Wijsbegeerte

naam	College, domein I: Capita selecta: Filosofische logica
code	151307
docent	prof.dr. W.R. de Jong (kamer 13A-37, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	Dit college wordt gegeven in studiejaar 2007-2008.
doel	Om te beginnen heeft het college tot doel je inzicht te verschaffen in de zogenaamde mogelijke werelden semantiek. Er worden diverse systemen van intensionele logica besproken. Deze systemen bouwen voort op de (extensionele) propositie- en predikaatlogica. Het gaat daarbij in de eerste plaats om semantische benaderingen van modale logica en tijdslogica. Aansluitend beoogt het college inzicht te verschaffen in de bredere filosofische beschouwingen die Saul Kripke in zijn Naming and Necessity (1972) in het verlengde van de mogelijke werelden semantiek heeft ontwikkeld.
inhoud	Met zijn bekende Naming and Necessity gaf Kripke een nieuwe impuls aan de discussie aangaande verwijzing en betekenis van linguïstische expressies, met name die van individuele en universele termen. Zijn nieuwe verwijzingstheorie neemt afstand van onder andere de opvattingen van Frege en Russell. Deze theorie heeft niet alleen gevolgen voor de logica en taalfilosofie, maar ook voor ontologie, epistemologie en cognitieve psychologie. Kripke's visie inzake noodzakelijkheid, aprioriciteit, sterke verwijzers, soortnamen, en ook het lichaam-ziel kunnen slechts worden begrepen in het licht van de zogenaamde mogelijke werelden semantiek die dominant is binnen de huidige intensionele logica.
toetsing	Take-home tentamen over collegestof en verplichte literatuur.
voorkennisvak	150002 : Inleiding logica

naam	College, Domein I: Capita selecta ontologie
code	151406
docent	dr. A. Betti (kamer 13A-35, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	2
doel	Kritische kennis van de meest relevante posities in de metafysica omtrent een aantal fundamentele begrippen en inzicht in deze begrippen. Dit betekent dat je, aan het einde van dit college: de belangrijkste antwoorden op een aantal fundamentele metafysische vragen kent en kunt beargumenteren; in staat bent om de fundamentele problemen te noemen en te bespreken die die antwoorden met zich meebrengen; de begrippen die voorkomen in de formulering van deze problemen beheerst.
inhoud	Deze cursus biedt een verdieping in een aantal fundamentele kwesties in de metafysica. We zullen o.a. de volgende vragen behandelen: Wat zijn eigenschappen? Wat is een substantie? Wat is de natuur van mogelijkheid en van noodzakelijkheid? Wat is tijd en wat is identiteit door de tijd heen? Deze vragen staan in de metafysische discussies vanaf de Oudheid centraal. De belangrijkste antwoorden op deze vragen en de problemen die ze oproepen zullen de kern vormen van dit college.
literatuur	M.J. Loux, Metaphysics: a contemporary introduction, Routledge, 2002, (2nd edition).
toetsing	Schriftelijk tentamen over de verplichte literatuur en de collegestof, dat wil zeggen de verplichte teksten, wat tijdens het college wordt behandeld en besproken naar aanleiding van die teksten, en diverse opdrachten die in de loop van de collegereeks zijn verstrekt.
voorkennis	150503 Vaardigheden: analyse, evaluatie, recensie; 150502 Vaardigheden: wetenschappelijk schrijven; 150501 Vaardigheden: argumentatie; 150001 Inleiding ontologie; 150002 Inleiding logica (mocht je één of meer van deze onderdelen niet gevolgd hebben, neem dan voor aanvang van de cursus contact op met de docent); gewenst, maar niet verplicht, het domeincollege Ontologie van Waarheid (151605, studiejaar 2005-2006, dr. A. Betti).
opmerkingen	Deze cursus vormt een eenheid met de module 151106 Aan de oorsprong van de analytische filosofie I: de metafysica van Bernard Bolzano, de Anti-Kant, die in periode 4 wordt aangeboden, en houdt verband met het college Ontologie van Waarheid, dat in het jaar 2007-2008 wordt aangeboden. Dit betekent niet dat je verplicht bent om dit college te volgen om aan de andere te kunnen deelnemen. Het betekent dat je meest zult profiteren van die cursussen als je deze cursus hebt gevolgd. Dit college wordt gedoceerd in samenwerking met dr. A.-S. Mavrin (Lund, Zweden). In het kader van het Santander Group Accademic Exchange Programme. Dr. Mavrin zal een aantal colleges verzorgen. In overleg met de docent kan aansluitend een literatuurstudie worden opgesteld.

