Ünden bugüN

Harem ve Haydarpaşa iskeleleri: Harem iskelesi, yalnızca Sirkeci'ye sefer yapan araba vapurlarının yanaştığı bir yer-

dir. İskele binası iki bölümden oluşmaktadır: Karadan bakılınca, gişeleri ve bekleme salonunu içeren silindirik çatılı, tek katlı ön bina ve hizmet bölümlerinin bulunduğu iki kadı arka bina. Denize dönük olan bu çift katlı binanın teras biçimindeki çatısında da küçük bir haberleşme kulesi yer almaktadır. Harem İskelesi'nin yanaşma yeri denize doğru sivrilmekte, her iki yanındaki rampalara iki araba vapuru yanaşabilmektedir.

Harem'de bulunan diğer iskele de, artık yolcuya hizmet vermeyen, yalnızca bağlanma yeri olarak kullanılan eski Karaköy Yüzer Iskelesi'dir.

Haydarpaşa lskelesi(», Haydarpaşa gar binasının hemen önünde yer almaktadır. Binanın tamamı gişe ve yolcu bekleme salonuna ayrılmıştır. Personel binası olarak yandaki bir başka yapı kullanılmaktadır. Haydarpaşa iskelesi, Karaköy ile yeni Kadıköy iskeleleri arasında sefer yapan yolcu vapurlarının uğrak yeridir. Genellikle, banliyö trenlerinin yolcuları Karaköy'e gitmek için bu iskeleyi kullanır.

Haydarpaşa'daki bir diğer iskele de, TCDD'ye ait tren taşıyıcı feribotların yanaştığı yerdir. Haydarpaşa ile Sirkeci'deki Sepetçi Kasrı önü arasında vagon taşıyan üç feribot bulunmaktadır. Bunların yönetimi, TCDD Liman İşletmesi Müdürlüğü Dok Kaptanlığı Bölümü'ne aittir.

Kadıköy iskeleleri: Kadıköy lskelesi(-0, Eminönü ve Adalar'a sefer yapan vapurların durağıdır. İki katlı betonarme bina, zamanla bazı değişikliklere uğramış, büyük yolcu kitlelerine hizmet veren iskele-

ye bazı ekler yapılmak zorunda kalınmıştır. Kara tarafına yapılan teras çatılı dikdörtgen planlı tek kadı yapı, asıl iskele binasına bağlanmıştır ve hacmi artırmaya yöneliktir. Bu bölümde gişe, turnikeler, baş-memur odası ve danışma bulunmaktadır. Prefabrik bir yapıdır. Binanın üst katı Şehir Hatları işletmesi tarafından sosyal tesis olarak kullanılmaktadır. Alt katta, ek binadan geçilince sütunlu bir bekleme salonuna girilir. Bu salonun üçte biri olan sağ tarafı demir parmaklıklarla Adalar'a gidecek yolculara ayrılan bölümdür. Binanın sol tarafından ise memur ve çımacı odaları bulunmaktadır. İskele binasının her iki yanına, revaklı yolcu çıkış sundurmaları yapılmıştır. İskelenin beton yanaşma yeri 35,5 m genişliğindedir.

Haydarpaşa Koyu'nun iç kısmına, betonarme kazıklar üzerine oturtulmuş iki katlı çelik konstrüksiyonlu bir bina olan yeni Kadıköy İskelesi, dikdörtgen planlıdır. 1982'de inşa edilmiştir. Üst katının denize uzanan bölümü alt kattan daha kısadır. Üst katta Şehir Hatları'nın Gemi Zabitleri Derneği, Emekliler Derneği, Eğitim ve Geliştirme Merkezi ile yolcu salonu bulunmaktadır. Buradan vapurlara uzanan davlumbazlar vardır. Alt katta, girişte Denizyolları Acentesi, bir dükkân, öğrenci ve subay kart gişesi ile 5 tane gişe bulunmaktadır. Gişelerden sonra ortada gazete bayii ve turnikeler yer alır. Turnikelerle geçilen büyük yolcu salonu, solda Karaköy ve Haydarpaşa yolcularına, sağda ise Beşiktaş yolcularına hizmet veren kapılara uzanır. Salonda bir danışma ile sağda polis güvenlik odaları vardır. Dip kısmında büfe ve sanat galerisi bulunmaktadır. Aralarındaki kapıdan geçilince, yolculara kapalı bir bölüme ulaşılır. Burada mutfak, yemekhane, kamarot, başmemur, enspektör, itfaiye, çımacı, jeton odalarıyla kalorifer kazanı ve hela yer alır. Yeni Kadıköy İskelesi, 98,5 m uzunluğu, 30 m genişliği ile büyük bir iskeledir. Yanaşma yerlerine 3 vapur uğrayabilmektedir. Ancak, bir yapım hatası sonucu, yanaşma iskelesiyle vapur güverteleri arasında yükseklik farkı vardır.

Kadıköy Deniz Otobüsü İskelesi, eski Kadıköy Evlendirme Dairesi'nin bulunduğu yerde kurulmuştur. Bu iskele binası, diğerlerinden oldukça farklı bir mimari tarzda inşa edilmiştir. Betonarme olan yapının teras tipi düz bir çatısı ve geniş bir alınlığı bulunmaktadır. Binayı taşıyan sütunlar üzerinde koyu renk nişler dikkati çekmektedir. Kara yönünde öne doğru çıkan bir giriş sundurması vardır. Yapı bol pencereli ve aydınlıktır. Kapıdan girilince, ortada gişeler, onların arkasında da terminal şefinin odasıyla yemekhane yer alır. İki yanda turnikeler görülmektedir. Soldaki bekleme salonu Bakırköy yolcularına, sağdaki salon ise Karaköy ve Kabataş yolcularına ayrılmıştır. Betonarme yanaşma yerine iki deniz otobüsü yanaşabilmektedir.

