hesaplamasını içermektedir. Buna göre kurulacak fabrika için 2 adet yatay panel ebatlama, 1 adet kenar bantlama, 1 adet delik delme, 1 adet paketleme ve 1 adet streç sarma makinesi gerekecektir.

Fabrikada 68’i işçi ve 22’si yönetimde personel olmak üzere toplam 88 kişinin çalışması planlanmıştır.

Finansal ve Mali Etüd evresinde, bu proje için tahsis edilen fon ve kaynaklar hakkında bilgi verilmekte ve projenin gerçekleştirilmesinin karlı olup olmadığı araştırılmaktadır. Fabrikanın kurulması sürecinde sadece özkaynaklardan yararlanılmıştır.

Bu projenin basit karlılık oranı % 44, ortalama karlılık oranı % 33, geri ödeme süresi 3 yıl, ortalama verimlilik yöntemi % 37, net bugünkü değeri 2,225,542 USD, net bugünkü değer oranı 0.4, iç karlılık oranı % 17.24, fayda masraf oranı 1.40, Net fayda masraf oranı ise 0.4 olarak belirlenmiştir.

Başabaş noktası birinci yılın üretim kapasitesinin % 42.58 miktarına denk gelmektedir.

Çalışmada elde edilen sonuçlara göre yatırımın yapılması rasyonel ve karlı görünmektedir.

Feasibility Of Modular Furniture Factory In Iran

Before implementation of the investment projects, feasibility studies must be carried out. A feasibility study decides whether or not to realize the investment project.

Feasibility studies are carried out often in order to access the credits and only big companies are involved in preparing these studies. This thesis is carried out to indicate the feasibility study steps in furniture sector and to become a reference for the future projects in the sector.

After the literature review, the study to be carried out has 3 main subdivisions:

1-Economical Survey

2-Technical Survey

3-Financial and Fiscal Survey

In order to carry out this study, the data has been collected from the various Institutions and Departments of Iran and afterwards this data has been evaluated.

The most important parts of the economical survey are market survey and demand forecasting. The data obtained from these steps are of vital importance to realize the project.

According to the results, demand is already available for the table, TV table, dining table, buffet, vitrine, console, study and computer desk and folding bed base. Therefore the production of this furniture is feasible.

The capacity of the plant is determined evaluating the financial strength of the company. In this study the financial strength of the company is considered as 5,600,000 USD dollars.

Establishment place of the factory has been determined using Electre method and the most favorable place according to this method was found as Tabriz.

Technical survey step includes the calculations of the technical information, machinery and tools based on the results of the economical survey.

Horizontal panel sizing, edge banding, drilling, packaging and stretching cling machines will be purchased and utilized in the plant to be founded.

In the plant it is planned to employ a total 88 workers of 20 administrative personnel and 68 workers.

Financial and Fiscal Survey give information about the funds and sources allocated for this project and investigate whether the realization of the project is profitable or not.

In this project the foundation of the plant is planned only with company’s own resources.

After financial and economical surveys the decision to realize or not to realize the project is taken by the individual investors or companies.

After these surveys the following results are obtained: simple profitability ratio is % 44, average profitability rate is % 33, payback period is 3 years, average productivity rate is % 37, net present value is 2,225,542 USD dollars, net present value ratio is 0.4, internal rate of return is % 17.24, benefit-cost ratio is 1.40, net benefit-cost ratio is 0.4 and the break-even point equals to % 42.58 first year of production capacity.

Taken together, these results suggest that realization of the investment is feasible and the project must be undertaken.