naam	College, domein I: Ontologie van waarheid
code	151407
docent	dr. A. Betti (kamer 13A-35, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	Dit college wordt gegeven in studiejaar 2007-2008.
doel	Kritische kennis, binnen de recente analytisch-filosofische discussie, van de meest relevante posities in de ontologie van de waarheid; inzicht in een aantal fundamentele ontologische begrippen. Dit betekent dat je aan het einde van dit college: de belangrijkste antwoorden op de vraag: wat, in de wereld, correspondeert met ware beweringen? kent en kunt beargumenteren; in staat bent om de fundamentele problemen te noemen en te bespreken die die antwoorden met zich meebrengen; begrippen beheert zoals stand van zaken, feit, troop, instantiatie, waarmaker, waarheidsdrager; je bewust bent van het filosofisch kader waarin deze onderwerpen ter discussie komen.
inhoud	Deze cursus biedt een verdieping in de correspondentietheorie van waarheid, met nadruk op de ontologische aspecten ervan. Stel, Oskar zegt tegen jou: 'Madelief is depressief'. Volgens jou is dat waar. Maar wat maakt die zin waar? Is er iets in de wereld wat daar verantwoordelijk voor is, iets op grond waarvan Oskars bewering waar is? Misschien is je eerste reactie: wat een vraag! Het is gewoon zo, het is simpelweg het geval dat Madelief depressief is, iedereen kan dat makkelijk zien. Maar het punt is: wat is, heel precies, dat wat iedereen makkelijk kan zien? Is het Madelief zelf? Is het een bepaalde eigenschap van Madelief? Of is het eerder het feit dat Madelief een bepaalde eigenschap heeft, het depressief-zijn van Madelief? En als feiten of eigenschappen als tegenhangers van ware beweringen kunnen functioneren, wat voor voorwerpen zijn het dan? Filosofen die dergelijke vragen stellen, zijn bezig met de ontologie van waarheid, en zulke bezigheden zijn relevant binnen bepaalde versies van een populaire theorie van waarheid: de correspondentietheorie van waarheid. Een beroemde theorie van deze soort is Ludwig Wittgensteins afbeeldingstheorie.
werkwijze	Activerend hoorcollege met actief gebruik van Blackboard. Je deelname aan het college is actief: je bereidt je op de colleges voor door het grondig lezen van teksten, neemt deel aan discussies en je houdt Blackboard bij. Grondig lezen betekent bijvoorbeeld: toepassen wat je bij het Vaardigheden: analyse, evaluatie, recensie leert.
literatuur	reader bestaande uit een aantal recente teksten uit de analytische traditie.
toetsing	Schriftelijk tentamen over de verplichte literatuur en de collegestof, dat wil zeggen de verplichte teksten, wat tijdens het college wordt behandeld en besproken naar aanleiding van die teksten, en diverse opdrachten die in de loop van de collegereeks worden verstrekt.
voorkennis	Vaardigheden: analyse, evaluatie, recensie; Vaardigheden: wetenschappelijk schrijven; Vaardigheden: argumentatie; Inleiding ontologie; Inleiding logica (mocht je één of meer van deze onderdelen niet gevolgd hebben, neem dan voor aanvang van de cursus contact op met de docent); Gewenst, maar niet verplicht zijn de domeincolleges Wat is waarheid? (151504, studiejaar 2004-2005, prof. dr. W.R. de Jong/dr. A. Betti) en Capita selecta Ontologie (151406, studiejaar 2006-2007, dr. A. Betti).
opmerkingen	In overleg met de docent kan aansluitend een literatuurstudie worden opgesteld.

