dr. M.F. Willemsen (kamer 13A-36, tel. (020) 59 86676,e-mail mf.willemsen@ph.vu.nl)
studiepunten
6
periode
Dit college wordt gegeven in het studiejaar 2007-2008.
doel
Na afloop van deze cursus word je geacht
Kennis te hebben van de filosofie van Arthur Schopenhauer, met name van zijn (muziek)esthetica (derde deel van Die Welt als Wille und Vorstellung);
Kennis te hebben van de opvattingen over esthetica van (de jonge) Nietzsche;
Zicht hebben op de invloed die Schopenhauers denken heeft uitgeoefend op Nietzsches filosofie;
Weet hebben van de doorwerking van Schopenhauers en Nietzsches denken - rol van kunstenaars als Richard Wagner en Thomas Mann.
inhoud
In 1819 verscheen het hoofdwerk van Arthur Schopenhauer Die Welt als Wille und Vorstellung. In dit werk, waarin Schopenhauer zich schatplichtig toont aan Plato, Kant en de Indische filosofie, bouwt Schopenhauer een (speculatief) systeem waarin de tweedeling tussen voorstelling en wil prominent is. Ons rationele kennen heeft volgens Schopenhauer betrekking op de voorstellingswereld (de verschijnselen). Die wereld zou een manifestatie zijn van de wil: een voortdurend strevende, immer aanwezige onontkoombare, irrationele oerkracht.
Is er niet toch te ontkomen aan de onontkoombare wil? Ja, ontsnapping is volgens Schopenhauer mogelijk langs de weg van de ascese en langs de weg van de esthetische ervaring. In het college staat de esthetische ervaring centraal. Juist het belang van de esthetische ervaring wordt ook door Nietzsche benadrukt. In Nietzsches eersteling Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik (1872) vinden we de uitstpraak dat het bestaan en de wereld slechts als 'esthetisch fenomeen' gerechtvaardigd zijn. Daarmee ziet Nietzsche kunst als een voor de mens uitermate wezenlijke activiteit. Hier meldt zich de invloed van Schopenhauer, een invloed die verder bijna direct af te lezen is aan de tweedeling die Die Geburt doortrekt: apollinisch (vgl. de voorstelling bij Schopenhauer) en dionysisch (wil).
Over Schopenhauers metafysica en over de rol van de kunst daarin, over de metafysica van de jonge Nietzsche en het gewicht van de muziek, over de invloed van Schopenhauer op Wagner en, vervolgens, de contacten tussen Wagner en Nietzsche en, ten slotte, over de doorwerking van Schopenhauers en Nietzsches (muziek)esthetica - daarover gaat deze cursus.
literatuur
Betrouwbare edities van:
Schopenhauers Die Welt als Wille und Vorstellung;
Nietzsche, Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik.
Opmerkingen: Precieze literatuuropgave volgt ruim voor aanvang van de cursus via Blackboard. Het is toegestaan om naast de originele Duitse edities gebruik te maken van een Nederlandse vertaling. Ook hierover volgt t.z.t. meer informatie via blackboard.
voorkennis
Voltooid eerste bachelorjaar (mocht je geen eerste filosofiebachelorjaar achter je hebben, neem dan contact op met de docent).
naam
College, domein IV: Schelling on the substance of human freedom and on the ages of the world
The course will study Schelling's philosophy of his intermediate period between the system of identity and his late philosophy of revelation. Schelling's main works of this period that turn away from the system of dialectics to a personalist philosophy are his Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menslichen Freiheit- On the Substance of Human Freedom and his Weltalter-Ages of the World. Both works develop his philosphy of freedom and of evil and his philosophy of the ages of the world as a philosophy of the meta-history of history, his theory of the ages of totality. Heidegger called Schelling's Freiheitsschrift his deepest work. It has to be seen in the course whether he was right.
content
The course discusses the two texts by Schelling.
literature
F.W.J. Schelling
Philosophische Untersuchungen über das Wesen der menschlichen Freiheit und die damit zusammenhängenden Gegenstände (1809). English translation: Of Human Freedom, a translation with critical introduction and notes by J. Gutmann, Chicago: Open Court 1936;
Die Weltalter (ca. 1815). English translation: The Abyss of Freedom/Ages of the World, translation by Judith Norman, with an essay by Slavoj Zizek, Anne Arbor: The University of Michigan Press 1997.
mode of assessment
Presentation of a part of the main text in the college, final seminar paper.