PEYZAJ MİMARLIĞI ANABİLİM DALI
NAYİM SARI Yeliz

Danışman : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2010

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Yahya AYAŞLIGİL

Prof. Dr. Sümer GÜLEZ

Prof. Dr. Hüseyin DİRİK

Prof. Dr. Metin SARIBAŞ

Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ


Amasra-İnkum (Bartın) Arasında Yer Alan Önemli Biyotopların Haritalanması

Bu araştırmada, Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölümü’nün önemli kıyı yörelerinden biri olan Bartın ilinin Amasra ve İnkum yerleşimleri arasında yer alan önemli biyotop alanlarının belirlenmesi ve haritalanması amaçlanmıştır. Bölge, Karadeniz’e özgü Avrupa-Sibirya biyocoğrafik bölgesinin denize yakın öksin kesimini temsil etmektedir. Zengin ekolojik ve floristik çeşitliliğe sahip alandaki biyotopların ayrılmasında flora, abiyotik özellikler, aktüel vejetasyon ve güncel alan kullanımına ait veriler göz önüne alınmıştır. Verilerin hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemlerine ait teknikler etkin olarak kullanılmış, analizler için gerekli olan uydu verileri, sayısal haritalar ve sözel veritabanları oluşturulmuştur. Farklı biyotopların ayırt edilmesinde, diğer faktörlerin yanı sıra bitki örtüsünün tür bileşimi önemli bir gösterge olarak kullanılmıştır. Buna göre, farklı ekolojik ve floristik özelliğe sahip biyotopları temsil eden 156 adet röleve alanında vejetasyon alımları ve envantere dayalı tespitler gerçekleştirilmiştir.

Elde edilen verilerin analizi sonucunda yapılan sınıflandırma ile ana biyotop alanları hakim ve karakteristik bitki türlerine, farklı ekolojik özelliklere ve alan kullanım tiplerine göre alt biyotoplara ayrılmıştır. Daha sonra biyotopların alan içindeki dağılımları, toplumların fizyonomik yapıları detaylı olarak açıklanmıştır. Buna ilave olarak araştırma alanında bulunan insan müdahalelerinin biyotoplar üzerindeki olumsuz etkisi vurgulanmıştır.

Alanda doğal yakın ve kültürel biyotoplarda, 13 adedi endemik olmak üzere toplam 620 bitki taksonu tespit edilmiştir. Araştırmada yaprağını döken orman alanları, çalılıklar, dik kayalık alanlar, ağaçlandırma alanları, tarım alanları, İnkum kumul alanı, Bartın nehir yatağı, yol kenarları, tahrip edilmiş alanlar, kentsel yerleşim alanları ve kırsal yerleşim alanları olmak üzere 11 adet ana biyotop tipi belirlenmiştir. Ana biyotoplar 30 alt biyotop tipine ayrılarak, toplamda 41 adet biyotop sınıflandırılarak, haritalanmıştır.

Anahtar kelimeler: Biyotop haritalama, doğa koruma, peyzaj planlama, peyzaj ekolojisi, Amasra, İnkum, Bartın.

Mappıng Of The Important Bıotopes Located Between Amasra-Inkum (Bartın)
In this researh, it was aimed to identify and map the biotope areas located between the settlements of Amasra and Inkum that belong to the City of Bartın, an important coastal province of the northwest part of the Black Sea Region of Turkey. This region represents the onshore Euxin part of Euro-Siberian phytogeographical region. Flora, abiotic characteristics, actual vegetation and contemporary land uses were taken into account for indentification of biotopes found in the research area that has a rich ecological and floristic diversity. Techniques of remote sensing and GIS were effectively used for preparation and interpretation of data and also satellite images, digital maps and databases that required for analysis were generated. Composition of species belonging to plant cover was used as an indicator in addition of other factors for distinguishing different biotopes. Accordingly, vegetation surveys were carried out and inventory were made in selected 156 sample plots that represent various ecological and floristic characteristics.

According to classsification made with spatial analysis of data gathered, main biotope areas were divided into sub-biotopes in terms of dominant and characteristic plant species, various ecological properties and also types of land use. Then, findings about distribution of biotopes in the research area, physiognomical structure of plant societies were explained in detail. Additionally, adverse effects of different land uses and operations within the research area were emphasized.

In the research area, 620 plant taxons, 13 of them endemic, were identified within semi-natural and cultural biotopes. Furthermore, 11 main biotopes were classified as deciduous forest lands, afforested lands, agricultural lands, scrub lands, steep rocky areas, Inkum dune area, Bartın Riverside, spoiled lands, urban settlements and rural settlements. Moreover, these biotopes were divided into 30 sub-biotopes. In other words, total number of 41 biotopes were classified and mapped during the research.
Keywords: Mapping of the biotopes, nature conservation, landscape planning, landscape ecology, Amasra, Inkum, Bartın.

