Z VAXTANGİS köyü – Karayazı düzünde, Kardabani–Böyükkesik şose yolu kenarında, ilçe merkezinden 9 km doğu semtte. Önceki adı Ulyanovka-Voykovo olmuştu (Vayovka denilmişti), 1991'de adı Vaxtangis konulmuştur. Yüzölçümü: 1400 ha. Nüfusu: 1926'da 179 kişi; 2002'de 2592 kişi (2332 kişi Karapapak). Ortaokul (2006'da 329 öğrenci, 27 öğretmen) var. Ünlü kişileri: Rza Memmedov, Müsellim Musayev, Musa Musayev, Letif İsayev, Mehemmed Ömerov, Müseyib Ehmedov, Osman Delen oğlu vb. VAZİANİ köyü – Martkop semttedir, genelde Gürcüler, kısmen de Azeriler (Karapapaklar) meskundurlar. Ø MARNEULİ İLÇESİNDE – Ülkenin güney-doğusunda. Orta yıllık sıcaklık +12 c°. 1917'ye kadar Tiflis vilayetinin Borçalı kazasına, 1929'a kadar Lüksemburg ilçesine dâhil olmuştu, 1929'dan Borçalı ilçesi gibi ayrıca inzibati birime dönüşmüştü. 1947 yılı 18 Mart tarihinden Marneuli ilçesi adlanır. Hudutları: doğuda Kardabani ilçesi; kuzeyde Tetricğaro ve Kardabani ilçeleri; güneyde Azerbaycan ve Ermenistan; batıda Bolnis ilçesi. Arazisinden Xram (Ehram), Alget, Debed, Kür, Benövşe çayları akar. Alget çayı başlangıcını Trialet silsilesinin güney yamaçlarından götürür, uzunluğu 108 km, genişliği 763 km²'dir, Kür çayına dökülür. Debed çayı Ermenistan'da Cavaxet dağ silsilesinden başlar, Gürcistan'da Sadaklı köyü yakınında düzenliğe çıkır, Xram çayına dökülür, uzunluğu 178 km., genişliği 4,1 bin km²'dir. İlçe arazisinden Tiflis–İrevan, Tiflis–Kazret demiryolları, Tiflis–Sadaklı, Tiflis–Bolnisi otoyolları, Bakü–Tiflis–Ceyhan petrol hattı, Bakü–Tiflis–Erzurum doğalgaz hattı geçir. Doğal ihtiyatlar, o cümleden inşaat malzemeleri (mermer, bazalt, granit, kum, kireç) zengindir. Ağcagala (Kuşçu kalesi), Baydar kalesi ilçenin arazisindedir. İlçe merkezi: Marneuli şehri. Yüzölçümü: 935,2 km², bunun 610 km²'i tarım alanıdır. Nüfusu: 1989'da 115.500 kişi, 2002'de 124.332 kişi (her km²'e 126,4 kişi; ülke nüfusunun % 2,7'si). İlçe gazetesi Gürcüce ve Azerice yayımlanmaktadır. İlçede toplu ve çokluk halinde Karapapaklar yaşarlar. İlçede Azeri-Karapapakların sayısı: 1979'da 72.965 kişi (% 72,6), 1989'da 91.923 kişi (% 76,3), 2002'de 98.245 kişi (% 79). 90 yaşayış mıntıkası, 1 şehir, 1 kasaba, 16 köy belediye meclisi, 72 köy var. Köy nüfusunun (94526) genel toplamında Karapapaklar % 86,4'ü tutarlar. 72 köyden 51'inin sakinleri toplulukla soydaşlarımızdır. İlçede soydaşlarımız Sadaklı, Kızılhacılı, Kaçağan, Alget, Sabirkend, Ezizkend, Tezekend, Hacıisekend, Böyük Muğanlı, Candar, Daştepe, Kürtler, Baydar, Beyler, Hallavar, Lecbedin, Saral, Araplı, Kasımlı, Ulaştı, Ağemmedli, Kuşçu, İmir, Demye-Görarxı, Ağkula, Axlılele, Axlımahmudlu, Tekeli, Hancığazlı, Hocornu, Hüldere, Baytallı, Beyterefçi, Kepenekçi, Keşeli, Kosalı, İlmezli, Ambarovka, Kireç-Muğanlı, Karakocalı, Kırıklı, Kullar, Molla oğlu, Seyidhocalı, Mamayı, Burma-Tezekend, Memgelli köylerinde tamlıkla, Marneuli şehrinde, Şülever kasabasında, Tamaris, Sop köylerinde karışık şekilde yaşarlar. Ekonomisinin esasını denli-sünbüllü bitkicilik, sebzecilik, üzümcülük, yağlı bitki tarımcılığı, etçilik-sütçülük-yüncülük yönlü hayvancılık oluşturur. Sanayisi temelde yerli hammadde ve tarım hammaddesi esasında gelişir. 