Uo‘K: 821. 21-3 kbk: 82. 3(5Hin) k-19 Kalila va Dimna

ZOHID VA MEHMON BOBI
Roja brahmanga dedi: 
– Boshqalarga zulm qilib, o‘ziga baxtsizlik 
yuzlan gandan keyingina tavbasiga tayangan 
odam haqidagi masalni eshitdim. Endi shunday 
bir qissa aytib bersangki, unda o‘z hunarini qo‘yib, 
boshqa bir hunarga yopishgan, so‘ngra bu yangi 
mashg‘ulotning uddasidan chiqa olmasdan o‘zi-
ning avvalgi hunariga qaytishni istagan, lekin uni 
ham eplay olmay, arosatda qolgan odam haqida 
hikoya qilinsin.
Brahman dedi: 
– Har ishning o‘z odami bor. Kim o‘z qo‘lidan 
keladigan ishini tashlab, qo‘lidan kelmaydigan 
bir ishga yopishsa, albatta, muvaffaqiyatsizlikka 
uchrab rasvo bo‘ladi, keyingi pushay moni yordam 
bermaydi. Deydilarki: «Hunar yod dan chiqma-
sa-da, lekin nozik tomonlari unutiladi». Inson o‘z 
ishini yaxshilab o‘rganib, uni hech qachon qo‘ldan 
bermasligi kerak. Bo‘lmag‘ur xayollarga berilib, 
shoxdan shoxga qo‘nmasligi, har qanday gulning 
go‘zalligiga uchmasligi kerak. Bunga misol qilib, 
quyidagi hikoyani keltirsa bo‘ladi.
Roja so‘radi: 
– U qanaqa hikoya?
Brahmanning hikoyati
Qinuch degan viloyatda toat-ibodat bilan 
mashg‘ul bo‘lgan bir zohid yashar edi. Bir kuni 
uning uyiga mehmon keldi, zohid uni samimiy 
kutib oldi. Hol-ahvol so‘rashgach, mehmonning 

---

298
qayerdan ekanligini va qayerga ketayotganligini 
surishtirdi.
Mehmon javob berdi: 
– Sarguzashtlarim juda uzun. Sizga malol kel-
masa, aytib beray.
Zohid dedi: 
– Kimki qissaga quloq solsa, albatta, uning har 
biridan o‘ziga hissa oladi. Ko‘rgan-bilganlaringizni 
va har bir safardan olgan foyda va zararingizni 
so‘zlab bering.
Mehmon dedi: 
– Mening aslim farangdir. O‘z yurtimda og‘ir 
mehnat bilan tirikchiligimni o‘tkazaman. Mening bir 
dehqon do‘stim bor edi. U menga yordam qilib, qarz-
ga g‘alla berib turar, pulimni ber deb shoshirmas 
edi. Bir kuni meni o‘z bog‘iga chaqirib mehmon qildi 
va qizg‘in suhbat asnosida mendan so‘radi: 
– Sen o‘z kasbingdan qancha foyda olasan? 
Sarmo yang qancha-yu, foydang qancha?
Men o‘z ahvolimni qisqacha bayon qilib dedim: 
– Do‘konimdagi dastmoyam yigirma xarvar
1
g‘alladir, undan oladigan foydam oilamga yetib 
turadi.
Dehqon dedi:
– Yo‘g‘-e, foydang ko‘proq bo‘lsa kerak?
Men dedim: 
– Sening hunaring qancha foyda beradi?
U javob berdi: 
– Mening dastmoyam kam bo‘lmasa ham, foy-
dasi benihoyadir, Ozgina urug‘ sepib, ko‘p hosil 
olaman.
1
Xarvar — bir eshak ko‘taradigan yuk (og‘irlik o‘lchovi).

---

299
Men hayron bo‘ldim va dedim: 
– Qanaqa qilib?
Dehqon dedi: 
– Taajjub qilma, bir dona boshoq hech narsa 
emas, lekin undan ancha bug‘doy undirib olsa 
bo‘ladi. Kasbim juda foydali. – Dehqonning bu 
so‘zlarini eshitgandan so‘ng do‘konni berkitib, 
dehqonchilik qilmoqchi bo‘ldim.
Buni mahallamizdagi bir shayx eshitib qolib, 
meni chaqirtirdi va dedi: 
– Sen o‘z kasb-koringga qanoat qil. Undan or-
tig‘ini istama. Hirs shumlik keltiradi.
Men dedim: 
– Ey, shayx, men foydasi ko‘proq ish bilan 
shug‘ullanmoqchiman. Shunda tirikchiligim 
osonlik bilan o‘tadi deb o‘ylayman.
Shayx dedi: 
– Ko‘p muddatdan beri shu kasbing bilan ku-
ning o‘tib turibdi. Dehqonchilik kuch va mehnat 
talab qiladi. Soddalik qilma va o‘z ishingni tash-
lama. Kimki o‘z kasbini tashlab, nomunosib ish-
ga yopishsa, qarg‘aning boshiga tushgan savdo 
uning ham boshiga tushadi.
Men so‘radim: 
– Qarg‘aning boshiga nima savdo tushibdi?