naam	College, Domein I: Capita selecta taalfilosofie: Denken over taal: van Aristoteles naar Ricoeur, Grice en Davidson
code	151506
docent	prof.dr. W.R. de Jong (kamer 13A-37, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	1
doel	Inzicht in belangrijke benaderingen, opvattingen en onderscheidingen die naar voren komen in het hedendaagse denken over taal en taalgebruik. De rol van woorden (namen), zinnen en teksten. Taal als systeem en het onderscheid tussen syntaxix, semantiek en pragmatiek. Noties als betekenis, verwijzing en representatie. Het inzicht dat deze onderscheidingen, noties en theorieën niet los staan van oudere opvattingen over taal als representatie die o.a. tot op Aristoteles teruggaan.
inhoud	Na een korte kennismaking met het Aristotelische taalmodel en de scholastieke leer van de triplex oratio wordt iets meer uitvoerig stilgestaan bij enkele vroeg-moderne benaderingen van taal als representatie (Port-Royal, Locke). De hoofdmoot van dit college vormt evenwel een bespreking van hedendaagse opvattingen over taal en taalgebruik. De aandacht gaat uit naar enerzijds Ricoeur die in een vooral hermeneutische benadering de notie van tekst centraal stelt en anderzijds de analytisch georiënteerde taalfilosofie. Ter voorbereiding op de bespreking van een aantal opstellen van Ricoeur wordt enige aandacht gegeven aan de ideeën van Ferdinand de Saussure (de vader van de structuralistische linguïstiek) en de opvattingen van Roman Jakobson over de uiteenlopende functies van taal. Voor wat betreft de analytische taalfilosofie komen aan de orde Austin's taaldadentheorie, Searle's opvattingen over betekenis, verwijzing en taalgebruik, Grice over conversationele implicaturen en tenslotte Davidson over metaforen.
toetsing	Mondeling tentamen over verplichte literatuur en collegestof en een paper.
voorkennis	Raadzaam: 150701 20e eeuwse stromingen I en 150702 Twintigste eeuwse stromingen II.

naam	Literatuurstudie I, domein I: Filosofie van taal, kennis en werkelijkheid
code	152100
coördinator	prof.dr. R. van Woudenberg (kamer 13A-36, tel. [phone], e-mail [e-mail])
docenten	dr. A. Betti; prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R. van Woudenberg
studiepunten	3
periode	3
doel	Het verdiepen en verbreden van kennis en inzicht aangaande de filosofische thema's die in de colleges binnen het domein aan de orde zijn geweest.
inhoud	In overleg met de student wordt in aansluiting op de belangstelling en het gevolgde programma een literatuurpakket opgesteld. Neem daarover contact op met één van de bovengenoemde docenten.
toetsing	werkstuk van ongeveer 10.000 woorden.
voorkennis	De colleges en literatuurstudie(s) voor het betreffende onderdeel van het domein.

naam	Literatuurstudie II, domein I: Filosofie van taal, kennis en werkelijkheid
code	152101
coördinator	prof.dr. R. van Woudenberg (kamer 13A-36, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	3
periode	6
opmerkingen	Zie literatuurstudie I, Domein I, modulenr. 152100.

naam	Werkstuk, domein I: Filosofie van taal, kennis en werkelijkheid
code	152500
coördinator	prof.dr. R. van Woudenberg (kamer 13A-36, tel. [phone], e-mail [e-mail])
docenten	dr. A. Betti; prof.dr. W.R. de Jong; prof.dr. R. van Woudenberg
studiepunten	6
periode	6
doel	Het verwerven van vaardigheid in het schriftelijk behandelen en uitwerken van een thema op het gebied van de filosofie van taal, kennis en werkelijkheid.
inhoud	In overleg met één van de docenten wordt een onderwerp (probleemstelling, te behandelen literatuur, opzet, tijdsplanning) vastgesteld. Het onderwerp dient aan te sluiten bij een college en literatuurstudie in het domein.
toetsing	werkstuk van ongeveer 10.000 woorden
voorkennis	De colleges en literatuurstudie(s) voor het betreffende onderdeel van het domein.