2006'da ilçede 88 okulun 58'inde öğretim Azerice yürütülür, bu okullarda 14653 öğrenci, 1758 öğretmen olmuştu. 67 kütüphane, 2 tiyatro, 2 müze var, Alget televizyon-radyo şirketi faaliyettedir.  | Sarvan mescidi | MARNEULİ ŞEHRİNDE – Alget çayının kıyısındadır, rakımı 470 m, Tiflis şehrinden 39 km güneyde. Marneuli toponimi bazı ezel kaynaklarda Künjürüt gibi de verilir. Adı 1932'ye kadar Sarvan köyü, 1932–1947 yıllarında Borçalı kasabası olmuştu. 1964'ten şehirdir. Marneuli ilçesinin merkezidir. Lomtagora, Sarvan ve Candar köylerini de içerir. Şehrin arazisinden Alget çayı akar, Tiflis–İrevan, Tiflis–Kazret demiryolları, Tiflis–Sadaklı, Tiflis–Bolnisi otoyolları geçir. Sıcak kontinental iklime sahiptir. Orta yıllık sıcaklık 12°C.'dir. Şehirde Nizami Genceli'nin, Şota Rustaveli'nin, Neriman Nerimanov'un, Miheil Cavahişvili'nin büstleri, abideleri konulmuştur. Nizami, Nesimi, Fuzuli, Xudu Borçalı, M. F. Axundov, Neriman Nerimanov, Abdulla Şaik, Sabir, Memmedemin Resulzade, Kerim Şerifov, Semed Vurğun, Emrah Aslanov, Şıxeli Kurbanov, Ayvaz Hesenov, Hacımurad Xelilov sokakları da var. Abdulla Şaik'in dede-baba ocağında onun ev müzesi açılmıştır. Mescit, kilse, Azerilerin kültür merkezi, demiryolu istasyonu, bir kaç sanayi müessesesi, hastane-poliklinik kompleksi var. Şehirde hazırda 17875 Azeri-Karapapak yaşar. 3 okulda (2005'te uygun olarak 229, 528, 87 öğrenci), temel (dokuz yıllık) okulda (210 öğrenci) ve internet-okulda (605 öğrenci, 50 öğretmen) Öğretim Azerice yürütülür, ayrıca Gürcistan Azerbaycan Tedris Üniversitesi faaliyettedirler. Z AĞEMMEDLİ köyü – Debed çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 17 km güneyde, rakımı 360 m. Nüfusu: 1870'te 53 ailede 155 kişi; 1926'da 105 ailede 575 kişi; 2002'de 2867 kişi (1420 bay, 1447 bayan). İlkokul 1934'te açılmıştı, ortaokul (2005'te 504 öğrenci, 60 öğretmen) var. Ünlü kişileri: eğitimciler Kerem Tükenov, Çoban Musayev, Elixan Memmedov, Cavanşir Mehdioğlu, Eşref Tükenov, profesör Şemistan Bağırov, şair-gazeteci Bakü'deki “Borçalı” derneğinin başkanı olmuş Ayvaz Borçalı, hukuk-muhafezeciler Mehrab Tükenov, Malik Musayev, saz bentler Dünyamalı, Elbeyi, şair Kemran Mehdi vb. Z AĞKULA köyü – İlçe merkezinden 26 km güneyde, rakımı 630 m. Toponim Bulgarların Kıpçak tiresi Kol, Kafkas Albanya'daki Kel, Kıpçak-Karapapakların Kul taifelerini hatırlatır. Ağkula da denir. Nüfusu: 1926'da 25 ailede 109 kişi; 2002'de 150 kişi. Ünlü kişileri: profesörler Nureddin Babayev, Asef Süleymanov, âlim Mehram Memmedov, yazar, âlim Arif Emrahoğlu vb.
Dostları ilə paylaş: |