The course will study Dilthey's impact on the theory of the human sciences and the relationship of this theory with historism and Dilthey's understanding of philosophy as Weltanschauungslehre, as a theory of world views. The aim is a better understanding of the nature of the human sciences.
content
Wilhelm Dilthey's Introduction (the original German title is Einleitung in die Geisteswissenschaften. Versuch einer Grundlegung für das Studium der Gesellschaft und der Geschichte) can be read as a critique of historical reason that tries to achieve for the social and human sciences what Kant's Critique of Pure Reason did for the natural sciences. Dilthey (1833-1911) analyzes the special character of the Geisteswissenschaften, of the human, historical, and social sciences. His theory transcends the mere theory of hermeneutics to a theory of the historical and social sciences that transcends the reduction of hermeneutics to the analysis of texts.
literature
The course will use parts of the following texts:
Wilhelm Dilthey, Selected Works, edited by Rudolf A. Makkreel & Frithjof Rodi. Princetion University Press.
Volume 1
Introduction to the Human Sciences. 1989.
[ISBN: 0691073074, pbk. 0691020744];
Introduction to the Human Sciences, Volume I;
Preface;
Book One: Survey of the System of the Particular Human Sciences, in which the Necessity of a Foundational Science is Demonstrated;
Book Two: Metaphysics as Foundation of the Human Sciences: Its Dominance and Decline;
Drafts for Volume II of the Introduction to the Human Sciences (ca. 1880-1890);
Book Four: Foundation of Knowledge;
Book Five: Thought, its Laws and Forms; their Relation to Reality;
Book Six: The Knowledge of Human Reality and the System of the Human Sciences ;
General Plan for Volume II of the Introduction to the Human Sciences, Books Three to Six ("Berlin Plan") ca. 1893);
Appendix.
Wilhelm Dilthey: The Essence of Philosophy (German original title: Das Wesen der Philosophie). Translated by Stephen A. Emery and William T. Emery. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1954.
mode of assessment
Presentation of a part of the main text in the college, final seminar paper.
naam
Literatuurstudie I, domein IV: Filosofie in historische context
code
158100
coördinator
prof.dr. W.R. de Jong (kamer 13A-37, tel. (020) 59 86682, e-mail wr.de_jong@ph.vu.nl)
docenten
prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R.W. Munk; dr. M.F. Willemsen; prof.dr. W. Goris
studiepunten
3
periode
3
doel
Het verdiepen en verbreden van kennis en inzicht aangaande de filosofische thema's die in de colleges binnen het domein aan de orde zijn geweest.
inhoud
Literatuurstudie in aansluiting op de belangstelling en het gevolgde programma van de student.
literatuur
De te bestuderen literatuur wordt samengesteld in overleg met de student. Neem daartoe contact op met één van de docenten.
naam
Literatuurstudie II, domein IV: Filosofie in historische context
code
158101
coördinator
prof.dr. W.R. de Jong (kamer 13A-37, tel. (020) 59 86682, e-mail wr.de_jong@ph.vu.nl)
studiepunten
3
periode
6
opmerkingen
Zie literatuurstudie I, domein IV, modulenr. 158100.
naam
Werkstuk, domein IV: Filosofie in historische context
code
158500
coördinator
prof.dr. W.R. de Jong (kamer 13A-37, tel. (020) 59 86682, e-mail wr.de_jong@ph.vu.nl)
docenten
prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R.W. Munk; dr. M.F. Willemsen; prof.dr. W. Goris
studiepunten
6
periode
6
doel
Het verwerven van vaardigheid in het schriftelijk behandelen en uitwerken van een thema op het gebied van de filosofie in historische context.
inhoud
In overleg met één van de docenten wordt een onderwerp (probleemstelling, te behandelen literatuur, opzet, tijdsplanning) vastgesteld. Het onderwerp dient aan te sluiten bij een college en literatuurstudie in het domein.
toetsing
werkstuk
ongeveer 10.000 woorden
voorkennis
De colleges en literatuurstudie(s) op het betreffende onderdeel van het domein.