Marmara Hattı iskeleleri: Bostancı İs-kelesi(->), 1913'te inşa edilmiş yığma (taş) bir binadır. Betonarme kazıklar üstünde

Bakırköy Deniz Otobüsü iskelesi. Mümtaz Ankan, 1994

denize uzayan yanaşma yeni iskelenin ucundadır. Bu iskele 80 m uzunluktadır. Karaya bağlantı yerinde gişeler ve turnike bölümü vardır, iskele binası tek kadı, yüksek çatılıdır. Binanın içine kara yönünden girildiğinde, kullanılmayan bir gişe, başmemur, çımacı odaları ile küçük bir bekleme salonu yer almaktadır. Bostancı iskelesi, Sirkeci-Çınarcık ve Adalar'a sefer yapan vapurların uğrak yeridir.

Bostancı Deniz Otobüsü İskelesi, dalgakıranın iç kısmına inşa edilmiş tek katlı, dikdörtgen planlı çelik konstrüksiyonlu bir bina ve beton yanaşma yerinden oluşmaktadır. Uzun kenarı denize paralel olan binanın çatısı, yan yana yerleştirilmiş metal silindirik parçalardan meydana gelir. Bu iskele aynı zamanda İstanbul Deniz Otobüsleri Sanayii ve Ticaret AŞ'nin yönetim yeri olduğundan, benzerlerinden büyüktür. Karadan bakıldığında, binanın önünde bir sundurma bulunmaktadır. Yapının sol tarafı genel müdürlük bürolarına ayrılmıştır. Burada, muhasebe, operasyon, teknik müdürlükler, terminal şefliği ve sekreterlik odaları vardır. Binanın diğer kısmı ise, Bakırköy, Kabataş ve Karaköy'e gidecek yolcular için bekleme salonlarına bölünmüştür. Ayrıca bahçede makine atölyesi ve yemekhaneyi içeren bir bina daha bulunmaktadır. Bostancı Deniz Otobüsü İskelesi'nin yanaşma yeri iki dubadan oluşur. Bunlara dört deniz otobüsü yanaşabilmektedir.

Daha önce araba vapurlarına hizmet veren eski Kartal iskelesi, kıyı yolu yapıldığında içeride kaldığı için yeniden inşa edilmiş, eski bina, Trafik Ekipler Müdür-lüğü'ne verilmiştir.

1993'te inşa edilen yeni Kartal iskelesi, yalnız Yalova'ya sefer yapan vapurlara hizmet vermektedir. İskele binası dikdörtgen planlı, kırma tipi çatısı geniş alınlık-lı, betonarme bir yapıdır, iç bölümleri ge-

niş bir bekleme salonu, gişeler, başmemur, memur ve çımacı odaları ile mutfaktan o-luşmaktadır. Betonarme yanaşma yeri, yandaki deniz otobüsleri iskelesiyle ortak kullanılmaktadır. Yanaşma yeri 52 m u-zunlukta ve 10,5 m genişliktedir.

Kartal Deniz Otobüsleri iskelesi, hemen Şehir Hatları iskelesinin yanındadır. Ancak, bina daha uzun bir dikdörtgen biçimindedir. Bu bina da vapur iskelesiyle aynı tarzda inşa edilmiştir. Farklı olarak, tepesinde camlı bir ışıklık bulunmaktadır. Bu iskeleden, deniz otobüsleri yalnızca Yalova'ya sefer yapmaktadır.

Eskihisar'daki araba vapuru iskelesi, 1988'de inşa edilmiştir. Büyük bir alana sahip olan iskele, 43.503 m2'dir. İskele binası ve yanaşma yerleri betonarmedir. Büyüklüğüyle doğru orantılı olarak 33 kişinin çalıştığı bu iskele, müdür muavinliği ile yönetilmektedir. İskele binaları atölye ve gözeüeme kulesi geniş arazi içinde dağılmış durumdadır. Motorlu araçların giriş yeri, Boğaz köprülerindeki gibi düzenlenmiştir. Paralı girişlerdeki gişeler yandaki kuleden kontrol edilmektedir. Ana iskele binası, araba vapuru rampalarına yakındır. Sekizgen planlı olan ve bekleme salonu ile büroların bulunduğu asma katın yer aldığı en yüksek bölümün yanı-sıra, ona ekli olarak üç yapı daha vardır. Bunlar güvenlik, enspektörlük ve yemekhane bölümleridir. Her üç ek de tek katlıdır.

Eskihisar îskelesi'nin bekleme yeri üç yüz aracı alabilecek kapasitededir. Bu iskelenin beş araba vapurunun yanaşması için rampası vardır. Bunlardan yalnızca izmit Körfezi'nin karşı kıyısındaki Topçular'a sefer yapan araba vapurları yararlanmaktadır.

Ada iskeleleri: Kınalıada İskelesi, eski iskelenin yıkılmasından sonra, 1993'te yeniden inşa edilmiş, betonarme bir yapıdır.