BEKDEMİR Perihan Alev
Danışman : Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ

Anabilim Dalı : Peyzaj Mimarlığı

Mezuniyet Yılı : 2010

Tez Savunma Jürisi : Prof. Dr. Hakan ALTINÇEKİÇ

Prof. Dr. Aytuğ AKESEN

Prof. Dr. Ahmet Cengiz YILDIZCI

Prof. Dr. Adnan UZUN

Doç Dr. Mustafa VAR

İstanbul-Azizpaşa Ormanı İçerisinde Bir Rekreasyon Planlama Modeli Oluşturulması
İstanbul; konumu, kendine özgü topoğrafik ve coğrafi yapısı, birçok dünya kentinde bulunmayan doğal özellikleri, ekonomik gücü ve geniş etki alanı ile metropolleşme sürecini tamamlamış bir kenttir. Küreselleşme süreci için büyük bir önem taşıyan İstanbul metropolitenin; nüfus artışı, kentleşme, kaçak yapılaşma, işsizlik ve sanayileşme gibi problemlerini çözmüş, kentsel çevre niteliği yüksek ve doğal çevresini korumak için yetkililerin yöntemler geliştirdiği bir kent kimliğine kavuşması gerekmektedir.

Doğal kaynaklar üzerinde baskı yaratan en önemli problem nüfus artışıdır. Yapılmış olan nüfus projeksiyonları doğrultusunda İstanbul’un 2050’de 50 milyon nüfusa ulaşacağı varsayılmaktadır. Rekreasyon ihtiyacını kent düzeyinde gidermeye çalışacak olan İstanbullu, kentin kuzeyinde dağılım gösteren orman alanlarına baskı yapacaktır. Günümüzde rekreasyon amacıyla kullanılan orman kaynaklarının zarar görmesi, kaynağa dayalı rekreasyon planlama çalışmalarına gereksinimi arttırmaktadır.

Çalışmanın amacı, özellikle İstanbul gibi metropoller içinde bulunan, orman karakterine sahip alanlarda, kaynağa dayalı planlama çalışmaları yapılması gerektiğine dikkat çekmek ve konuya ilişkin alternatif örnek alan için bir model geliştirmektir.

Bu kapsamda tez çalışmasında, örnek alanın doğal kaynak değerlerini koruyarak kullanma yaklaşımı ile analiz etme, rekreasyon potansiyeli üzerindeki olumlu - olumsuz etkenleri belirleme ve elde edilen sentez verileri doğrultusunda planlanacak alanların kullanım önceliklerini ve kullanım kapasitelerini saptamak hedeflenmiştir.

Bu bağlamda geliştirilen modelin örnek niteliği taşıması amacıyla, kent merkezine yakınlığı, içinde rekreasyonel kullanım bulunmaması, yerleşim, maden, 2B arazileri gibi baskı unsurları içermesi ve rekreasyon potansiyeli açısından önemli kaynak değerlerine sahip olması nedeniyle İstanbul-Azizpaşa Ormanı örnek alan olarak seçilmiştir.

Seçilen örnek alanda, üç yöntem aşamasından oluşan bir planlama modeli kurulmuştur. Modelin ilk yöntem aşamasında alanın korunması açısından önemli kaynak değerleri irdelenmiş ve koruma sınıflandırılması yapılmıştır. İkinci yöntem aşamasında, rekreasyon potansiyelini etkileyen etkenler belirlenmiş, bu etkenlerin alan üzerindeki dağılımları incelenmiş ve rekreasyon potansiyel sınıflandırması yapılmıştır. Son aşamada ise ilk iki sentez sonuçları karşılaştırılmış ve kullanıma açılacak alanların öncelik sıralamaları belirlenmiştir. Kullanım ve koruma önceliklerine bağlı olarak kullanım yoğunlukları seçilmiş ve alanların kullanım kapasiteleri hesaplanmıştır. Sentez çalışmaları için Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)’nden, kapasite hesaplamaları için ise Çok Amaçlı Programlama Yöntemlerinden olan Hedef Programlama’dan yararlanılmıştır.

Sonuç olarak geliştirilen model ile elde edilen bulgular ışığında, kent içi orman alanlarında oluşturulacak alternatif rekreasyon alanları için planlama önerileri getirilmeye çalışılmıştır.