Ünden bugüN

HERAKLEİOS SURU

54

55

HEYBEIİADA

Adada iki tur yolu vardır. Birine "Büyük Tur", diğerine "Küçük Tur" denir. Küçük Tur'a aynı zamanda "Aşıklar Yolu" da denir. Eşek ve arabalarla yapılan turların ada yaşamında önemli yeri vardır. Adanın kuzeye bakan yamaçlarına dik yokuşlar çıkar, bu yokuşları enlemesine sokaklar keser.

Eskiden bugünkü rıhtımın yerinde çakıllı bir sahil vardı. Bazı yapılar deniz üstündeydi. Mendireğe yakın bölgede deniz hamamları vardı. Deniz, Ayyıldız Cad-desi'nin olduğu yere kadar geliyordu. Limana yakın olan otellerin ve Ilyasko Ya-lısı'nın(->) önünden, deniz kıyısından daracık bir yol geçiyordu. 1927'de sahil doldurularak rıhtım yapıldı.

Sahilden içerilere doğru gidilince bir-iki katlı ahşap evlerden oluşan bir balıkçı köyü vardı. Kilise de şimdiki yerindeydi, önü denizdi. Sahile yakın bir yörede, Orhan Sokağı'nın başladığı meydancıkta, mahalleye hem Türkçe hem Rumca adını veren ünlü kuyu Glifa bulunur. Glifa, suyu kekremsi olan bir kuyudur. Kelime Rumca "kekremsi, acı su" demektir. Küçük köy zamanla gelişmiş, yukarılara, caminin bulunduğu yere dek uzanmıştır. Caminin ol-

Heybeliada tskelesi'ndeki adaya özgü evler. Erkin Emiroğlu, 1985

nutsuzluğa neden olunca, Sicilya'da Sira-kuza'ya göç etmek zorunda kaldı ve burada bir suikasta kurban gitti.

Yerine geçen büyük oğul IV. Konstan-tinos (hd 668-685) Konstantinopolis'in kenar mahallelerine dek gelen Arap ordularına karşı ordunun başında başkenti savunarak Bizans'a itibar sağladı (bak. kuşatmalar). Fakat Balkanlar'da ilerleyen Slav akınlarına karşı koymakta başarısız oldu ve imparatorluğun bu bölümünde bağımsız bir Bulgar krallığının kurulmasına izin vermek zorunda kaldı. Doğu topraklarındaki hizip kavgalarına son vermek amacıyla III. Konstantinopolis Konsili'ni (680-681) topladı.

33 yaşında öldüğünde yerine oğlu II. Iustinianos(-0 geçti. 685-695 ve 705-711 arasında iki kez tahta geçen lustinianos, babasının aksine ateşli bir hükümdardı, iktidarı sırasında Balkanlar'daki Slav akınlarını kontrol etmeye çalıştı. Dinsel alanda attığı adımlar ise Doğu ve Batı kiliseleri arasındaki ayrılıkları derinleştirmeye neden oldu. 711'de lustinianos bir isyan sonucu katledilince Herakleios Hanedanı sona erdi.

Herakleios Hanedam'nın tüm imparatorları despotik eğilimli devlet adanılan ve kahraman komutanlardı, iktidarları sırasında; Balkanlar'da ilerleyen Avar ve Slav-lara; Doğu topraklarım ele geçirmeye ça-

Heybeliada

istanbul Ansiklopedisi

lışan Araplara karşı mücadele ettiler. Ordularının başına geçerek italya'ya dek sefere çıktılar, imparatorluğu bölen dinsel sorunlara çözüm bulmaya çalıştılar (bak. Herakleios).

Küçük ve serbest köylülük temelinde düzenlenen toprak mülkiyeti yüzünden aristokrasi ile aralan hiç iyi olmayan Herakleios Hanedanı mensupları zorla göç ve iskân politikaları ile küçük mülk sahiplerini de rahatsız ettiler. Hazineyi doldurmak ve orduyu güçlendirmek için koydukları ağır vergiler ve acımasız saray görevlilerinin gayretkeşlikleri yüzünden iktidar dönemleri sık sık isyanlarla kesintiye uğradı. Bu isyanların çoğu imparatorların yaşamına mal oldu. 695'te Hellas Bir-liği'nin komutanı Leontios, 698'de ise Le-ontios'u tahttan indiren ve II. Tiberios a-dıyla tahta geçen Apsimar, Herakleioslar döneminde imparatorluklarını ilan eden hanedan dışı kişiler oldular.

Bibi. A. N. Stratos, Byzantium in the Seventh Centuty, c. V, Amsterdam, 1968-1980; A. A. Vasiliev, Bizans imparatorluğunun Tarihi, c. I, Ankara, 1943, s. 246-294; J. B. Bury, His-tory of the Later Roman Empirefrom Arcadi-us to irene (395 A. D. to 800 A. D.), Londra, 1889.

AYŞE HÜR