Kennisnemen van de traditie van de 'empirische filosofie' en aanleren van enkele onderzoeksvaardigheden die ervoor nodig zijn, zoals het 'als filosoof' lezen van wetenschappelijke literatuur uit diverse disciplines; stijlvormen verkennen; contexten onderscheiden.
inhoud
Het college biedt een inleiding in de empirische filosofie. Vanuit de vraag 'in welke taal over de wereld praten?' verkent het wijzen van spreken in de sociale wetenschappen, de biologie en de geschiedkunde, die, ter wille van de eenheid, allemaal over voedsel gaan. Ook in de theoretische taal van de filosofie zijn sporen van 'voedsel' te vinden: alle filosofie, of zij wil of niet, bevat empirie. 'Empirie' is echter geen kwestie van kale feiten, waar normen boven of tegenover staan. De vraag is waar 'de normen' dan wel zijn. Of, in termen van ons voorbeeld: wat is goed eten?
elke student levert voor elke bijeenkomst een (korte) tekst in; plus afronding met een paper.
voorkennis
Bachelor filosofie of eerste jaar master Wijsbegeerte van een bepaald wetenschapsgebied.
naam
Leeronderzoek (master)
code
160001
docent
dr. H.W. de Regt (kamer 13A-35, tel. (020) 59 86681, e-mail hw.de_regt@ph.vu.nl)
studiepunten
3
periode
3, 4 en 5
doel
In het leeronderzoek ontwikkel je de vaardigheden die nodig zijn voor het schrijven van een goede afstudeerscriptie. Je leert hoe je een goede probleemstelling (de basis van een scriptie) kunt formuleren; hoe je op basis daarvan een werkbare scriptie-opzet maakt. Tenslotte ontwikkel je je schrijfvaardigheid verder door het werken aan en bespreken van concepthoofdstukken van je scriptie in wording.
inhoud
Tijdens het leeronderzoek werk je onder begeleiding aan concepten van je onderzoeksvoorstel, de scriptie-opzet, en eerste hoofdstukken van de scriptie (i.h.g.v. maatschappelijke variant: kleine scriptie gebaseerd op de literatuurstudie). De deelnemers becommentariëren elkaars werk op kritisch-constructieve wijze, onder begeleiding van de docent. Aspecten die aandacht zullen krijgen zijn: vorm en opbouw, probleemstelling, argumentatie, stijl etcetera. Daarnaast worden incidenteel specifieke vaardigheden-instructies gegeven. Actieve deelname aan de groepsbijeenkomsten is verplicht: er wordt verwacht dat je de bijdragen van de andere deelnemers goed leest en serieus becommentarieert (mondeling en schriftelijk).
toetsing
Actieve deelname. Geen cijfer, voldoende na deelname aan bijeenkomsten.
naam
Seminar, domein I: Epistemisch geluk
code
161003
docent
prof.dr. R. van Woudenberg (kamer 13A-36, tel. (020)59 86676, e-mail r.van_woudenberg@ph.vu.nl)
studiepunten
6
periode
1 en 2
inhoud
Het is een platitude in de epistemologie dat kennis geluk uitsluit, anders gezegd: wil iemand kennis hebben, dan kan het niet zo zijn dat het betreffende geloof door toeval of geluk waar is. Er bestaan echter verschillende formuleringen van deze conditie - en die zullen in dit seminar worden besproken.
werkwijze
Intensieve bespreking van de hoofdstukken van het boek van Pritchard op basis van door de studenten voorbereide kritische vragen.
Iedere student schrijft een in principe publiceerbaar paper n.a.v. dit boek, van ongeveer 4000 woorden.
naam
Literatuurstudie, domein I (master)
code
161013
docenten
dr. A. Betti; prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R. van Woudenberg
studiepunten
15
periode
2, 3 en 4
doel
Het op master-niveau verdiepen en verbreden van kennis en inzicht aangaande de filosofische thema's die in de colleges binnen het domein aan de orde zijn geweest.
inhoud
Literatuurstudie in aansluiting op de belangstelling en het gevolgde programma van de student.
literatuur
In overleg met de student wordt een literatuurpakket samengesteld. Neem daarover contact op met één van bovengenoemde docenten.
naam
Scriptie, domein I (master)
code
161023
docenten
dr. A. Betti; prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R. van Woudenberg
studiepunten
24
periode
4, 5 en 6
doel
De student:
kan zelfstandig filosofisch onderzoek verrichten;
kan onderzoek schriftelijk en mondeling presenteren en verdedigen.
inhoud
In deze module verdiept de student zich in een deelgebied van de wijsbegeerte en verricht ten behoeve daarvan zelfstandig onderzoek. De resultaten van dit onderzoek wordt neergelegd in de vorm van een scriptie.