naam	College, Domein II: Daniel Dennett: Darwins gevaarlijke idee
code	153106
docent	dr. L.D. Derksen (kamer 13A-40, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	1
doel	Doel van het college is om een actuele tekst op het gebied van de wijsgerige antropologie te lezen. Op dit college bespreken wij het boek van Daniel Dennett, Darwin's Dangerous Idea. Je krijgt inzicht in theoretische aspecten van de evolutietheorie, in filosofische visies op de evolutietheorie en in de gevolgen van de evolutietheorie voor een mens- en wereldbeschouwing. Ook oefen je op het college vaardigheden, zoals het lezen van een systematische wijsgerige tekst, het bespreken van vragen naar aanleiding van de tekst en het formuleren van een eigen standpunt over de stof.
inhoud	In zijn boek Darwin's Dangerous Idea stelt Dennett dat ongeveer 150 jaar na de verschijning van The Origin of Species men nog steeds niet heeft begrepen wat de consequenties van de evolutietheorie zijn voor een mens- en wereldbeschouwing. Dennett gaat in dit boek uitvoerig in op de theoretische basis en gevolgen van de evolutietheorie. Hij opent zijn boek met een kritiek op theorieën in de geschiedenis van de filosofie die uitgaan van de geest als eerste oorsprong van de werkelijkheid. Dennett gaat uit van een ander standpunt, het naturalisme. Vervolgens zet hij een aantal aspecten van de evolutietheorie uiteen: natuurlijke selectie, algoritmen, ontwerp, de rol van reductionisme, de aard van mogelijkheid, en de aard van selectieprocessen. In het laatste deel van het boek bespreekt Dennett de gevolgen van de evolutietheorie voor de menselijke en maatschappelijke werkelijkheid. Hij bespreekt de consequenties van deze theorie voor een visie op cultuur, taal, denken, betekenis, moraliteit, ethiek en godsdienst.
literatuur	D.C. Dennett, Darwin's Dangerous Idea. London, Penguin, 1995.
toetsing	Schriftelijk tentamen.
voorkennis	Filosofiestudenten: 150005 college Inleiding wijsgerige antropologie of college Hedendaagse stromingen; Studenten uit andere studierichtingen: college Wijsgerige vorming of vakfilosofie.

naam	College, domein II: Fundamentalisme, politiek en religie
code	153107
docent	dr. G.J. Buijs (kamer 13A-39, tel. [phone], e-mail [e-mail])
studiepunten	6
periode	Dit college wordt gegeven in studiejaar 2007-2008.
doel	Je leert in deze module: Het verschijnsel fundamentalisme te begrijpen binnen de verhouding van politiek en religie; De vooronderstellingen achter diverse interpretaties van fundamentalisme te analyseren; Verschillende concepties van de verhouding van politiek en religie in westerse landen te onderscheiden en kritisch te analyseren; Verschillende concepties van de verhouding van politiek en religie in niet-westerse, met name Islamitische landen te onderscheiden en te analyseren.
inhoud	Fundamentalisme wordt tegenwoordig vaak verbonden met politiek geweld van kleine religieuze groepen, met name binnen de Islam en het Hindoeïsme. Er blijkt echter een grote verwantschap met allerlei vormen van extremisme, waar het Westen zelf al veel langer mee te maken heeft. De verbindende schakel blijkt 'modernisering' en 'moderniteit' te zijn. Dit onderzoeken we in dit college. Daarbij spitsen we dit toe op een element dat vaak met 'modernisering' verbonden wordt: de scheiding van politiek en religie (en/of scheiding van kerk en staat), zoals die in het Westen heeft vormgekregen. Daarmee begeven wij ons binnen de bredere context van de verhouding van politiek en religie. Deze is door de eeuwen heen een heel ambivalente geweest. Beide zijn er vaak op uit (geweest) de ander te annexeren voor eigen doelen. Is de Westerse oplossing het einde van de ambivalenties of heeft deze juist nieuwe gecreëerd? Wat zijn de implicaties voor het politiek omgaan met religie in een religieus-plurale samenleving? Naast hedendaagse sociaal-theoretische literatuur besteden we aandacht aan de opvattingen over politiek en religie, c.q. kerk en staat van de grote 'contract-theoretici', Hobbes, Locke, Rousseau en Rawls.
toetsing	Tentamen.
voorkennisvak	150004 : Inleiding sociale en culturele wijsbegeerte