Mashq. Berilgan misollardagi tushirib qoldirilgan o‘rinlarga teng
bog‘lovchilarni qo‘yib, qanday qo‘shma gap ekanligini ayting.
1. Kimsanning xayolidan ... jang dahshatlari o‘tar, ... uning ko‘z oldida
gospital’ gavdalanardi. 2. Uni ... tergovchi tergov qiladi, ... ovqat bermay ne
qiynoqlarga solishadi. 3. Katta hovuzlardagi suvlarda ko‘lankalar va shu’lalar jim-jit
o‘ynashadi, ... ko‘lankalar yonib ketadi, ... shu’lalarni ko‘lankalar yutadi. (Oybek) 4.
Narigi uydan ... yigitlarning gangur-gungur suhbati eshitilib turar ... ora-chora qah-
qah kulgi sadosi ham yangrab turar. 5. ... to‘qimachilik kombinatida montyor
etishmasdi, ... o‘zi yaxshi ishlardimi, harqalay uni olib qolishdi. 6... Serafima
Fedorovaning lablari Qalati titrab ko‘zidan yosh oqar, ... Larisa qog‘ozga qayta-qayta
tikilar edi. 7. ... bu narsa haqiqatga aylanadi, ... men mansabimni tashlab ketaman
(«Choliqushi»). 8. ... jahlim chiqadi, ... kulgim qistaydi.
Zidlov munosabatli bog‘langan qo‘shma gaplarda ikki komponentdagi
voqea-hodisa bir-biriga zid, qarama-qarshi qo‘yilgan bo‘ladi. Bunday bog‘langan
qo‘shma gap komponentlari zidlov bog‘lovchilari va shu bog‘lovchilar vazifasida
qo‘llangan
–u (-yu), -ku, -da yuklamalari orqali birikadi.
Misol: 1. Haydar ariq labiga cho‘nqayib, muzday suvga yuz-ko‘zlarini yuvdi,
biroq ko‘nglidagi Quborni muzday suv ham tarqata olmadi (O.Yoqubov). 2. Osmonni
birdan qora bulut qopladi,
lekin yomg‘ir yog‘ishidan darak yo‘q. 3. Zaynab ham
Kumushga qo‘shildi,
ammo Kumush yuzini chetga o‘girgan kuyi o‘tirar edi
(A.Qodiriy). 4. Bu mulohazang tuzuk-ku,
biroq men bilan achchiqlashgan bir
kishinikida mehmon bo‘lish boshni qotiradir (A.Qodiriy).
Zidlov munosabatli bog‘langan qo‘shma gap komponentlarini biriktiruvchi
