& Şureddin memmedli Prof. Dr.; Gürcistan uyruklu; Ardahan Üniversitesi öğretim üyesi

Z HOCORNU köyü – Borçalı çökeğinde, Lök dağları silsilesinin kuzey eteğinde, Benövşesu çayının sol kıyısında, ilçe merkezinden 42 km güneyde, Sadaklı köyünden 11 km batıdadır. Nüfusu: 1870'te 2 ailede 14 kişi; 1918'de 265 kişi; 1926'da 148 ailede 172 kişi; 2002'de 842 kişi (% 21 – 176 kişi Karapapak). Okulun tarihi 1940'tan başlanır, ortaokul var.

Z HÜLDERE köyü – Güldere de denir. Sop dağının eteğinde, Gürcistan'ın Ermenistan'la sınırında, ilçe merkezinden 34 km güneydedir. 1919'da Sadaxlılardan oluşmuştu. Nüfusu: 1979'da 688 kişi; 1989'da 750 kişi; 2002'de 282 ailede 1116 kişi. Ortaokul (2005'te 230 öğrenci, 22 öğretmen) faaliyettedir. Ünlü kişileri: âlimler Alı Xuduyev, Yasin Ehmedov, Bekir Demirçalov, hekim Rafik Demirçalov, eğitimci Xelil Bediyev vb.

Z XUTOR-LECBEDİN köyü – Damgacı düzünde, rakımı 325 m. Nüfusu: 2002'de 177 kişi. Temel okul var.

Z İLMEZLİ köyü – Kür çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 25 km doğuda, Tiflis–Sınık köprü otoyolunun kenarında, rakımı 300 m. Demirçihasanlı élatına aittir. Nüfusu: 1870'te 18 ailede 120 kişi; 1886'da 15 ailede 120 kişi; 1926'da 41 ailede 240 kişi; 2002'de 214 ailede 1033 kişi (520 bay, 513 bayan). Okul 1924'te açılmıştı. Ortaokul (205 öğrenci) var. Ünlü kişileri: profesör Sedi İsmailov, aksakal Molla Meded, toplumsalcı Celal Hacıyev, eğitimciler Sabir Ebdülezizov, Zal Veli oğlu, Mehemmed Zal oğlu, âşıklar Celal, Bilal İlmezli, şairler Ehmed İlmezli, Élbeyi Celal oğlu vb. Mövlud Şemistanoğlu'nun “Dede Yurdum İlmezli” kitabı yayınlanmıştır.

Z İMİR köyü – Xram çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 10 km güneyde, otoyolunun, demiryolunun kenarındadır, rakımı 350 m yüksekte. Yakında İmirçala köyü de var. Toponim Oğuzların Eymur / Eymir taifesinin adının tahrif biçimi olması mümkündür. Eneolit devrine ait kazı meskeninden yüze çıkarılmış yanmış kilden kadın-ana heykelciyi; tunç devrine ait meskendeki dağınık kabirlerin nakışlı kapları, tunçtan aletler, 13.–14. yüzyıllara ait kilse içindeki mezarda Kıpçak tipli eşyalar ilgi çeker. Nüfusu: 1870'te 32 ailede 215 kişi; 1926'da 53 ailede 175 kişi; 2002'de (İmirçala ile birlikte) 350 ailede 1445 kişi (708 bay, 737 bayan). Okulun tarihi 1935'tendir, temel okul (2005'te 184 öğrenci, 16 öğretmen) ve İmirçala iptidai okulu (13 öğrenci, 4 öğretmen) var. Ünlü kişileri: aksakallar Abbas Memmedov, Hacıkerim Hüseynov, âlim Ferhat Karayev, gazeteci Şeref Celilli, eğitimci İsmixan Memmedov vb.

