1-BÖLÜM: İtabin mukaddimesi

Birinci Madde

 

Bel adalelerini bildirir.

 

Ey aziz, malûm olsun ki anatomi bilginleri demişlerdir ki: Beli hareket

ettiren adalelerin bazısı, onu, ön tarafa ve bazısı arka tarafa eğer ve

büker. Belin diğer hareketleri dahi bu iki hareketten hâsıl olur.

Beli, ön tarafa eğen adaleler iki çifttir. Bir çifti üst tarafta

konulmuştur. O, boynun ucunun hareket ettiren adalelerden bilinmiştir. Bu

çift, yemek borusunun iki tarafından geçip, alt tarafı, göğsün üstteki

omurlarından beş omura bitişip, üst tarafı boyun ve başa gelmiştir. Bunun

ikisi dahi göğsün onuncu ve onbirinci omurlarından çıkıp, aşağıya inip,

beli ön tarafa ziyadece eğik eder. Beli arka tarafa eğik ve bükük eden iki

adaledir ki, onlara, belin iki adalesi derler. Her biri yirmiüç adaleden

meydana gelmiştir. Zira ki bu iki adalenin her birine, birinci omurdan

gayri, er bir omurdan birer adale gelmiştir. Şu halde bu adalelerin hepsi,

itidal üzere uzasalar, beli düz olarak tutarlar. Eğer ifrat ile uzasalar,

beli arka tarafına eğik ve bükük ederler. Eğer sadece bir tarafta olan

adaleler hareket edip, uzasalar, bel o zamanda öbür tarafa eğiklik ve

bükülür. Bu ad geçen adaleler, belin diğer normal hareketlerine kafî

gelmişlerdir. Zira ki belin her semtine eğilip, bükülmesinde, ön ve arka

hareketlerine uyumu bulunmuştur.

 

İkinci Madde

 

Karın adalelerini bildirir.

 

Ey aziz, malum olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Karın adaleleri

sekiz adaledir ki, nice faydaları müşterektir. Bir faydası mesanede bulunan

fazla idrarı ve rahimde bulunan cenini tutma ve korumaya yardım etmektir.

Bi faydası dahi diyaframa destek olup, kuvvet verip yel ve kabızla dolu

oldukta, yardımcı olmaktır. Bir faydası dahi mideyi ve bağırsakları

sıcaklıkları ile ısıtmaktır. Şu halde o sekiz adaleden bir çift düz adale

hançere kıkırdağı yanından düz olarak inip, lifi kasığa varıncaya

dek uzunlamasına uzamış olup, etrafını kasık üzerine yaymıştır. Bu çiftin

cevheri, başlangıcından sonuna dek ettendir. iki adale dahi, karın

üzerinde uzanmış olan perdenin üzerinden çıkıp, o uzamış iki adale ile

enlemesine dik açılar üzere kesişip, aşağıya gitmiştir. İki çift adalesi

dahi bu adalelerin kıvrımı üzere dik olup, her biri bir tarafta, sağ ve

solda bulunmuştur. Her çifti iki adaledir ki eğeden kasığa dek, koltuk

altından hançere kıkırdağını dek çapraz olarak kesişip, iki adalenin iki

tarafı sağ ve soldan kasık yanında kavuşup; öbür ikisinin iki tarafı dahi

hançere yanında kavuşmuştur. Bu ikisi her taraftan iki geniş adalenin et

cüzleri üzerine konulmuştur. Bu iki çift adalenin dahi cevherleri, ta düz

adaleye perde gibi geniş kirişlerle temas edinceye dek ettendir. Bu iki

çift, geniş adale üzerine konulan iki uzun adale üzerine konulmuştur. Bu

dahi Allah'ın sanatı bilinmiştir.

 

Üçüncü Madde

 

Tenasül adalelerini bildirir.

 

Ey aziz, malûm olsun ki, anatomi bilginleri demişlerdir ki: Erkekler içi

iki husye adaleleri dört bulunmuştur. Onları korumak ve kaldırmak için

yaratılmıştır. Ta ki husyler aşağı sarkmayı, gevşeklikle aşağı inmeyip,

çarpmalardan yumurtalar korunmuş olsun. Şu halde onun her biri için bir çift

adale tayin olunmuştur. O yumurtalar sert olup, tabiatleri sıcak bulunduğu

için, dumanından erkeklerin yüzünde sakal bitmiştir. Zira ki, yumurtası

olmayanın veya sıcak olmayanın sakalı olmaz. Yumurtalar koparılsa, sakalı

varsa dökülür, kalmaz. Ama kadınlar için onlara bir çift adale yeter. Zira

ki onların iki husyesi, erkeklerinki gibi dışarıda asılı değildir, içerde

yapışıktır. Şu halde her bir husye için bir adale tayin olunmuştur. Ama

rahimin ağzı üzerinde ir adale vardır ki, onun lifi oldukça geniş olup

rahmi ve ağzını tümde kuşatmıştır. Bu adalenin bir faydası, hayza dek

rahmin ağzını sağlam kavrayıp, rahim kanını onda hapsetmektir. Hayz zamanı

olduğunda gevşemektir. Ta ki toplanmış kandan rahim boşalsın ve

temizlensin. Bir faydası dahi cima anında gevşemektir. Ta ki rahmin ağzı

açılıp, nutfeyi çekip, içine alsın. Sonra rahmin ağzını yine sağlam

bağlayıp, cenini korumaktır. Ta ki doğum zamanı gelsin. Bundan sonra

oldukça gevşek ve yaygın olmaktır. Ta ki doğum mümkün olsun.

Mesane ağzı üzerinde bir adale vardır ki, onun dahi lifi enli olup, mesaneyi

ve ağzını kuşatmıştır. Bu adalenin faydası, idrar vaktine dek idrarı

hapsetmektir. Kaçan idrar dökmek istense, bu adale gevşeyip, karın

adaleleri dahi mesaneyi sıkıp, itme kuvvetinin yardımıyle idrar ondan çıkar,

akar.

Zekeri hareket ettiren adale iki çifttir ki, bir çifti kasık kemiğinden

bitip, zekerin iki yanından geçmiştir. Vakta ki bunlar gevşek olurlar,

idrar yolu açılıp, genişlik bulur. O zaman ondan idrar ve meni kolaylıkla

akar. Bir çifti yine kasık kemiğinden bitip, zekerin kökünde kıvrımlarla

bitişmiştir. Şu hale bunun ikisi beraber uzasa, âlet düz olarak yayılır.

Eğer yürekten şehvet rüzgârı gelip, zekerde olan damarlara dolduysa, âlet

kıvama gelir. Eğer şiddetle dolduysa, âlet büyük ve sert olup, kasık

tarafına eğik olur. Eğer bu uzama adı edilen çift adalenin birine ârız

olduysa, âlet öbür tarafa meyl ile yayılır.

Makat adaleleri dörttür ki, biri onun çıkışı etrafını tutmuştur. etine

gayet karışması gereklidir. Bu adale, kesenin ipi gibi makatın etrafına

toplama ve büzme ile kapamış ve düğümlemiştir. Menfezde kalan fazlalığı

sıkma ve indirme ile atmıştır. Onda bir adale daha konulmuştur ki, sözü

edilen adalenin üzerinde yani makatın içinde olup, bacak tarafında zekerin

köküne bitişip; kadınlarda fercin etrafını kuşatmıştır. Bu iki adalenin

üzerinde bir çift adale vardır ki, makatın etini kaldırıp, içeriye çekmek

içindir. Bunun gevşemesi ile makat dışarıya çıkar bulunmuştur. Bu

adalelerin hepsi şekil verici ve hakîm olan Allah'ın icadı bilinmiştir.