Z KAÇAĞAN köyü – Borçalı çökeğinde, Debed çayının kıyısında, ilçe merkezinden 25 km güney-doğuda, Marneuli–Sınık köprü otoyolunun kenarındadır, rakımı 335 m. Menşece Kıpçaklara bağlı Saral taifesinin bir koludur. Eneolit devrine ait kazı meskeninde çiy kerpiçten mühre damlar, küçük kil parçalardan bütün antropomorfik kadın heykelcikleri, 13.–14. yüzyıllara ait meskenlerde Kıpçak tipli dairevi kubbeli, güney semtten kapısı olan türbe önemlidir. Yüzölçümü: 10000 km²'den fazla. Nüfusu: 1728'de 12 aile; 1870'te 117 ailede 764 kişi; 1926'da 266 ailede 1246 kişi; 2002'de 3974 kişi (1851 bay, 2123 bayan). Köyde okul 1919'da açılmıştır, şimdi iki ortaokul (2005'te muvafık olarak 464 öğrenci, 49 öğretmen ve 286 öğrenci, 43 öğretmen) faaliyettedir. Ünlü kişileri: kahraman Mehdi ağa, aksakallar Kerbelayı İsmail, Musa Eliyev, İsa Eliyev, Kazım Hüseynov, Yunus Hüseynov, Hesen Molla Elioğlu, Memid Musayev, Koxa Semed, Dünyamalı Emircanov, Fettah Seyidov, şairler Dollu Ebuzer, Molla Ağacan, İsa Borçalı, âşık Göyce, âşık Cemil, toplumsalcı Hesen Seyidov, emek kahramanları Mehemmed Kocayev, Abbaseli Kocayev, Hüseyn Memmedli, Tofik Karayev, Hüseyn Babakişiyev, Letif Seyidov, Sara Abbasova, Semed Kurbanov, İmran Memmedov, Seyyad Mesimov, Dursun Ehmedov, Oruç Bayramov, Sefer Hümbetov, Nuru Mikiyev, Emilyan Mustafayev, Emircan Emircanov, hekimler Zülal Seyidov, Celil Emircanov, eğitimciler Sara Bayramova, Mirze Hesen Mollayev, Muxtar Karayev, Meherrem Memmedov, Seyit Nemet Mir Fettahoğlu, Sahabbin Emircanov, Sedi Mikiyev, Mircelal Seyidov, Şahlık Seyidova, Yunus Emircanov, yazarlar Tahir Hüseynov, Veli Eliyev, profesörler Ayat Hesenov, Mahal Memmedli, Fazil Eliyev, Nizami Süleymanov, Sedi Hacıyev, toplumsalcılar Mehdi Topçuyev, Fazil Kuluyev, hukuk-muhafezeciler Ramiz Yusubov, Aydın Bayramov, Behlul Mustafayev, Hidayet Veliyev, Miraib Seyidov, Asif Kocayev, Kazım Kazımov (Kaçağanlı), şair Paşa Babakerli, gazeteci Xetaye Rüstemova, şarkıcı Ayvaz Hesenov vb. Mahal Memmedli'nin “Borçalı Mahalli ve Kaçağan Kendi”, müellifler kolektifinin “Kaçağan Éli” kitapları köyün tarihine, etnografyasına aittir.

Z KASIMLI köyü – Borçalı çökeğinde, ilçe merkezinden 30 km güneyde, rakımı 400 m. Yüzölçümü: yaklaşık 3000 km². Toponim nesil adından türemiştir. Kasımıllı da denir. Yakındaki kazı meskeni eneolit devrine aittir. Nüfusu: 1870'te 64 ailede 422 kişi; 1926'da 140 ailede 688 kişi; 2002'de 800 ailede 2921 kişi (1437 bay, 1484 bayan). Okulun tarihi 1924'ten başlanır, ortaokul (461 öğrenci) faaliyettedir. Ünlü kişileri: “Borçalı Köroğlu'su” mahlasını taşımış Semed ağa, Astan ağa, Eli ağa, İstil İsmail, âşıklar Mehemmed, Nureddin, profesörler Novruz Hüseynov, Zakir Memmedov, İmir Eliyev, Şakir Nağıyev, tiyatro yönetmen-oyuncusu Bürceli Esgerov, gazeteci Azade-Taleh, âşıklar Telli Borçalı, Elman, Termeyxan Sedioğlu, Bekir, Heveskar, şair, “Özürlüler” Cemiyeti Gürcistan bürosunun başkanı Seyavuş Uygun, hukuk-muhafezeci Dünyamalı Hesenov, toplumsalcılar Fazil Bağırov, Natig Eliyev, hekim Mahir Osmanov vb.

Z KEPENEKÇİ köyü – Kür çayının sağ kıyısında, ilçe merkezinden 25 km doğuda, Tiflis–Sınık köprü otoyolunun kenarındadır, rakımı 290 m. Bu toponimin kadim Peçenek Türk taifesinin Kapan / Kepen koluyla ilgililiği düşünülür. Demirçihasanlı élatına aittir. Tarihi kaynaklarda Kepenekçi-Demirçihasanlı gibi geçer, Kür üstü-Kepenekçi denir. 1950'li yıllara kadar Demirçihasanlı nahiyesinin ve köy belediyesinin merkezi olmuştu. Nüfusu: 1803'te 165 ailede 500 kişi; 1870'te 61 ailede 409 kişi; 1886'da 49 ailede 360 kişi; 1926'da 135 ailede 480 kişi; 2002'de 318 ailede 1383 kişi (711 bay, 672 bayan). Ortaokul (2005'te 235 öğrenci, 26 öğretmen) var. Ünlü kişileri: eğitimciler Hoca Efendi, Hemze Memmedov, aksakal Osman Sadıkoğlu, Yahya Mehdioğlu, İsrafil Mehdiyev, kamil üstat âşık Emrah Gülmemmedov, Kemandar Efendiyev, profesörler Cavid Xıdırov, Kahraman Binnetov, Mehebbet Memmedov, Aydın Memmedov, şair Rövşen Nesiboğlu, âşık Eflatun Kemandaroğlu, Ramin Karayev, eğitimci İmdad Efendiyev, Bahadır İsmailov, toplumsalcılar Rüstem Demirçiyev, Suddarxan Kazımov, Alı Eminov, hayırsever İlgar Eminov vb. Demirçihasanlı (Kür üstü-Kepenekçi) élatı hususunda “Kür üstü Demirçihasanlı” etnografik kitabı yayınlanmıştı. Rövşen Nesiboğlu'nun, Rüstem Demirçiyev'in, Suddarxan Kazımov'un “Kökten Budağa” kitabı bu köy hakkındadır.